Aanleg gewestelijke fietsroutes gaat tergend langzaam

De aanleg van het gewestelijke fietsroutenetwerk, dat dateert uit 1993, vordert uiterst langzaam. Na ruim twintig jaar is nog maar de helft van het net aangelegd, en maar vijf van de 19 geplande routes zijn helemaal af. Bovendien blijft het netwerk onbekend bij het grote publiek. "Zo’n goed en handig netwerk wordt niet afgewerkt, terwijl het zo makkelijk kan", zegt Mickaël Van Eeckhoudt van de Fietsersbond.

De gewestelijke fietsroutes (GFR’s) werden voor het eerst opgenomen in een studie uit.. 1993. Door gebruik te maken van een soort knooppuntennetwerk moesten fietsers zich via vrij platte en rustige secundaire wegen door het gewest kunnen verplaatsen. Er zijn 19 routes gepland: 12 radiale, tussen de Vijfhoek en de Rand (nummers 1 tot 12), twee in ringvorm en één in boogvorm (A, B, C), en vier routes die genoemd zijn naar herkenningspunten op het traject (Kanaal, Zenne, Maalbeek en Paleizenroute).

De eerste route werd pas in 1998 afgewerkt, en tegen 2002 waren dat er vier. De weg kreeg er duidelijke en veilige fietspaden, met een comfortabel wegdek dat doorfietsen toelaat, en gepaste wegwijzers. Maar daarna verloor de politiek interesse voor de gewestelijke fietsroutes. De aandacht verschoof naar fietspaden op de gewestwegen.

In 2016 zijn er nog altijd maar vijf routes volledig aangelegd. Een zesde route, de Kanaalroute, staat op het punt afgewerkt te worden. Die bestaande routes zijn soms al aan een update toe, en bovendien is de verkeerssituatie op sommige plekken in twee decennia flink veranderd. Bij Sainctelette wordt bijvoorbeeld bestudeerd hoe een passage onder de brug door de kanaalroutefietser het helse kruispunt kan besparen. Die zal met Europees geld worden betaald.

Werken bundelen
Het totale netwerk bestaat uit 256 kilometer aan fietsroutes, en inmiddels is de helft daarvan aangelegd. Vaak gaat het dus om stukken van routes.

“Dat komt omdat het Gewest de werken aan de gewestelijke fietsroutes tegenwoordig per gemeente bundelt”, legt de woordvoerster van Brussels minister van Mobiliteit Pascal Smet (SP.A) uit. “Deze legislatuur wordt er ingezet op de voltooiing van vier routes in het zuiden van Brussel: 7, 8, Zenne en B. In Vorst zijn de werken nu al bezig, in Sint-Gillis en Elsene zijn de vergunningen afgegeven.” In Ukkel is de bouwvergunning nog niet goedgekeurd, maar dat zal volgens het kabinet-Smet geen probleem vormen.

Dit is de situatie nu (Lees verder onder de kaart):

De negen overige gewestelijke fietsroutes worden opnieuw overgeheveld naar de volgende legislatuur.

Politieke wil
“We vragen al lang dat dit netwerk afgewerkt zou worden. We betreuren dat het zo lang duurt, terwijl het vaak gaat om kleine aanpassingen die snel kunnen gebeuren”, zegt Aurélie Willems van de Franstalige fietsersbond Gracq. Willems ziet twee redenen waarom de aanleg maar blijft aanslepen. “Ten eerste moet het Gewest de bevoegdheid mobiliteit delen met de gemeenten, en dan kom je weer bij het bekende institutionele Brusselse probleem uit. Er is heel veel tijd en energie gestopt in die onderhandelingen, en soms moesten er ook compromissen gesloten worden.”

Ten tweede wil het Gewest vooral investeren in afgescheiden fietspaden op de grote assen, zoals bijvoorbeeld ook de Generaal Jacqueslaan. “Voor ons zijn die twee netten complementair”, zegt Willems. “Wij vinden fietspaden op de assen ook heel belangrijk, omdat automobilisten daar duidelijk zien dat er geïnvesteerd wordt in de veiligheid en zo mogelijk overtuigd worden om zelf op de fiets te springen. Maar daarnaast mogen we niet stoppen met de GFR’s, een project waar al meer dan twintig jaar tijd en energie is in gestopt, maar de communicatie achterblijft.”

Onbekend en onbemind
Het netwerk is totaal onbekend bij het grote publiek, zeggen Gracq en de Fietsersbond. Het kabinet-Smet wijst erop dat alle routes sinds een jaar wel wegwijzers hebben.

Een bordje op een van de fietsroutes ziet er als volgt uit: (Lees verder onder het beeld)

“Ik snapte er niks van toen ik die fietsroutebordjes voor het eerst zag”, zegt Mickaël Van Eeckhoudt van de Fietsersbond. “Ik ben zo gefrustreerd dat zo’n goed en handig netwerk niet wordt afgewerkt, terwijl het zo simpel kan. Voor mij is het te hoogdrempelig. Een fietser zou net als een metrogebruiker altijd meteen moeten weten waar hij zit op het netwerk.”

“We moeten die bewegwijzering bekender maken", erkent Smet. Na overleg met zijn administratie en fietsverenigingen heeft de minister daarom begin juli de opdracht gegeven om overzichtsborden met de routes te plaatsen op de kruispunten van de verschillende routes en aan de grenzen van het gewest. Daarnaast lanceert hij een openbare aanbesteding voor een app van de GFR’s.

“Een eerste stap”, erkent Van Eeckhoudt. “Maar het is te weinig. Zorg toch dat dit afgewerkt wordt, dit is een quick win. Als ik één ding mag aanraden: werk met kleurencodes op de grond. Zo moet de fietser geen inspanning doen om zijn weg te vinden. Hoe simpeler, hoe beter.”

Dit is het plan uit de jaren negentig, met alle 19 geplande gewestelijke fietsroutes: