Bleri Lleshi: 'Nultolerantie voor geweld tegen én door politie'

"Opnieuw dook er een voorbeeld van geweld door de politie op: een geboeide man wordt geslagen terwijl zeven politiemensen toekijken hoe een van hun collega's tekeergaat. Als hij naar de politieauto wordt geleid, krijgt hij nog wat slagen op zijn hoofd en nek. Triest, maar geen alleenstaand geval," zegt politiek filosoof Bleri Lleshi. Wat moet er dan gebeuren?

Het is niet gemakkelijk om met bewijzen te komen als het over geweld door de politie gaat, want we krijgen altijd één kant van het verhaal te horen, die van de politie. Overigens kunnen we onmogelijk weten wat er in het politiekantoor gebeurt met mensen die worden opgepakt.

We mogen dankbaar zijn dat er mensen zijn die toch durven te filmen en het mogelijk maken dat we zelf kunnen zien hoe onze politie te werk gaat, zoals de buurman die de agressie van de politieagenten van de zone Montgomery filmde en op YouTube zette. We hebben het afgelopen jaar beelden gezien van - onder andere - een jonge indignado-manifestante die een trap in haar gezicht kreeg van een politieman; van hoe de politie in Matonge mensen mishandelde; van hoe een man tijdens een betoging door zes politiemensen gewelddadig werd aangepakt, en onlangs, op 27 augustus, was er geweld door de politie bij een operatie tegen vermeend zwartwerk in Zeebrugge. Aan voorbeelden is er geen tekort.

Er is een probleem van geweld, en dat moeten we aan de kaak stellen. Het beleid en alle andere spelers moeten hun verantwoordelijkheid opnemen. Op dit moment zijn we grondig fout bezig.

Alleen geweld tegen de politie zien we als een probleem. Bovendien maakt men een foute analyse en neemt men verkeerde beslissingen door op de gevolgen te focussen en niet ook op de oorzaken van dit geweld. De bevoegde minister en de overheid maken een fout door de oorzaken onder tafel te vegen. Ook de media gaan in de fout, door telkens weer alleen op de symptomen te focussen.

De reactie van de politie is ontgoochelend. Ze vragen meer blauw op straat terwijl ze zouden moeten beseffen dat dat niet de oplossing is. Zoals ze zelf ook beweren: de burger is het respect voor, maar ook het vertrouwen in de politie kwijt. Bij de politie mogen ze gerust ook eens de vraag stellen 'Wat doen wij fout?'

Politie en justitie worden opgezadeld met verantwoordelijkheden waar­voor ze niet zijn uitgerust. Het zal nog moeilijker worden als de socio-economische problemen in onze steden groter worden. Wie hieraan twijfelt, kijkt maar eens naar de VS, het Verenigd Koninkrijk en een aantal van onze buurlanden.

'Arabieren kraken'
Geweld tegen politie kan niet, en aan hen die geweld plegen tegen de politie, moet duidelijk worden gemaakt dat dit niet wordt getolereerd. Geen twijfel mogelijk.
Nu wil ik het hebben over de andere kant van het verhaal. De kant die de minister en de media blijven negeren: geweld door de politie. Waarom heeft niemand het erover? De minister sprak stoere taal en was er als de kippen bij om beloftes te maken rond de bestrijding en bestraffing van geweld tegen de politie, maar geweld door de politie, daar zweeg ze over.

Als mensen geen respect hebben voor de politie, dan komt dat niet uit de lucht vallen. De Brusselse jongeren ervaren de politie als de voornaamste bron van discriminatie. Een journalistiek onderzoek van John Vandaele voor MO* Magazine brengt onthutsende getuigenissen van slachtoffers van geweld door de politie. Dat onderzoek werd genegeerd door de massamedia. Een aantal politiemensen geeft zelf ook aan waar het misloopt: opleiding, stereotypes en vooroordelen. En ja, ook racisme. De Molenbeekse commissaris Pierre Collignon liet zich onlangs ontvallen: "Er zijn mensen die bij de politie gaan om Arabieren te kraken."

Wil men de relatie tussen burger en politie herstellen? Wil men dat de burger meer respect toont voor de politie? Dan is het dringend tijd dat de politiemensen die geweld gebruiken, een gepaste straf krijgen. Nultolerantie voor geweld tegen politie, maar ook nultolerantie voor geweld door de politie. Geweld door de politie moet bespreekbaar worden gemaakt. Het politiekorps moet zichzelf in vraag stellen. De opleiding moet hervormd worden. Er moet meer aandacht gaan naar politiemensen die niet in Brussel wonen, zodat ze leren de stereotiepen uit te schakelen en zodat ze leren omgaan met vooroordelen over de jongeren en de stad. Politiemensen zijn geen repressieve RoboCops, ze hebben ook een sociale rol te vervullen. Ook wat de selectie betreft is er werk aan de winkel. Mensen die racistisch zijn en bij de politie gaan om 'Arabieren te kraken', horen daar niet thuis.

Nog een woord over de media, want die begrijpen nog steeds niet wat ze verkeerd doen. Er wordt in de media veel aan stigmatisering gedaan, men zoekt een gemakkelijke verklaring zonder naar de oorzaken te peilen. Het grote publiek slikt die uitleg voor waar en de jongeren die het slachtoffer zijn van de stigmatisering, dragen die ideeën met zich mee. Daarom is het zo belangrijk dat de media ook de oorzaken onderzoeken en in het nieuws brengen.

De media zijn vaak te eenzijdig. Is er sprake over geweld tegen politie, dan staan ze paraat, terwijl geweld door de politie veel minder aandacht krijgt. Als je journalisten hierop wijst, is hun reactie meestal: "Wat doen wij verkeerd?" 'Veel' zou ik zeggen, maar jullie hebben de kans om het anders te doen, want - willen of niet - de media spelen een centrale rol.

Bleri Lleshi is politiek filosoof. In het voorjaar van 2013 verschijnt zijn nieuwe boek, De neoliberale strafstaat.