Beukenkathedraal Zoniënwoud erkend als Unesco-werelderfgoed

De best beschermde delen van het Zoniënwoud worden ingeschreven op de Werelderfgoedlijst, als onderdeel van een serie van in totaal 78 uitzonderlijke beukenwouden in 12 Europese landen. De Unesco heeft de wouden erkend omdat ze samen getuigen van de evolutie en impact die het beuken-ecosysteem in Europa heeft gekend sinds de laatste IJstijd. Het is het allereerste natuurlijke werelderfgoed voor België, dat de erkenning ruim vijf jaar geleden aanvroeg.

In 2007 had Unesco al een aantal ongerepte beukenwouden erkend in Oekraïne en Slovakije. Deze beperkte serie werd in 2011 uitgebreid met vijf Duitse beukenwouden. Het Werelderfgoedcomité, dat van 2 tot 12 juli vergadert in Krakau (Polen), heeft de reeks nu verder vervolledigd met beukenwouden in Albanië, België, Bulgarije, Italië, Kroatië, Oekraïne, Oostenrijk, Roemenië, Slovenië en Spanje.

10 procent van totale woud
Het Zoniënwoud is het enige bos dat zowel in Brussel, Vlaanderen en Wallonië is gelegen. Het initiatief kwam uit Brussel, maar de drie Belgische gewesten hebben daarna hun krachten gebundeld om de aanvraag in te dienen. De aanvraag ging niet over het hele Zoniënwoud, maar over iets meer dan 400 hectare in het zuiden van het bos, of zowat 10 procent van de oppervlakte. Een kwart daarvan ligt in Brussel. Het gaat om de Grispendelle, tussen treinlijn 161 Brussel - Namen en de Terhulpse Steenweg.

De Unesco ging bij de erkenning niet over één nacht ijs. Vanaf 2012 werden de goed bewaarde beukenwouden in Europa in kaart gebracht en geclassificeerd. Aan de hand van deze elementen werd Europa onderverdeeld in 12 regio’s met eigen karakteristieken. België behoort tot de regio van de Atlantische beukenbossen.

Vervolgens gingen internationale experts na welke beukenwouden op de longlist echt een kans maken op erkenning door het Werelderfgoedcomité. Op dat moment werd ook onderzocht welke landen geïnteresseerd waren om deel te nemen aan een werelderfgoednominatie. Het resultaat van deze oefening was dat, voor de Atlantische regio, enkel het Zoniënwoud werd opgenomen in de serie.

Sinds februari 2015 stond het Brusselse woud op de shortlist voor erkenning.

Bosreservaat
Enkel de delen van de beukenkathedraal die als integraal bosreservaat zijn aangeduid, waarin geen enkel beheer meer gebeurt, zijn erkend. Ook in de andere landen zijn de best beschermde delen geselecteerd. Op die wijze is elk onderdeel van deze ‘keten’ van werelderfgoed een venster op wat oerwouden en oude wouden in Europa zijn. Dit erfgoed vertelt het verhaal van de beuk, één enkele soort die het oerbos van een volledig continent uitmaakte.

De beuk is na de laatste IJstijd vanuit Centraal- en Zuid-Europa stap voor stap naar het Noorden opgeschoven, en domineert vandaag de natuurlijke bossen in het overgrote deel van Europa. Dat is uniek in de wereld. Door de klimaatopwarming krijgt de boom het echter steeds moeilijker, waarschuwde Leefmilieu Brussel eerder. Het agentschap plant dat tot de helft van het woud in de komende jaren vervangen wordt door andere boomsoorten.

Eerste natuurlijk werelderfgoed in België
De erkenning van natuurlijk werelderfgoed is ook uniek voor ons land. Alle werelderfgoed dat ons land tot nog toe rijk is, is door de mens gemaakt en dus gecatalogeerd als het ‘cultureel’ werelderfgoed. Het Zoniënwoud is één van de laatste ongeschonden stukken grondgebied, en wordt daarom nu ingeschreven als ‘natuurlijk’ werelderfgoed.