Vlaamse regering en de VGC: wie beslist over de Vlaamse Brusselaar?

De nieuwe Vlaamse ministers voor onder meer Cultuur, Welzijn en Onderwijs beslissen ook over de Vlaamse gemeenschap in Brussel. Daarnaast heeft Brussel een apart 'Vlaams' bestuur: het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Wie doet ook alweer wat? Een korte opfrissingscursus.

Voor alles wat ‘territoriumgebonden’ is, zijn de gewesten verantwoordelijk. Vlaanderen en Brussel hebben dus een apart beleid wat betreft Mobiliteit, Milieu of Energie. Maar voor ‘persoonsgebonden’ domeinen als Cultuur, Jeugd en Media maken in Brussel de Vlaamse en Franse gemeenschap de dienst uit.

Kersvers Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) zal vanuit Cultuur dus ook mee beslissen over Brusselse kunstenhuizen als de KVS. Wanneer minister van Onderwijs en Sport Ben Weyts (N-VA) nieuwe standaardtesten aankondigt op het einde van het secundair onderwijs, zullen die testen evengoed voor Brusselse leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs gelden. Hetzelfde wat betreft Welzijn (Wouter Beke, CD&V), Inburgering (Bart Somers, Open VLD), en Media en Jeugd (Benjamin Dalle, CD&V).

Vlaanderen boven VGC

Maar wat is dan de rol van de Vlaamse Gemeenschapscommissie of VGC, die afgelopen zomer ook met een regeerakkoord kwam, eveneens over domeinen als Cultuur, Sport en Welzijn?

“De decreten van de Vlaamse gemeenschap zijn integraal van toepassing op Brussel. Tegenover de Vlaamse overheid is de VGC duidelijk een ondergeschikt bestuur, te vergelijken met provinciebesturen elders in Vlaanderen,” legt Daniël Buyle uit, voormalig journalist en politicus, en oud-griffier bij de Raad van de Vlaamse gemeenschapscommissie.

“Maar de VGC heeft meer autonomie gekregen sinds de staatshervorming van 1989. Ze mag nu aanvullend optreden op vlak van cultuur, welzijn, etcetera. Na overleg tussen de Vlaamse administraties en de ambtenaren van de VGC wordt uitgemaakt wie wat doet op het terrein,” aldus Buyle.

De vorige legislatuur was het zo de ene keer VGC-collegelid Guy Vanhengel (Open VLD) die nieuwe schoolgebouwen aankondigde in Brussel, dan weer Hilde Crevits (CD&V) die daarvoor subsidies uitreikte.

(Lees verder onder de afbeelding.)

Het is de Vlaamse minister voor Brussel, vanaf nu Benjamin Dalle (CD&V), die moet toezien op de coördinatie tussen Vlaanderen en de VGC. Dalle is tevens voogdijminister van die VGC, en kan het VGC-College bijwonen. Hij heeft daarin een raadgevende stem, maar geen beslissingsmacht.

In het nieuwe Vlaamse regeerakkoord is opgenomen dat de nieuwe Vlaamse Brusselminister voortaan aanwezig moét zijn bij de vergaderingen van de VGC én de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC). In het eerste geval heeft hij inspraak, binnen de GGC mag hij enkel waarnemer zijn. Dalles voorganger Sven Gatz ging om die reden nooit naar de GGC-vergaderingen.

Asymmetrische coalities

De komende weken zullen de Vlaamse overheid en de VGC dus een en ander moeten uitklaren over cultuur, onderwijs, welzijn enzovoort in Brussel. Dat de coalities asymmetrisch zijn (N-VA, CD&V en Open VLD in Vlaanderen; Groen, Open VLD en One.brussels/SP.A voor de VGC) bleek de voorbije legislaturen geen al te groot probleem.

“Deze keer kan de samenwerking politiek moeilijker liggen,” meent Buyle. “De laatste jaren zijn Brussel en Vlaanderen uiteen aan het groeien. Niet alle Vlaams-Brusselse partijen hebben dezelfde kijk op de band tussen Brussel en Vlaanderen."

"Zo stipuleert het nieuwe Vlaamse regeerakkoord dat Vlaanderen nauwer wil toekijken op de middelen die het aan de VGC doorsluist, waardoor het VGC-college dat geld niet meer zou kunnen inzetten zoals ze zelf willen,” aldus Buyle.

Centen van overal

Dat wil niet zeggen dat de VGC geen autonomie heeft. Het gros van de financiering komt immers van het Brussels Gewest, circa 70 miljoen euro in 2018, tegenover circa 60 miljoen uit Vlaanderen. Ook van de federale overheid kreeg de VGC vorig jaar zo’n 17 miljoen. Bijna 33 miljoen kwam uit andere inkomsten, voornamelijk overboekingen uit reservefondsen.

“De VGC kan dus wel degelijk haar eigen beleid bepalen in een regeerakkoord. Maar ze moet blijven werken onder de paraplu van de Vlaamse Gemeenschap. Het is de komende weken en maanden dus uitkijken welk concreet beleid voor Brussel de Vlaamse ministers zullen uitstippelen,” besluit Buyle.