Anti-kraakkunstenaars aan de deur gezet

Na jaren van discussie en leegstand is er een bouwvergunning afgeleverd voor het nieuwbouwproject in het Gesùklooster. Dat betekent ook dat de kunstenaars die daar al vier jaar lang hun atelier hebben, op zoek moeten naar een nieuw onderkomen.

H et Gesùklooster werd eind 2013 plots nationaal nieuws, toen de burgemeester van Sint-Joost Emir Kir (PS) de 119 bewoners manu militari uit het klooster liet zetten. Sindsdien bleef het stil rond de toekomst van het klooster, maar nu is er eindelijk een doorbraak. Op 12 augustus leverde het Brussels Gewest een bouwvergunning af voor een luxehotel, met een wellnesscentrum, een zaal voor evenementen en een bioscoop.

De plannen daarvoor liggen al langer op tafel, maar het was lang wachten op een bouwvergunning. In de tussentijd namen de krakers er hun intrek, maar minder bekend is dat vijftien kunstenaars er al vier jaar hun werkplek hebben. Ze zitten niet in het gedeelte dat gekraakt werd, maar ernaast: het gaat om het witte hoekpand, dat nu is ingepakt met groene veiligheidsnetten. Het grenst aan het klooster en de kerk.

Technische inplanning
De kunstenaars in het Gesùklooster zijn met totaal verschillende projecten bezig. Er zitten schilders, fotografen die hun foto’s bewerken, houtbewerkers, een mode-ontwerpster en een pottenbakster.

De kunstenaars de leegstaande ruimte laten gebruiken is een initiatief van de organisatie Entrakt, een Brussels bedrijf dat een nieuwe, tijdelijke invulling aan leegstaande panden geeft. Entrakt doet naar eigen zeggen spreekt aan “leegstandsbeheer.” “Dat is iets helemaal anders dan anti-kraakmaatregelen,” zegt Peter Pernet, accountmanager bij Entrakt.

“Bij anti-kraak plaatsen eigenaren vaak één iemand in het gebouw, zodat ze er geen leegstandstaks op moeten betalen. Er gebeurt dan verder niets substantieels mee. Wij zoeken naar een oplossing om het gebouw correct te benutten, en om een meerwaarde te creëren voor de buurt”, aldus Pernet.

Het is nog niet duidelijk hoelang de kunstenaars er nog in kunnen blijven. “Het project loopt sowieso op z’n einde, nu de eigenaar zijn bouwvergunning heeft. Hoelang precies we het gebouw nog kunnen gebruiken, zal afhangen van de technische inplanning van de werkzaamheden, en hoe ze de werf gaan spreiden. Daarvoor moeten we nog samenzitten met de aannemer. Die is nu nog volop zijn planning aan het maken: waar beginnen zij het best, wanneer komen de kranen, en dergelijke.”

Tijdelijk project
In de tussentijd blijven de kunstenaars zolang mogelijk in het gebouw. “Om het kraken te voorkomen,” zegt Pernet. “Als wij daar nu zouden weggaan zou het geen week duren vooraleer het gebouw opnieuw gekraakt zou zijn.” De gevolgen van de bezetting door de grote groep krakers waren volgens hem aanzienlijk: “Er lag nergens nog een elektriciteitskabel, en bijna alle ramen waren eruit. Het was voor ons niet meer mogelijk om de rest van het gebouw nog op een zinvolle manier te bezetten.”

Na de uitzetting zorgde de eigenaar voor een tijdelijke bewoner in het klooster, om de komst van nieuwe krakers te vermijden. “Ook wij houden een oogje in het zeil”, zegt Pernet.

Pernet heeft er geen probleem mee dat hun verhaal in het Gesùklooster bijna afgelopen is. “Ons project is altijd tijdelijk van aard. Onze kunstenaars weten dat ook, zij profiteren van de tijd dat ze erin zitten, maar de voorwaarden en de prijzen zijn afgestemd op dat tijdelijke aspect.”

Intussen zoekt Entrakt naar andere panden. Binnenkort zal de organisatie gebruik kunnen maken van twee nieuwe leegstaande gebouwen, één aan Thurn & Taxis en één aan de Wetstraat. Het vinden van panden is niet altijd een sinecure. “Vooral van de kant van de eigenaars, zij staan vaak toch nogal weigerachtig tegenover onze projecten. Bovendien is dit nog een jonge markt, zeker in Brussel. Maar het lukt ons nu toch om een goede flow te verzekeren, zodat we de kunstenaars een nieuw onderkomen kunnen bieden.”
Wie zelf een tijdelijke ruimte zoekt, kan daarvoor een beroep doen op Entrakt. Gebruikers betalen een bijdrage aan Entrakt, dat meestal ook geld krijgt van de eigenaars van het gebouw. “De omstandigheden variëren van project tot project. Kunstenaars kunnen bij ons een atelier huren van 20 à 30 vierkante meter voor nog geen honderd euro”, aldus Pernet.