Bart Maddens over 11 juli: 'Kies en bemin uw keuze'

Met 800 miljoen euro per jaar is de Vlaamse gemeenschap zeer genereus voor Brussel, zegt Bart Maddens, professor Politicologie aan de KU Leuven. Wat Maddens betreft mag Vlaanderen nog meer investeren in gemeenschapsaangelegenheden in Brussel. In dit 11-juli-interview waarschuwt hij ook voor institutionele avonturen.

Het gemak waarmee de Vlaams-Brusselse politici de Vlaamse Wachtdienst laten vallen ten voordele van een tweetalige, vindt Maddens verbijsterend. Dat een Brusselse Vlaming niet meer zeker is dat hij bij een Nederlandskundige arts terecht kan, gaat er bij Maddens niet in. “Het gaat om zaken van levensbelang, niet alleen voor de Brusselse Vlamingen, ook voor de Vlaamse studenten in Brussel die amper nog Frans kennen.

Dat is geen flamingante muggenzifterij. Als de Vlaams-Brusselse politici dat laten gebeuren tegen de belangen van hun kiezers in, dan vraag ik me af waar ze op aansturen. Ongelofelijk dat federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) en Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) dat laten gebeuren. Ook op de hatelijkheden van burgemeester Yvan Mayeur (PS) zijn er maar weinig Vlaams-Brusselse politici die reageren.”

Volgens Maddens verwacht niemand dat Pascal Smet (SP.A) en Guy Vanhengel (Open VLD) met de leeuwenvlag zwaaien op 11 juli, maar wel dat ze doen waarvoor ze verkozen zijn: de belangen van de Brusselse Vlamingen verdedigen en als interface fungeren tussen Brussel en Vlaanderen.

Heeft het nog zin om 11 juli in Brussel te vieren?
MADDENS: Absoluut, het is toch niet meer dan normaal dat de ‘nationale feestdag’ vooral in de hoofdstad wordt gevierd? Dat is overal ter wereld zo. Vorig jaar was ik nog in Barcelona ter gelegenheid van de Diada, de Catalaanse feestdag. Ik vind het heel belangrijk dat 11 juli goed wordt gevierd. Ik was blij dat er in het Vlaams regeerakkoord staat dat 11 juli in Brussel maximaal zichtbaar moet zijn. De voorbije jaren was het feest met ‘Brussel Danst’ aan het verwateren. Het moet een Vlaams feest zijn, met nadruk op Nederlandstalige liederen en Vlaamse cultuur en symbolen. Voor Brusselaars en toeristen moet het duidelijk zijn dat er een Vlaamse feestdag wordt gevierd, dat 11 juli niet een van de vele festivals is.”

Is de Vlaamse feestdag in Brussel vooral belangrijk voor de Vlamingen uit Vlaanderen of voor de Brusselse Vlamingen?
MADDENS: Het is voor de twee belangrijk. De Brusselse Vlamingen beseffen dat ze Vlamingen zijn, maar het is ook belangrijk om de anderstaligen er aan te herinneren dat Brussel de hoofdstad van Vlaanderen is. Maar ook de Vlamingen in Vlaanderen mogen er eens aan herinnerd worden. Brussel als hoofdstad van Vlaanderen wordt nog weinig gepromoot, dat was vroeger wel anders. Brussel wordt vooral gepercipieerd als een administratieve hoofdstad. Ik heb in de jaren 1980 nog stickers geplakt met ‘Brussel hoofdstad van Vlaanderen’. En in de West-Vlaamse middelbare school waar ik in de jaren 1970 les volgde, hingen affiches met: ‘Spreek steeds uw taal te Brussel’. De positieve vibe is er niet langer.

Hoor ik u nu suggereren: verhuis de hoofdstad naar een stad in Vlaanderen?
MADDENS: Nee, de keuze is in de jaren 1980 gemaakt. Dat betekent: kies en bemin uw keuze. Je kunt theoretische argumenten aanvoeren tegen die keuze, ik heb dat in het verleden ook al gedaan. Maar stel dat de Vlamingen toch voor Antwerpen zouden kiezen als hoofdstad, dan zou dat een enorme capitulatie zijn. Dan zou dat de indruk wekken dat Vlaanderen Brussel laat vallen. Ook al zou dat institutioneel voor de Brusselse Vlamingen geen jota veranderen, misschien zouden ze zelfs beter af zijn. De Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie zou desgevallend in het Vlaams Parlement kunnen vergaderen, dat zou het prestige van de VGC alvast ten goede komen. Laten we houden wat we hebben en Brussel als hoofdstad promoten.

Is Brussel voor eeuwig verworven als hoofdstad van Vlaanderen?
MADDENS: Sinds de zesde staatshervorming evolueren we beetje bij beetje naar een model met vier deelstaten. De overheveling van de kinderbijslag naar de GGC in Brussel is hier een duidelijk voorbeeld van. Je ziet dat ook met de akkoorden van Sainte-Emilie: de Franstalige partijen kozen ervoor om de nieuwe persoonsgebonden bevoegdheden over te hevelen naar het Waals Gewest. Tegelijkertijd worden binnen het Waals Gewest bevoegdheden overgeheveld naar de Duitstalige Gemeenschap.

Je ziet dat duidelijk in de discussie onder Franstaligen over de regionalisering van cultuur en onderwijs. Met de achterliggende idee dat de economische bevoegdheden moeten gekoppeld worden aan de onderwijsbevoegdheden ligt de keuze voor de gewesten voor de hand. En dan is het maar een kleine stap om ook het Nederlandstalig onderwijs en cultuur naar het Brussels Gewest over te hevelen.

Dat zou een ramp zijn voor Vlaanderen én voor Brussel, want dan moet men ook niet meer rekenen op de genereuze financiering van onderwijs en cultuur vanuit Vlaanderen. Het valt nochtans te vrezen dat dit op tafel komt bij een volgende staatshervorming. In een model met vier deelstaten kan Brussel onmogelijk hoofdstad van Vlaanderen blijven. Brussel is nu hoofdstad van de Vlaamse Gemeenschap waartoe ook de Brusselse Vlamingen behoren, maar in een vierdeelstatenmodel zou het Brussels Gewest hoofdstad van het Vlaams Gewest zijn, wat nergens op slaat.

Wat is uw grootste vrees voor de toekomst?
MADDENS: Ik ben bang dat de Vlamingen een hoge prijs gaan betalen voor de fusie van de zes politiezones. Laurette Onkelinx heeft dat al duidelijk gemaakt. In dat geval laat je de de politiezones beter voor wat ze zijn. Veiligheid is geen communautair thema.
De ideeën van Pascal Smet en Sven Gatz over de verkiezingen zijn in deze zeer gevaarlijk. Wie de taalgesplitste lijsten voor de gewestverkiezingen opgeeft, zoals Smet voorstelt, speelt met vuur. Bij taalgemengde lijsten bepalen de Franstaligen welke Nederlandstaligen er in het parlement zetelen, net zoals de Franstaligen nu beslissen welke Vlaming er een verkiesbare plaats krijgt bij gemeenteraadsverkiezingen.

Ook de idee van Gatz om Brusselaars een tweede stem te laten uitbrengen is in het voordeel van Franstaligen. Ook als je het gewicht van de tweede stem halveert. Dat kan betekenen dat een minderheid van Brusselse Vlamingen aan een meerderheid komt dankzij de Franstalige tweede stemmen. Zo wordt de Vlaamse machtspositie in Brussel helemaal uitgehold.