Argumenten voor en tegen heraanleg Havenlaan

De veldslag om de Havenlaan nadert deze week zijn einde. Uiterlijk op 30 september spreekt de rechtbank van eerste aanleg zich uit over de eventuele juridische fouten in het dossier over de heraanleg van de laan. Een goed begrip van feiten en gebeurtenissen is belangrijk. Een samenvatting van oude en nieuwe argumenten.

Tijdens de vorige regeerperiode besliste de toenmalige regering om de Havenlaan - tussen de Brusselse Haven en Thurn&Taxis - heraan te leggen. Niets te vroeg, want het dossier gaat al mee sinds de ambtperiodes van voormalig CD&V-minister van Openbare Werken Jos Chabert (1989-2004). Aan de laan is al decennia niets gedaan, en de slechte staat ervan verplicht de regering meer dan ooit tot actie.

Een vergunning voor de heraanleg wordt afgeleverd op 9 oktober 2008, geldig voor twee jaar. Een jaar later komt er een nieuwe bewindsploeg aan de macht, maar er verandert niets wezenlijks aan het dossier. In 2010 wordt de vergunning nog met een jaar verlengd: ze eindigt officieel op 8 oktober 2011.

Tijdens de jongste zomer verandert echter alles: tot dan toe relatief stil protest tegen de geplande heraanleg neemt grote proporties aan. Het actiecomité Havenlaan maakt gebruik van sociale media en weet zijn boodschap ook in de traditionele media kenbaar te maken en de sympathie van heel wat Brusselaars en niet-Brusselaars te winnen, en uiteindelijk ook van een groot deel van de Brusselse politiek.

De argumenten van het comité, kort: de heraanleg zoals gepland voorziet niet in het behoud van 300 platanen en evenmin in het behoud van de kasseien van de Havenlaan. Dat wil het comité nu juist wél: beton in de plaats van de kasseien zal automobilisten er niet toe aanzetten trager te rijden en doet het historische en groene karakter van de laan teniet, net zoals het omhakken van de platanen. Met andere woorden: de heraanleg is nodig, maar niet zó als huidig minister van Openbare Werken Brigitte Grouwels (CD&V) wil. Het huiswerk moet volgens het actiecomité worden overgedaan.

Aan de andere kant staat minister Grouwels, die het dossier erfde van haar voorganger en het na de zomer eindelijk wil laten uitvoeren. Kort: volgens Grouwels zou een herziening van de plannen te veel tijd vergen, waardoor de heraanleg jarenlang uitgesteld dreigt te worden.

Grouwels lijkt met die houding uiteindelijk ook het pleit te winnen, tot de belangengroeperingen ARAU en Inter-Environnement Bruxelles (IEB) het aanvatten van de werkzaamheden op 5 september jongstleden kunnen verhinderen. Na grondige studie menen zij op drie mankementen in het dossier te kunnen wijzen: er zou geen milieu-effectenrapport opgemaakt zijn, er is geen vergunning voor een technische koker onder het wegdek voor alle bekabeling en leidingen en de gehele vergunning is onvoldoende gemotiveerd. De procureur des Konings laat de werkzaamheden stilleggen en verzegelt de bouwplek.

In commissie
In de loop van het debat over de her­aanleg van de Havenlaan worden goede en minder goede argumenten gebruikt. Enerzijds toont legitiem volksprotest de kracht aan die buurtbewoners hebben in Brussel - hoewel het begrip buurtbewoners aangevochten wordt omdat op de Havenlaan haast niemand woont. Maar aan de andere kant wordt het debat ook vaak onnodig gecommunautariseerd, met een Brigitte Grouwels die in de loop van de afwikkeling van het dossier geïsoleerd raakt in de Brusselse regering, en zich dus niet alleen tegen gewone parlementaire oppositie en burgerprotest moet wapenen, maar ook tegen oppositie uit haar eigen meerderheid.

Een goede weergave van alle argumenten werd vorige week herhaald in de commissie infrastructuur van het Brussels parlement. Zowel meerderheid als oppositie had heel wat vragen voor de regeringsleden Grouwels en Emir Kir, staatssecretaris voor Stedenbouw (PS).

Parlementslid Annemie Maes (Groen!, meerderheid) vroeg of het toch nog mogelijk zou zijn het dossier te herzien terwijl men vast al begint te werken in de Claessenstraat, die geen bomen heeft en de gemoederen niet zo beroert. Haar collega Didier Gosuin (FDF, oppositie) zocht dan weer naar politieke en juridische tekortkomingen. Hij laakte het feit dat verscheidene administraties, zoals Leefmilieu Brussel, de Directie Monumenten en Landschappen en het Bestuur Ruimtelijke Ordening en Huisvesting, een negatief advies hadden afgeleverd over de geplande heraanleg. Gosuin vond het ook vreemd dat de bevoegde functionaris er moest voor zorgen dat de wil van de regering resulteerde in een aflevering van een stedenbouwkundige vergunning, ondanks bovenvermelde negatieve adviezen. Ook parlementslid Marie Nagy (Ecolo, meerderheid) stelde deze vraag.

Brigitte Grouwels verdedigde zich door lang en uitvoerig op te sommen wat voor haar de baten van het project zijn: een heraangelegde laan met fietspaden, minder plaats voor autoverkeer, stevige stoepen en nieuwe, jonge bomen. Bij momenten werd ze vrij technisch. Zeker was dat Grouwels onder geen beding de plannen wil wijzigen, en dat ze gelooft in de goede afloop van de gerechtelijke procedure. Conclusie van haar betoog: een herziening van de plannen zou resulteren in een nieuwe procedure van minstens zeven jaar, en geen enkele andere planning zou onder de nu begrote acht miljoen euro blijven.

Gehoorzamen
Haar collega Kir ging dan weer in op de juridische bezwaren die momenteel gerechtelijk gewogen worden. Hij gaf toe dat er geen vergunning is voor de zogenaamde technische koker, maar hield vol dat dat niet hoeft en dat die tijdens de werkzaamheden afgeleverd kan worden. Wat de aantijgingen van Gosuin betreft wist Kir dat functionarissen moeten gehoorzamen aan de hiërarchie. Een milieu-effectenrapport ten slotte was niet nodig omdat de werkzaamheden aan de Havenlaan niets substantieels veranderen aan de rijrichting op de Havenlaan, aldus Kir. De staatssecretaris wees er ook op dat de juridische bezwaren die onlangs opgedoken zijn, op geen enkel moment voor de Raad van State (RvS) zijn gebracht. Dat rechtsorgaan is bevoegd voor geschillen tussen burgers en de staat. Kir zei evenwel dat hij op zich geen tegenstander is van een herziening van de plannen.

Tegen eind deze week wordt een uitspraak verwacht. Vorige week beleefde het dossier de zoveelste wending, toen bleek dat de procureur het dossierbestand onder de partijdige naam 'Meer platanen minder Brigitten' op zijn computer had opgeslagen - een ironische verwijzing naar een vroegere verkiezingsslogan van Grouwels. Brigitte Grouwels op haar beurt kondigde aan tegen de procureur te procederen om de werkzaamheden snel te kunnen laten beginnen na uitspraak. Er blijft nauwelijks een week over. Rest de vraag waar Grouwels in de regering zal staan na een uitspraak, hoe die ook uitvalt.