Waarom coronapas in Brusselse horeca nu plan B of zelfs C is

Voor aanvang van het Overlegcomité voerde minister-president Rudi Vervoort (PS) een opvallend pleidooi om de toegang tot Brusselse cafés en restaurants te koppelen aan het vertoon van een coronapas. Minister Alain Maron (Ecolo) stelde het standpunt van de Brusselse regering dinsdag bij. Het wettelijk kader voor Covid Safe Ticket wordt weliswaar voorbereid, maar de kans dat het effectief ingevoerd wordt, lijkt eerder klein.

Als het regent in Parijs, druppelt het in Brussel. Het is een stokoude boutade die nog steeds opgaat. Vervoort kijkt met veel bewondering naar de manier waarop de Franse president Emmanuel Macron de vaccinatiegraad in de hoofdstedelijke regio Île-de-France opkrikte. Sinds de introductie van het coronacertificaat steeg die van 60 naar bijna 85 procent. En ook de omliggende departementen gaan gestaag overstag voor de coronaprik.

Vervoort getemperd

In Brussel loopt de vaccinatiecampagne op zijn zachtst gezegd stroef. Terwijl grote broertjes Wallonië en vooral Vlaanderen stilaan de teugels loslaten, drukt de Brusselse regering met veel tegenzin de pauzeknop in. Wanneer Vervoort voor de zoveelste keer geconfronteerd werd met de lage vaccinatiegraad, laat hij een ballonnetje op voor het Covid Safe Ticket in de Brusselse cafés en restaurants.

“Een nucleair middel om de harde kritiek van de voorbije maanden in de kiem te smoren”, analyseert David Leisterh, voorzitter van de Brusselse afdeling van oppositiepartij MR. “Die bom is in zijn gezicht ontploft.” Binnen de regering kon Vervoort wel rekenen op steun van one.brussels. "Het is toch jammer dat de horeca, goed voor duizenden jobs in Brussel, niet kan versoepelen op 1 september", stelt parlementslid Els Rochette. "Deze sector mag niet het slachtoffer worden van de lage vaccinatiegraad. Een coronapas kan helpen om twijfelaars over de streep te trekken."

Vervoort werd desondanks snel teruggefloten. Ook binnen de PS staat men niet echt te springen om een coronapas te vragen aan de burger. Onder meer Elio Di Rupo schoot het idee meteen af. Binnen de Brusselse meerderheid schrok vooral Open VLD van Vervoorts voorstel. Net als zusterpartij MR verzetten de liberalen zich principieel tegen de uitbreiding van de coronapas. “We moeten heel voorzichtig zijn met nog meer vrijheidsbeperkende maatregelen”, zegt Thomas Ryckalts, voorzitter van Open VLD Brussel. De lokale afdeling volgt daarmee de nationale partijlijn.

Er zijn ook bedenkingen bij het nut van de maatregel. Want als je het alleen in de hoofdstad invoert, gaat de Brusselaar dan niet gewoon buiten de gewestgrenzen op restaurant? En zijn de mensen die op café gaan, dezelfde die zich voorlopig nog niet lieten vaccineren? “Je kan dat weliswaar beweren, maar zo’n ingrijpende regel baseer je niet op vermoedens. Je moet dat objectiveren”, zegt Leisterh fijntjes. Het Brussels MR-kopstuk wijst er ook op dat er in deze crisis al te snel met de beschuldigende vinger naar de horeca werd gewezen.

'Pasjesmaatschappij'

Meerderheidspartijen Ecolo en Groen zijn min of meer dezelfde mening toebedeeld als de liberale fractie. Een Covid Safe Ticket vragen voor elk cafébezoek dreigt de maatschappij in twee groepen met ongelijke rechten op te delen: de gevaccineerden en niet-gevaccineerden. Want zowat iedereen is het erover eens: overal een coronapas vragen, staat bijna gelijk aan een verplichting van de vaccinatie. Ook N-VA kant zich tegen zo'n ‘pasjesmaatschappij’. “Principieel zijn we tegen een maatschappij waarin mensen elkaar moeten controleren”, weet Gilles Verstraeten. “En ik twijfel eraan dat de Brusselse uitbaters dat zouden doen. Is een coronapas dan überhaupt nuttig?”

