Aardbeving Marokko: 'Net klaar met documentaire, en toen brak de hel los'

Cineast Jawad Rhalib spendeerde het afgelopen jaar voor een groot deel in Imgdal, een dorp in het Marokkaanse Atlasgebergte. De Brusselaar volgde er de meisjes van het dorp voor zijn film, ‘Puisque je suis née’. Eén dag na de laatste draaidag, werd het dorp verwoest door de zware aardbeving in Marokko. “Op donderdag hinkelde ze nog voor de lens van onze camera, een dag dag later stierf ze samen met haar familie onder het puin."

Donderdag zaten de opnames er definitief op, vrijdagavond rond 18 uur besloten Jawad en zijn team terug naar België te keren. Ook de Marrokaanse filmcrew verliet het dorp en trok naar Casablanca, een stad in het westen van Marokko.

Een paar uur later ging het dorp in stof op. “Er blijft eigenlijk niks meer van over”, zegt Rhalib. “Alles is compleet verwoest. Bovendien is Imgdal een heel moeilijk bereikbaar bergdorp. De wegen zijn in slechte staat en erg smal, waardoor hulpdiensten er amper of niet geraken en inwoners compleet geïsoleerd achterblijven.”

Zondagavond is het dodental van de aardbeving al opgelopen tot 2.122 mensen. Ook Afsa, een van de personages in de film, overleefde de ramp niet. “Op donderdag hinkelde ze nog voor de lens van onze camera met haar vriendinnen. We hebben beelden van haar terwijl ze in de klas verhalen vertelt, met klasgenoten speelt,... Een dag later kwam ze samen met haar familie om onder het puin. Hun huis is volledig ingestort.”

Communiceren met de bewoners van het dorp is moeilijk, maar druppelsgewijs kwam de regisseur toch te weten dat de andere meisjes het relatief goed stellen.

'Maroc inutile'

Voor Rhalib legt het gebrek aan hulpverlening in het dorp de vinger op de wonde. “Tot op vandaag kun je Marokko onderverdelen in Maroc utile en Maroc inutile. Voor de overheid zijn er ‘nuttige regio’s’ waarin sterk geïnvesteerd wordt, vooral de kuststeden en bepaalde industriegebieden. Maar er zijn er ook andere gebieden, die al jaren wachten op steun van de overheid, die genegeerd en verwaarloosd worden.”

“In Imgdal is geen apotheek", gaat de regisseur voort. "Er is geen toegang tot zorg en er is één school voor alle omliggende bergdorpen. Mensen geven zelf aan dat ze het gevoel hebben geen deel uit te maken van Marokko. De lerares van de school, die trouwens ook is verwoest door de aardbeving, voelt zich in de steek gelaten. Er is niemand die zich om hen bekommert.”

Dat nu ook de school verwoest is, vindt Rhalib moeilijk te plaatsen. “Ik wil niet eens nadenken over hoelang die heropbouw zal duren. Onderwijs is de basis van alles. Of het nu gaat om Brussel of een dorp in het Atlasgebergte, dat maakt geen enkel verschil. Als er geen school is, geen onderwijs, dan is er ook geen toekomst.”

‘Puisque je suis née’

Die boodschap zal ook zijn nieuwste film uitdragen. Het hoofdpersonage is een meisje dat koste wat het kost wil gaan studeren. “Dat is niet evident”, zegt Rhalib. “Na de basisschool wordt van de meisjes verwacht dat ze thuisblijven om te helpen in het huishouden en te werken. De volgende stap is trouwen.”

Bovenop die sociale uitdagingen, worden de inwoners van het dorp steeds vaker geconfronteerd met de klimaatverandering en almaar minder voorspelbare weersomstandigheden. “We hebben gefilmd over een periode van een jaar, om de vier seizoenen zo goed mogelijk in beeld te brengen. Sneeuw, koude, regen, hitte,... Tijdens al die uitdagingen hebben we de meisjes gevolgd, om te zien hoe zij daarmee omgaan.”

Dat de aardbeving een impact zal hebben, staat vast, zegt de regisseur. “Doorheen de film ervaar je alle moeilijkheden waarmee deze mensen te maken krijgen, dus de ramp zal daar onvermijdelijk bijhoren”, zegt Rhalib.

De cineast is ook met een inzamelingsactie gestart om de inwoners van het dorp zo veel mogelijk te ondersteunen. “Dat is nodig want de mensen daar hebben echt nog niets gekregen."