Bedje gespreid voor Brusselse waterkers

Na het Brussels lof (witloof) en de Brussels sprouts/choux de Bruxelles (spruitjes) leent Brussel straks zijn naam misschien aan nog een andere groente: de waterkers. Koninklijke waterkers nog wel, want de oude waterkerskwekerij in een spoorwegsleuf tussen de Van Praetlaan en de Vuurkruisenlaan wordt gevoed door een bron in het koninklijk domein.

W aterkers wordt in het Frans ook cresson de fontaine genoemd, omdat de groente continu zuiver stromend water nodig heeft. De verlaten waterkerssite is op vele vlakken een buitenbeentje, zegt Serge Kempeneers van Leefmilieu Brussel, dat de site restaureert: "Sedert de laatste uitbaters er in 2007 mee ophielden, kwam er al eens iemand zijn hond uitlaten, maar voor de rest was het een woestenij. Omdat we bij Leefmilieu Brussel ook een luik 'duurzame voeding' hebben, willen we hier graag opnieuw waterkers verbouwen, van eigen bodem en biologisch. Ook voor de biodiversiteit heeft de site troeven, want door de moerassige grond zal er een specifieke plantengroei gedijen. Bovendien hebben we deze bedding te danken aan een historische spoorlijn die er nooit kwam. De site vróeg om een herwaardering."

De geschied- en heemkundige kring Laca bracht in Laca Tijdingen verslag uit van haar onderzoek naar de Van Praetlaan en -wijk. Daarvoor bezocht Jean Pierre Van Hautegem ook de toen pas verlaten waterkerskwekerij. De bedding werd ooit gegraven voor de privéspoorlijn van Leopold II, die ermee zijn Koninklijke Halte op het internationale spoorwegnet wilde laten aansluiten. Na zijn dood in 1909 werd het plan niet voort uitgevoerd. Al zou het wellicht toch nooit gerealiseerd zijn, want er was van in het begin veel kritiek op, en door de vele bronnen waren er veel problemen met het grondwater. De sleuf kwam onder water te staan en daarom werden de gronden benut voor waterkers. Na de eerste uitbaatster 'Netteke Cresson' kwamen er nog twee generaties opvolgers.

Eerste bussels
"Wij zijn ook maar een administratie," zegt Kempeneers van Leefmilieu Brussel, "en daarom zochten we een partner die de waterkers ook zou kunnen kweken. Zo kwamen we uit bij de mensen van de beschutte werkplaats Ferme Nos Pilifs uit Neder-Over-Heembeek. Wij werkten soms al samen met hun tuiniers in de Brusselse parken. Het is niet de bedoeling dat de onderneming winstgevend is, het is vooral een ecologisch en sociaal project."

Etienne Duquenne van de tuinafdeling van Ferme Nos Pilifs verwacht de eerste bussels ('Brusselse') waterkers tegen volgende lente of zomer: "We laten ons bijstaan door een kwekerij in Frankrijk. Iemand zal daar enkele weken stage lopen. Want we mogen dan wel tuiniers in huis hebben, om waterkers te telen moet je secuur te werk gaan. Het niveau van het water moet bijvoorbeeld precies beheerd worden. In België zijn niet zo veel kwekers te vinden, omdat onze beken te vervuild zijn. In Frankrijk vonden we waterkers in een natuurlijke biotoop en bovendien op een gelijkaardige site als die in Laken."

"We willen heel geleidelijk gaan produceren en commercialiseren. In eerste instantie zullen we proberen in te staan voor onze eigen productie, voor ons restaurant en onze winkel van biologische producten. Wie weet produceren we gaandeweg ook voor anderen, biopakketten, de vroegmarkt,..."

Waterkers wordt trouwens het hele jaar door gekweekt: "Dan zullen we wel plastictunneltjes moeten plaatsen, zodat het water niet bevriest. Maar zo hebben we tegen de eindejaarsfeesten in 2012 ook een productie waterkers."

Nog niet alle waterkersbedden zijn van in het begin bestemd voor de groente: "We zullen ook waterplanten kweken en verkopen, maar we breiden de waterkers uit zodra de vraag stijgt." Serge Kempeneers van Leefmilieu Brussel ziet alvast ook iets in groene klassen van de kinderboerderij Nos Pilifs, die hier de typische moerasvegetatie komen ontdekken.

Groene Wandeling
Het geometrische landschap van de waterkersbedden zal ook voor wandelaars een attractie zijn. De Groene Wandeling, die het groen in Brussel met elkaar verbindt, loopt namelijk langs de bedding. "Ons eerste werk was de site schoonmaken," zegt Kempeneers: "De tweede stap was de landschappelijke inrichting door onze landschapsarchitecte Emilie Holemans. Nu zie je al meer groen dan afval, dat was vroeger wel anders. Het stukje Groene Wandeling langs de bedding is klaar, en het toegangspoortje van weleer is gerestaureerd. Nu zullen de perceeltjes voor de waterkers worden vergroot en gereorganiseerd, want tijdens de werken ontdekten we onder de sleuf kanalen waarlangs het water onder de spoorlijn afgevoerd had moeten worden."

Door de hevige regenval in Brussel heeft de restauratie vertraging opgelopen. "Normaal wordt het water afgevoerd naar een van de vijvers van het koninklijk domein, maar de collector liep schade op. Daardoor is de werf nu een modderpoel, maar de waterkersbedden zouden deze winter klaar moeten zijn. In het begin van volgend jaar kan de waterkers hier al groeien."