‘Brussel hinkt achterop in strijd tegen darmkanker’

Op het Gezondheidssalon in Brussels Expo kunnen bezoekers door een opblaasbare dikke darm wandelen en poliepen spotten, de voorlopers van darmkanker. Het lijkt een springkasteel voor volwassenen, maar voor specialist Luc Colemont, is het bittere ernst. 'Het is godgeklaagd dat er in Brussel geen structurele screening voor darmkanker bestaat.'

In België zijn er jaarlijks circa achtduizend nieuwe gevallen van darmkanker. Een op de twintig Belgen wordt ermee geconfronteerd. Vooral 50-plussers behoren tot de risicogroep. Bij de grote meerderheid zit de ziekte niet in de familie. Het goede nieuws is dat het tot tien jaar duurt voordat een poliep uitgroeit tot een kwaadaardig gezwel. Als de aandoening in een vroeg stadium opgespoord wordt, bedraagt de overlevingskans negentig procent.

Reden genoeg voor de Vlaamse overheid om een bevolkingsonderzoek op te starten. Sinds eind 2013 krijgen Vlamingen tussen 56 en 74 jaar om de twee jaar een gratis test opgestuurd. Met behulp van een flesje met een staafje erin kunnen ze thuis een staaltje van hun stoelgang nemen. “De mascaratest is poepsimpel,” klinkt het bij Colemont.

Als er bij de analyse in het lab bloed wordt aangetroffen, dat niet met het blote oog te zien is, volgt er een kijkonderzoek van de dikke darm. Over die coloscopie bestaan veel misverstanden. “Het is helemaal niet zo pijnlijk en ingrijpend als vaak beweerd wordt,” zegt de Antwerpse dokter, die in dezen ook ervaringsdeskundige is. Als de diagnose darmkanker is, wordt meestal de tumor, een gedeelte van de darm of de gehele dikke darm operatief verwijderd.

Kafka in Brussel
Is Vlaanderen goed bezig? In 2014 nam het aantal gevallen van darmkanker er met maar liefst 21 procent toe. Het bewijst volgens Colemont net dat de screening effect heeft. “Vroegtijdige diagnose betekent een veel grotere kans op genezing en minder noodzaak aan dure behandelingen.” Uit de recentste cijfers blijkt dat iets meer dan de helft van de doelgroep de test doet. Colemont pleit ervoor om het bevolkingsonderzoek uit te breiden naar mensen tussen 50 en 55. Wie niet op de lijst staat, kan nog altijd terecht bij zijn huisarts of binnenkort bij de apotheker voor een zelftest.

De hoge Vlaamse participatie staat in schril contrast met de situatie in de rest van België. In Wallonië, waar al sinds 2009 gescreend wordt, doet slechts een op de tien mee aan het bevolkingsonderzoek. Walen tussen de 50 en 74 krijgen geen test opgestuurd, maar een brief waarmee ze naar de huisarts kunnen stappen. In Brussel is er zelfs helemaal geen overkoepelend programma.

“Als ik in de Europese Commissie of in het buitenland mag spreken, krijg ik geregeld de vraag hoe het zit in Brussel. Dan moet ik met het schaamrood op de wangen antwoorden dat er geen georganiseerde screening gebeurt. De overheden in Brussel slagen er niet in om een brief op te stellen en te versturen naar de doelgroep. Kafkaiaanser kan het niet.”

Mecenas Coucke
De dokter, die als maag-darmspecialist 28 jaar verbonden was aan het Sint-Vincentiusziekenhuis in Antwerpen, heeft van de strijd tegen darmkanker zijn levensdoel gemaakt. Sinds dit jaar werkt hij voltijds voor de vzw Stop Darmkanker. Dat was niet mogelijk geweest zonder de royale steun van miljardair Marc Coucke, die met zijn investeringsmaatschappij Alychlo de komende vijf jaar 2,5 miljoen euro uittrekt om de werking van de vzw te professionaliseren. “Hij is onze suikeroom.”

Colemont trekt ten strijde tegen het gebrek aan kennis door in het hele land bevlogen lezingen te geven. De teller is ondertussen al ruim de honderd gepasseerd. De vzw heeft niet alleen een goed onderhouden informatieve website, maar is ook erg actief op de sociale media. “Met ruim zestigduizend Facebookfans staan we in de top tien van Belgische ngo’s.”

Hij beseft dat darmkanker geen catchy thema is, maar wil het taboe doorbreken. “We zouden meer moeten praten over onze stoelgang en onze darmflora. Onze darmen moeten populairder worden. In die zin is de Reuzendarm op de beurs niet alleen een eyecatcher, maar ook een eyeopener. Informatie en voorlichting kunnen levens redden.”

Vanhengel
“Er bestaat inderdaad geen Brussels screeningsprogramma voor dikkedarmkanker. De gemeenschappen willen er wel werk van maken. Daarvoor moet er echter eerst een keuze gemaakt worden tussen het Vlaamse en Waalse systeem.” Dat zegt Guy Vanhengel (Open VLD), in de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie bevoegd voor gezondheidsbeleid, in een antwoord op een parlementaire vraag van Hannelore Goeman (SP.A).

Momenteel biedt de Franse Gemeenschap haar screeningsprogramma aan alle Brusselaars binnen de leeftijdscategorie van 50 en 74 jaar aan. Brusselaars tussen de 56 en 74 die willen deelnemen aan het Vlaamse bevolkingsonderzoek, kunnen het Centrum voor Kankeropsporing contacteren om mee te doen.

Als ze voldoen aan de voorwaarden, krijgen ze een test toegestuurd. Circa 5,5 procent van de aangeschreven Brusselaars nam deel aan de screening van de Franse Gemeenschap. Het Vlaamse programma bereikte slechts vijftig Brusselaars in drie jaar tijd.

> Luc Colemont geeft op zondag 27 november een lezing in het Nederlands en in het Frans op het Gezondheidssalon in Brussels Expo.