B@bel hut Market in Berchem, sociale kruidenier én pionier

Het loopt storm in de B@bel Hut Market, de sociale kruidenier achter het OCMW van Berchem. Een kilo Belgische aardbeien tegen 40 eurocent, een bakje krabsalade voor hetzelfde bedrag en een groot pak toiletpapier voor 1,70 euro: waar vind je dat elders? Sinds het project in 2013 opgestart werd, willen gemeenten als Etterbeek, Sint-Gillis en Jette dit ook. Tientallen andere steden en OCMW’s volgen het model.

“Met vier schoollopende kinderen en een peuter van 17 maanden heb ik wel wat nodig”, bekent een zwart-Afrikaanse moeder (foto). Ze vult haar boodschappentrolley met fruit en groenten, om een week lang toe te komen.”De melk die deze week te koop is, lust de kleinste niet. Maar de granenkoekjes zijn supergezond: die geef ik de schooljongeren mee.”

De dame doet goedlachs haar boodschappen. Keuvelt even met een andere moeder en kijkt goed rond. Haar lijstje is vlug geklaard.

Een halfuur vóór het openingsuur van B@bel Hut Market, op een steenworp van hoevetje Pie Konijn, komen de eerste kooplustigen al postvatten. Het zijn twee moslima’s met een kinderwagen en een man, die beslist. “Je moet op tijd zijn om keuze te hebben, vooral voor de verse groenten”, tipt de man. Ze leggen graag uit hoe het in zijn werk gaat. Je mag maximaal voor 10 euro per volwassene en 5 euro per kind aankopen, per week. Daar heb je een tas vol voor die elders tot 40 euro kan kosten.

‘Respect voor de mens’
Enkel Berchemnaren met een sociale uitkering, werkloosheidssteun of een laag pensioen mogen gebruikmaken van de winkel. Die werd door Sébastien Van Daele, coördinator van het project, opgestart met steun van de Nationale Loterij, het lokale OCMW en private sponsors als Colruyt, Carrefour, Goods to Give (hygiëneproducten tegen 90 procent van de prijs), Voedselbank Brussel-Brabant en Mia Trading (Afrikaanse producten).

“Ik probeer een zeer gevarieerd aanbod te etaleren, week na week”, stelt Van Daele. “Met vooral aandacht voor gezonde producten, dus veel verse etenswaren en weinig conserven. Leefmilieu Brussel (BIM) steunt ons hierin, door te focussen op vleesvervangende producten als linzen en bulgur. Vlees verkopen we enkel als we het gratis krijgen.”

Van Daele en zijn medewerkers, onder wie een oudere vrijwilligster, houden de zaak levendig. “Het respect voor de mens primeert hier, en dat voelen de gebruikers wel”, stellen ze. Al 160 gezinnen, goed voor een 350-tal burgers, maken gebruik van B@bel Hut Market. De schaamte voor de armoede is inderdaad opvallend ver weg. Al wil amper iemand op de foto. Begrijpelijk.

"Ik móet wel iedere week hier inkopen doen, anders lukt het me niet", zegt een moslima van 23 jaar. “Ik heb een baby van anderhalve maand die aan veel allergisch is, ook aan kraantjeswater. In een warenhuis betaal ik acht euro voor acht flessen Spa, dat is onhoudbaar. Luiers van het merk Pampers vind ik hier nooit, en Spa evenmin. Maar groenten, ja, gelukkig heb ik hier genoeg keuze.”

Ze heeft het al enkele malen aan Van Daele gezegd, maar die herbevestigt dat andere luiermerken even goed zijn voor baby’s. “Ah ja, en maquillage vind ik hier ook niet.” Heb je niet nodig, zwaai ik nog. Ze bloost. “Merci, monsieur, merci.”

Andere dames willen ook hun boodschappentas tonen. “Ik koop vooral frituurolie, suiker, melk en kazen, die hier echt lekker zijn", zegt eentje, waarmee ze de grootste interesse van iedereen deelt. Ze heeft vier kinderen thuis en winkelt hier met haar gesluierde moeder en tante. Dat er niet altijd dezelfde producten in voorraad zijn, heeft te maken met de aankoopmogelijkheden en de giften.

"Alles van Colruyt krijg ik aan 50 procent en al het ‘onverkochte’ bij Lidl tegen 90 procent van hun winkelprijs,” geeft Van Daele mee. “Verder zijn er nog giften, maar conserven sla ik meestal af. Op rode bonen na, want daar vragen Zuid-Amerikanen naar. Dat we niet verlieslatend zijn, komt doordat wes op sommige producten iets winnen. En verder bieden we in de cafetaria met softdrinks informaticalessen aan. Kopietjes van administratieve documenten zijn er gratis.”

Voedzame granenkoekjes
Inmiddels heeft een man zich te goed gedaan aan vijf grote kroppen sla: 40 eurocent per stuk. En een bakje aardbeien, kraakvers. We proeven er enkele. “Als er al eens eentje met een bruin vlekje in de doos zit, halen we die eruit”, geeft Van Daele mee. “Je begrijpt niet dat dit wegwerpfruit is.”

Bij het begin van het project hebben vijftien gebruikers een tijdlang hun mening gegeven: dit is nuttig, dat is luxe. Zo werd mondjesmaat rekening gehouden met diverse gemeenschappen en eetculturen. De gele ras-el-hanout deed zo zijn intrede in het productengamma. Met flyers van recepten (tzatziki, houmous, geitenkaastoast met honing), waarvan de ingrediënten hier te vinden zijn, wordt de arme burger bijgeschoold richting gezond koken.

“Als we opengaan, staat wie thuis kookt (78 procent) aan de deur. Later op de dag komen de alleenstaanden, die enkel voorbereide schotels en blikken kopen”, horen we nog. Een chique jong Centraal-Afrikaans gezin heeft alvast zijn weekvoorraad mee: Olvarit-melkpoeder, voedzame granenkoekjes en veel fruit. Zullen de kinderen zeker van groeien.

B@bel Hut Market, De Selliers de Moranvillelaan 91, www.ocmwberchem.irisnet.be/nl/sociale-kruidenier