Anders H. Borg, van Örebro naar Brussel

"Het leven in België, in Brussel, is aangenaam. Maar aanvankelijk was het toch wennen aan het Latijnse element van mijn gastland. Van een samenleving gestoeld op organisatie en transparantie, naar één met grijze zones: die overstap maak je onmogelijk zonder open geest." De Zweed Anders H. Borg is stichter en bedrijfsleider van Hansar International, dat topfunctionarissen voor andere bedrijven zoekt.

A fspraak geeft Anders Borg me in zijn kantoor op de hoek van de Belliardstraat en de Oudergemlaan; wonen doet hij aan de overkant van het Jubelpark. "Een ochtendwandeling naar het werk door het park, frisse lucht opsnuiven, terwijl anderen in de file staan te zuchten en te kreunen. Het is een onvoorstelbare luxe. Maar evident was de keuze voor deze locatie als hoofdkwartier, nu zo'n 23 jaar geleden, niet. Enkele weken tevoren had de foto van het gebouw nog op de voorpagina van Le Soir gestaan als illustratie van de lamentabele staat van het vastgoed in Brussel. Bovendien lag en ligt het hart van de consulting business in de Louizabuurt. Maar doordat slechts tien procent van mijn omzet wordt vertegenwoordigd door klanten in België, hoef ik niet noodzakelijk in die buurt rond te hangen. Het is de juiste keuze gebleken."

Van tandarts tot headhunter
Mijn gastheer is opgegroeid in Örebro, hartje Zweden. Met België maakte hij voor het eerst kennis in het midden van de jaren 1970, tijdens een jaartje aan het Europacollege in Brugge. Meteen de laatste etappe in een rijk academisch leven. "Nieuwsgierigheid is steeds mijn fort geweest. Ik ben tandarts, arts, ik ben gediplomeerd in de politieke wetenschappen en heb een Master of Business Adminis­tration. Met mijn werk als tandarts heb ik de drie andere studies bekostigd. Aan Brugge hou ik goede herinneringen over, een heerlijke stad om te wonen - tenminste, in de periode van het jaar dat ze niet door toeristen wordt overspoeld."

Anders Borg heeft er ook voor het eerst kennisgemaakt met de realiteit van België, de tweespalt tussen Vlamingen en Franstaligen. "Vanaf dag één. Groen achter de oren als ik was, bestelde ik mijn eerste biertje in Brugge: 'Une bière s'il vous plaît.' De barman deed alsof hij me niet verstond. Tweede poging: 'Could I have a beer, please?' Waarop de barman antwoordde: 'Ah, vous êtes étranger.' Het ijs was gebroken, en we hebben heel de avond Frans gesproken."

"Na opnieuw enkele jaren Zweden heb ik voor Brussel gekozen, omdat mijn vriendin deel mocht uitmaken van de delegatie die over de toetreding van Griekenland tot de Europese Gemeenschap kwam onderhandelen. Het luidde een periode in van veel pendelen, omdat ik nog altijd professionele verplichtingen had in Zweden. Tot op een dag een vriend - internationaal voorzitter van een consultingbedrijf met kantoren in 32 landen - me vroeg de leiding over te nemen van de Brusselse vestiging, waar ze een verduistering op het spoor waren gekomen. Ik had mijn roeping gevonden en uiteindelijk ben ik voor eigen rekening gaan werken in deze sector, die jaarlijks zowat elf miljard dollar genereert. Het voorzitterschap van de wereldwijd overkoepelende Associa­tion of Executive Search Consultants - sinds begin dit jaar - is mijn manier om iets terug te doen voor het beroep."

Open geest
Is Anders Borg trouw aan zijn beroep, aan Brussel is hij het evengoed. "Weggaan uit Brussel is nooit aan de orde geweest. Mijn toenmalige vrouw werkte voor de Europese Commissie, ik had hier mijn bedrijf, onze dochters Greta en Clara zijn hier opgegroeid en hadden hier hun roots. Maar trouw zijn betekent nog niet dat je niet over de haag van de buurman mag kijken. Iets wat mijn dochters, respectievelijk 22 en 19, nu in al hun jeugdige enthousiasme aan het doen zijn. Ze studeren allebei in Engeland, de ene aan het Imperial College London, de andere aan de University of Sussex. Biologische wetenschappen en sociale antropologie. Ze kunnen zich ook overal behelpen, ze spreken vloeiend Frans, Zweeds, Grieks en Engels. Greta spreekt ook nog eens Japans en Clara een mondje Mandarijn."

