Achter de schermen van Onthaalbureau Inburgering Brussel (4)

De inburgeraars van Bon zijn halfweg hun traject. Nu beginnen ze aan de basiscursus Nederlands. Daar hebben velen naar uitgekeken, want de kennis van het Nederlands vergroot de kansen op werk.

Maar eerst viert Bon feest. De Kriekelaar in Schaarbeek zit afgeladen vol met de 268 nieuwe starters van september. Allemaal feestelijk uitgedost en in vrolijke stemming. Het heeft iets van een Marokkaans trouwfeest met dat uitbundige handgeklap, gezang, gejuich en gekir.

Straks gaat deze kleine wereldgemeenschap uit 51 landen naar huis met het eerste bewijs van inburgering op zak, het at-
test Maatschappelijke Oriëntatie. Voor het eerst zijn de vrouwelijke cursisten in de meerderheid. Iedereen feliciteert iedereen: de cursisten feliciteren Bon en Bon de cursisten. Het is zoals een familiefeest, zegt een deelnemer lachend. Bon organiseert er zo zeven per jaar: voor elke nieuwe groep die de eerste etappe succesvol heeft afgerond. Als beloning en aanmoediging om door te gaan.

Als deze mensen klaar zijn met de basiscursus Nederlands, dan is het vormende traject van Bon ook afgelopen. Dan beslissen de inburgeraars zelf of ze de lessen Nederlands voortzetten, en velen willen die inspanning ook doen. De lessen Nederlands zijn hoe dan ook een groot succes. In 2008 was er een stijging van 35 procent van de basiscursussen Nederlands. En om de taal ook buiten de les te oefenen, biedt de organisatie allerlei mogelijkheden. Bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk te doen. Met Kind en Preventie is er op dat vlak een nauwe samenwerking gegroeid: op dit moment helpen acht Bon-deelnemers met praktijkervaring bij het wegen en meten van baby's. Ook De Pianofabriek, het Huis der Gezinnen en Oxfam doen geregeld een beroep op Bon als ze vrijwilligers nodig hebben. Voor de inburgeraars is dat een goede zaak: ze oefenen hun Nederlands, voelen zich nuttig en dankzij de sociale contacten krijgen ze meer zelfvertrouwen.

Een Vlaamse vrijwilliger helpt enkele analfabete deelnemers bij het Nederlands lezen en praten. Maar dit proefproject voor de analfabete deelnemers moet nog groeien. Eerst onze samenleving beter leren kennen en dan het veld in: zo stimuleert Bon op vele manier de integratie van de nieuwe Brusselaars.

Portret: Familie Baelongandi (Congo)

Gezinshereniging laten samenvallen met inburgering: zo heeft de Congolese familie Baelongandi het aangepakt.

Théodore verblijft al tien jaar in Brussel; begin dit jaar kwamen zijn vrouw en vier zonen bij hem wonen. De tieners werden meteen naar Bon gestuurd om Nederlands te leren. Aangestoken door hun enthousiasme volgen Théodore en Angèle nu hetzelfde parcours.

We ontmoeten de familie en hun leraar Tsevi in café Het Goudblommeke van Papier. De jongens zijn ontgoocheld dat hun diploma's nog niet zijn erkend: nu moeten ze de laatste cyclus van het secundair onderwijs overdoen voor ze naar de universiteit kunnen.

De somberheid verdwijnt als ze over hun eerste integratie-ervaringen vertellen. "We hebben in Bon een familie gevonden. Want we waren toch een beetje bang voor de kilheid van de mensen hier, en we hadden ook gehoord dat ze moeilijk zwarten aanvaarden. Maar dankzij Bon hebben we veel kansen gekregen op het vlak van sociale relaties, we hebben mensen kunnen ontmoeten van alle nationaliteiten, zonder discriminatie," zegt Andy.

Moeder Angèle heeft haar portie cultuurschokken wel gehad. Toen de buren haar gewoon voorbijliepen, bijvoorbeeld: "Zonder groeten? Wat is dat hier? Jongeren die op straat elkaar staan te kussen: wat gebeurt daar? Een kind van achttien dat alleen woont: hoe is dat mogelijk? Mensen die hun ouders in een rusthuis plaatsen: dat begrijp ik al helemaal niet. En in het Huis van het Nederlands zat een zwart meisje aan het onthaal: hoe kan dat nu?"

De familie was nog meer verbaasd een Togolese docent aan te treffen: alle zes hebben ze van Tsevi maatschappelijke oriëntatie gekregen. "Hoe kan een Afrikaan ons iets over België leren? Dat moet zeker de politiek zijn van Bon," dacht een van de jongens. "Een Afrikaan kent onze gewoonten, hij weet hoe hij ons moet aanpakken en dat vergemakkelijkt de inburgering." Daar is de Congolese familie het roerend over eens.

"Als je integratie voorstelt als assimilatie, dan krijg je weerstand," meent Tsevi. "Je moet proberen uit te gaan van hun eigen cultuur en iedereen in zijn waarde laten. Integratie is het leren begrijpen en aanvaarden van een vreemde mentaliteit. Als ook de Belgische samenleving kan aanvaarden dat integratie een proces is, dan wint iedereen erbij."

Portret: Shilemeza (Zuid-Afrika)

"Door die blootstelling bij Bon kan ik mijn voete vin , da's een uitdrukking van bij ons," zegt de Zuid-Afrikaanse Shilemeza in zangerig Nederlands. "Zonder Bon zou ik mijn weg nooit gevonden hebben."

De alleenstaande moeder woont sinds vier jaar in Brussel. "Met twee kinderen wou ik niet langer als verpleegkundige werken. Daarom hebben ze mij een opleiding tot apothekersassistente voorgesteld, en twee maanden na mijn opleiding had ik al werk."

Haar zoontje had Nederlands geleerd bij de zomerschool voor kinderen van Bon. "Daar heeft Janis veel aan gehad. Als we op straat liepen, dan luisterden we altijd naar de mensen: wat spreken ze nu, Nederlands of Frans? Mijn buren spreken allemaal Frans en nu volg ik ook Franse les, want ik wil de mensen hier begrijpen."

Shilemeza is een van de gezichten in het nieuwe promotiefilmpje op de website van Bon. "Als Vlaanderen zoveel geld in nieuwkomers investeert, dan moet ik ook mijn bijdrage leveren. Heeft Bon mij nodig, dan doe ik mee." Zoals gedichten voorlezen op het feest van Bon op 11 juli. En ze neemt actief deel aan het Brusselse cultuurleven, alweer door Bon, dat haar de weg heeft gewezen. Zo heeft Shilemeza haar eigen tafel met persoonlijke herinneringen op de tentoonstelling Herinnering & migratie - Erfgoed van nieuwe Brusselaars bij het AMVB, het Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel. Haar gedichten ondertekent ze met Jananka , naar de drie Bon-medewerkers Jan, Nan en Katrien.

"Weet je wat het leukste van integratie is? Wij doen het niet omdat we het moeten doen, maar omdat we het zo graag willen. Dat we goed integreren, dat is toch van belang, daarvoor zijn we naar hier gekomen. Dan creëer je een goede samenleving."