En dus gooide Maron dinsdag zijn troeven op tafel met een ambitieus vaccinatieplan. Bijna chirurgisch gaat Brussel in bedrijven, scholen, winkels, werven en wijken de twijfelaars benaderen. “Het is rijkelijk laat, maar elke stap in de goede richting juichen we toe”, zegt Verstraeten cynisch. “Opgelet: de Brusselse vaccinatiecentra waren heel toegankelijk. Maar we zijn er de voorbije zomer te lang van uitgegaan dat de mensen dan wel hun prik zouden halen. Quod non. Je moet de vaccins naar de mensen brengen. Zo werkt men in Antwerpen al sinds oktober 2020. We hebben dus nog wat in te halen.”

Met die lokale aanpak wil Brussel wekelijks 16.000 eerste dosissen toedienen. Eind oktober moet minstens 65 procent van de Brusselse volwassenen een eerste prik gehad hebben. De regering wil het vaccinatieplan alle kansen geven, alvorens over te gaan tot draconische maatregelen waarvan men de doeltreffendheid in vraag stelt. Op de oppositiebanken klinken bijna lovende woorden. “De benadering, bijna deur aan deur, is hard zwoegen. Maar het ziet er goed uit”, geeft ook Leisterh toe. “Het is alleen jammer dat deze intensieve campagne niet voor de zomervakantie werd ingevoerd.”

Verplichte vaccinatie

De vraag is alleen of 16.000 wekelijkse inentingen een haalbaar streefdoel is. Vorige week rondden de verschillende Brusselse initiatieven met moeite de kaap van 6.500 dosissen. “Maar onderschat de impact van de vakantie niet”, toont Thomas Ryckalts zich optimistisch. “Ik kan best begrijpen dat mensen na anderhalf jaar lockdown er even tussenuit wilden. Praktisch was het allemaal niet evident om je tussen vakanties door in te laten enten. Laat ons nu eerst dit plan afwachten voor we de Brusselaar beperken in zijn vrijheid.”

Pas als binnen een maand blijkt dat de vaccinatiegraad niet snel genoeg toeneemt, komt het Covid Safe Ticket opnieuw in het vizier. Tot dan verdwijnt Vervoorts opgegooide ballonnetje in de koelkast. Een coronapas krijgt sowieso de voorkeur op een sluiting van de horeca. Al lijkt een verplichting van vaccinatie - zeker in sectoren als het onderwijs en de zorg - op meer bijval te kunnen rekenen.

“Eind september evalueren we. Het zal afhangen van drie factoren: de vaccinatiegraad, het aantal besmettingen en de situatie in de ziekenhuizen”, aldus Maron. De minister liet alvast weten dat het nog wat voeten in de aarde zal hebben om het wettelijk kader ervoor klaar te hebben. “Dat bereiden we nu voor.”

Navraag leert dat een simpel samenwerkingsakkoord met de federale overheid en de deelstaten volstaat. Dat hoeft geen juridisch of wettelijk struikelblok te zijn. De kwestie is vooral ideologisch en dus politiek. Maar tegelijk beseffen alle partijen dat er geen draagvlak meer is om opnieuw de horeca te sluiten. “Vrijheid gaat maar tot de veiligheid in gedrang komt”, beseft ook Ryckalts. Tot dan staan bijna alle politieke neuzen in dezelfde richting: de vaccinatie moet alle kansen krijgen. “Het is de beste remedie om een vierde golf te vermijden.”

De christendemocraten vinden dat de Brusselse regering niet nog een maand moet wachten om het Covid Safe Ticket in te voeren. “Het is namelijk een maatregel die de vrijheid vergroot. Althans, voor zij die zich lieten vaccineren. In die zin is het ook een vorm van solidariteit”, vertelt Bianca Debaets van CD&V. Eenzelfde geluid horen we bij CDH-kopstuk Céline Fremault. “Als we de coronapas op de lange baan schuiven, dreigen reeds kwetsbare sectoren verder te verzwakken”, zegt ze.

Ook one.brussels is voorstander, en ziet een voorbeeld in het akkoord dat met het nachtleven is bereikt. Vanaf 1 oktober mogen nachtclubs weer open, met behulp van het Covid Safe Ticket. "Waarom voeren we het niet gelijktijdig in voor restaurants en cafés? Het is geen maatregel die maanden zal duren, maar even om de vierde golf in te dijken en de vaccinatiegraad omhoog te krijgen."