"Van het Nederlands hebben ze helaas slechts een summiere kennis. En dat is vooral te wijten aan het gebrekkige onderricht Nederlands in het Franstalig onderwijs. Maar evengoed is het zo dat het onderricht van het Frans in Nederlandstalige scholen achteruitboert. De gestaag toenemende taalpolarisering is echt wel een spijtige zaak voor dit land. Culturele openheid is broodnodig om de zaak te laten draaien, het huidige gebrek daaraan is in mijn ogen het grote probleem van de Belgische politiek. Het staat een dialoog en compromissen in de weg; problemen als Brussel-Halle-Vilvoorde worden daardoor buitenproportioneel opgeblazen."

En dan zijn er ook nog de grijze zones waarmee Anders Borg heeft moeten leren leven. "Ik weet nog dat ze me in Zweden uitlachten toen ik voor België koos. Er was in hun ogen niets wat het land aantrekkelijk maakte. Ook niet financieel: de belastingdruk in België was indertijd de op één na hoogste in Europa - na Zweden. Met die hoge belastingen heb ik nooit gezeten, wel met het feit dat ik hier niet echt zie wat ik ervoor terugkrijg. In Zweden is dat wel zo."

"Ik herinner me nog al te best de eerste controle van mijn bedrijf door de belastingdiensten. 'Meneer Borg, u reist jaarlijks voor enkele miljoenen frank, een deel daarvan moet toch voor privédoeleinden bestemd zijn? We stellen u dus voor dat u niet het volledige bedrag aftrekt.' Ik, komende uit een systeem waar liegen of foefelen geen enkel nut heeft: 'Denkt u dat het zo aangenaam is om jaarlijks zo'n honderd dagen aan boord van een vliegtuig te zitten?' Na veel vijven en zessen wist mijn boekhouder me er dan toch van te overtuigen enkele procenten te laten vallen. Het is een manier van werken die fraude aanmoedigt: elke rechtgeaarde Belgische belastingbetaler zal op de een of andere manier een achterpoortje zoeken."
"Het zijn allemaal dingen die impliceren dat een mens bereid moet zijn openheid van geest aan de dag te leggen in zijn gastland. Aanvaard je de cultuurverschillen niet, dan maak je jezelf het leven onmogelijk. Ik weet nog goed hoe een tiental jaren geleden nogal wat van mijn landgenoten naar Brussel zijn verhuisd, omdat het door een verandering in de Zweedse wetgeving plots toegelaten was geld naar het buitenland te versluizen. Veel van hen hebben na vier, vijf jaar een retourvlucht genomen. Omdat de gezinsleden, vooral de vrouwen, geen enkele band hadden kunnen opbouwen met de Belgische samenleving. Geen nieuwe sociale contacten opbouwen, jezelf verstoppen in je eigen getto: dat werkt dus niet."

Praktisch
De kleine kantjes erbij nemen en genieten van al het goeds, dat is wat Anders Borg dan ook doet. "Zelfs het weer, waarover zoveel geklaagd wordt, is aangenamer dan in Zweden, doorgaans is het hier vijf tot tien graden warmer. Brussel is, met zijn miljoen inwoners, ook een hoofdstad die beheersbaar is gebleven. Geloof me, de spits is hier een lachertje vergeleken met steden als Londen of Parijs. Je hebt bovendien een heel rijk cultureel aanbod en veel groen, met als kers op de taart het Zoniënwoud. En dan is er nog de keuken: uitstekend! Ik heb het dan niet over sterrenrestaurants - die vind je overal als je genoeg geld wilt uitgeven -, maar over de middenklasse, die verbluffende kwaliteit levert in verhouding tot de prijs."

"Brussel - dat mettertijd wel het Washington DC van Europa zal worden, wat ik overigens een goede zaak vind - is bovendien een heel praktische woonplaats voor mensen als ik. Je hebt het Zuidstation met zijn hogesnelheidstreinen, en vlakbij het vlot draaiende Zaventem. Er is weliswaar een periode geweest - zo'n tien jaar geleden - dat het daar een boeltje was, maar nu is het er een droom om het vliegtuig te nemen. Inchecken, vertrekken: alles is een fluitje van een cent."