Architecte en bewoonster van Brussels eerste passiefhuis

Inès Camacho is de architecte - en bewoonster - van het eerste passiefhuis in Brussel. "Ramen laten openstaan, een terreinwagen in de garage: dat is not done. Je moet de integriteit hebben om écht milieuvriendelijk te gaan leven."

E en passiefhuis is een energiezuinig gebouw, dat zo goed geïsoleerd is dat in de winter het vermogen van een strijkijzer volstaat om het hele huis warm te houden. Het totale energieverbruik van een passiefhuis ligt gemiddeld 75 procent lager dan een traditionele nieuwbouwwoning, en ten opzichte van bestaande woningen is het energieverbruik (en de bijbehorende energiefactuur) zelfs tot 85 procent minder.

In Vlaanderen staan er elf passiefwoningen, in Wallonië twee. Met de duplex­woning van Inès Camacho in Schaarbeek zet nu ook Brussel zijn eerste stappen. Binnen een jaar zullen er volgens haar nog zo'n twee- tot driehonderd passiefwoningen in Brussel bijkomen, vooral socia­le woonblokken. "Ik heb met dit project bewezen dat duurzaam bouwen in Brussel mogelijk is, ook binnen de marges van de commerciële markt. Bovendien neemt het aantal experts toe, wat de groei van het aantal passiefwoningen zal bespoedigen."

Hoe bent u op het idee gekomen om een passiefhuis te bouwen?
Inès Camacho: "Ik was aanvankelijk van plan om een laag-energiehuis te bouwen, maar de hoge subsidies voor de bouw van een passiefhuis hebben me overtuigd. Geen evidente keuze, want de normen waaraan een passiefhuis moet voldoen, zijn veel strikter. Zo moet het energieverbruik voor verwarming in een passiefhuis lager liggen dan 15 kilowattuur per vierkante meter per jaar; voor een laag-energiegebouw gelden veel minder strikte voorschriften. Maar dat ik energiezuinig wilde bouwen, daaraan heb ik nooit getwijfeld. Als architect vind ik het vandaag de dag niet langer verantwoord om nog een vervuilend huis te bouwen. Met de opwarming van de aarde wordt het hoog tijd dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. We hebben niet langer de keuze."

Dit is de eerste passiefwoning in Brussel...
Camacho: "Maar ik denk dat er snel meer zullen volgen. Energiezuinig bouwen wordt meer en meer een trend, het is in de mode. Dat is helaas niet altijd even positief: veel mensen lopen gewoon een modeverschijnsel achterna, maar ze beseffen niet dat energiezuinig bouwen ook een andere levensstijl inhoudt. Een financiële investering alleen is niet genoeg, je moet ook bereid zijn om enkele rationele keuzes te maken. Onze hal is bijvoorbeeld niet overdreven groot, zodat er weinig warmte verloren gaat. De trap is ook zo georiënteerd dat de lucht van beneden automatisch meegevoerd wordt naar de hogere verdiepingen. Het is belangrijk om functioneel te denken en om een goed evenwicht te vinden. Voor extravagantie betaal je meer. Het is aan ons, architecten en experts, om een mode­verschijnsel om te zetten in iets concreets."

Is een passiefhuis veel duurder dan een traditionele woning?
Camacho: "Ik heb in dit huis heel veel werk zelf gedaan, waardoor ik de meerprijs moeilijk kan inschatten, maar normaal gezien moet je rekenen op een extra investering van vijftien tot twintig procent. Die extra kosten heb je trouwens heel snel terugverdiend, doordat alle energiekosten wegvallen. Bovendien verbetert ook je levenskwaliteit; er zijn geen verwarmingstoestellen meer nodig, er is overal een constante temperatuur waardoor je een heel jaar lang in T-shirt kunt rondlopen, en via een luchtcirculatiesysteem wordt de lucht voortdurend gezuiverd."

Wat zijn de moeilijkheden bij de bouw van een passiefhuis?
Camacho: "Het bouwteam samenstellen is een eerste moeilijkheid. Omdat dit huis een proefproject is, heb ik heel veel werk zelf gedaan. Voor elk materiaal dat je hier ziet, heb ik er twintig andere uitgetest. Er zijn nog maar heel weinig mensen met voldoende ervaring op het vlak van passief bouwen, maar daar komt gelukkig stilaan verandering in."
"Een tweede moeilijkheid is het bouwen in de stad, waar de meeste straten volgebouwd zijn met rijhuizen. Bij de bouw van een passiefhuis is de oriëntatie ten opzichte van de zon heel belangrijk, en die kun je tussen twee andere huizen in niet kiezen. Dat is ook een van de redenen die de renovatie van een huis tot een passiefhuis zo moeilijk maakt, bovenop de slechte isolatie."

Passief in zes stappen

Concreet moet je bij passiefbouw rekening houden met zes belangrijke punten.

1. Isolatie
In België wordt er doorgaans even weinig isolatie geplaatst als in warme landen als Spanje en Italië. Daardoor is er veel warmteverlies en hebben we grote verwarmingsinstallaties nodig. De isolatie in een passiefhuis bestaat uit zo'n 20 centimeter isolatie in de vloer, 30 centimeter in de muren en 40 centimeter in het dak. De ramen hebben driedubbel glas met thermisch onderbroken schrijnwerk.

2. Luchtdichtheid
In veel woningen verdwijnt de warmte letterlijk door kieren en spleten. Bij een passiefhuis wordt extra aandacht besteed aan luchtdichting. De naden en overgangen met schrijnwerk, vloer en plafond worden luchtdicht gemaakt met kleefband of folie. De luchtdichtheid is het belangrijkste criterium bij de classificatie van een passiefhuis.

3. Passieve energie
Om het verwarmingsverbruik te beperken, moet de warmtewinst zo groot mogelijk zijn. Een groot deel van de warmte komt van de zon, maar er zijn nog andere warmte­bronnen zoals verlichting, computer, televisie, koelkast, maar ook dagelijkse activiteiten zoals koken, wassen en strijken. Zelfs de bewoners geven met 100 watt per persoon een beetje warmte af, die het passiefhuis opwarmt.

4. Ventilatie
Bij passiefhuizen wordt de ventilatie continu mechanisch gestuurd. In de winter verwarmt de uitgaande lucht de koude, verse lucht in de warmtewisselaar. In de zomer wordt de gekoelde lucht uit de grondbuis meteen de woning in geblazen. Een raam openzetten in een passiefhuis kan, maar bij extreme temperaturen zal het langer duren om het huis weer op de gewenste temperatuur te krijgen.

5. Laag energieverbruik
Om het totale elektriciteitsverbruik te verminderen, wordt gekozen voor energie-efficiënte huishoudapparaten met A+- of A++-label.

6. Hernieuwbare energie
Wanneer het energieverbruik met zo'n 75 procent is teruggedrongen, wordt hernieuwbare energie economisch heel interessant. Thermische zonnecollectoren kunnen veertig à vijftig procent van het warm water leveren. Fotovoltaïsche cellen of (aandelen van) windmolens kunnen instaan voor de grootste elektriciteitsbehoefte.

:: Meer info op www.passiefhuisplatform.be