Brusselse eindpunten: Terminus De Wand

In deze nieuwe aflevering van de Brusselse eindpunten verkennen we de Mutsaardwijk in Laken, een wijk die zonder zichtbaar teken overloopt in de Vlaamse gemeenten Strombeek-Bever en Vilvoorde. De Mutsaardwijk is een voornamelijk gegoede middenklassewijk waar villa's en rijwoningen elkaar afwisselen. Ze kwam vooral na Expo 58 tot bloei. Tram 19 bracht ons naar de eindhalte De Wand, waar onze wandeling van start gaat.

De halte De Wand ligt op het kruispunt van de snelweg A12, de Van Praetlaan, de Vuurkruisenlaan, de Koninklijke Parklaan, de Mutsaardlaan en de De Wandstraat. Er stoppen enkele trams (4, 19 en 23) en bussen (53 van de MIVB en 230, 231 en 232 van De Lijn) aan de halte, maar alleen tramlijn 19 heeft hier haar terminus.

De halte telt vier perrons en ligt een niveau lager dan de weg. Tramlijn 19 gebruikt twee perrons. Voorbij de tramhalte worden de tramsporen gesplitst: tramlijn 4 loopt verder naar de halte Esplanade, ter hoogte van de rijweg, en tramlijnen 19 en 23 gaan een korte tunnel in.

Het loont de moeite om aan halte De Wand nog even verder te stappen (of tram 4 te nemen) tot aan halte Esplanade. Daar kan je via de Expo 58-voetgangersbrug over de A12 stappen. Je staat boven op de brug letterlijk op de grens tussen Vlaanderen en het Brussels Gewest. Aan de andere kant van de brug vind je de Heizelvlakte, waar de wereldtentoonstelling van 1958 plaatsvond en waar je vandaag het Atomium en het Amerikaans theater kunt bezoeken.

Mutsaardwijk
De Mutsaardwijk in Laken wordt begrensd door het koninklijk domein van Laken en de A12, het kanaal van Willebroek en de Vlaamse gemeenten Vilvoorde en Strombeek-Bever. De wijk kende belangrijke stedenbouwkundige ontwikkelingen na de wereldtentoonstelling en ademt in haar gebouwen dan ook nog steeds de sfeer van '58 uit. In de buurt van de Mutsaardwijk vind je de Japanse toren, het Chinees paviljoen en de Heizelvlakte met het Atomium.

De Mutsaardwijk is een van de meest Belgische wijken waar voornamelijk de gegoede middenklasse woont. Je vindt er veel modernistische rijwoningen (bijvoorbeeld op de Versaillelaan en de Pagodenlaan), kleine tot middelgrote appartementen (Forumlaan), typische arbeiderswoningen uit de jaren twintig in een van de tuinwijken (Paul Jansonstraat, Gustave Demaretstraat) en ruime villa's in de groene woonwijken (rond de Forumlaan). Als een ader door de wijk loopt de De Wandstraat, een levendige winkelstraat.

Forumlaan en Amforalaan
De Forumlaan heeft een merkwaardig grondplan dat op de kaart onmiddellijk opvalt. Het vormt een grote U, waarvan de benen op de Mutsaardlaan uitkomen. Aan de binnenkant van de Forumlaan staan zes appartementsblokken verspreid, die in het midden uitkijken op het gezellige Forumpark, dat echter enkel voor de bewoners toegankelijk is.

Aan de buitenkant van de U-vormige laan staan ruime alleenstaande huizen, sommigen zelfs met zwembad. Tussen die rij villa's vind je een aantal kleine groene steegjes (zoals de Herdershondweg, de Dashondweg en de Cockerweg) die de Forumlaan verbinden met de achterliggende Rode Kruislaan en de Romeinsesteenweg. Aan de bovenkant van de U staat trouwens nog een kleine U, de Amforalaan, met opnieuw een reeks villa's.

Het gebied dat vandaag de Forumlaan en de omliggende straatjes vormt, deed in 1958 trouwens dienst als parkingplaats voor Expo 58. Via de voetgangersbrug aan het einde van de tramlijn konden de bezoekers vanop de parking de A12 oversteken naar het expositieterrein.

Jan Van Ruusbroeckollege
Op de Forumlaan ligt ook het Vlaamse jezuïetencollege Jan Van Ruusbroec, dat dit jaar zijn veertigjarig bestaan vierde. Onder meer Vlaams minister en Brusselaar Bert Anciaux (Vl.Pro) studeerde er ooit af.

De geschiedenis van de school begin in 1956, toen een rijke dame 1 hectare grond aan de Association des Ecoles Libres de Bruxelles schonk voor de bouw van 'une école chrétienne'. De pastoor van Mutsaard ging op verkenning en vond de juiste mensen om de school uit te bouwen. De taalwet van 1963 (die de definitieve scheiding tussen de Frans- en Nederlandstalige onderwijsafdelingen bevestigde, red) kwam bovendien van pas om het nieuwe college een Vlaamse stempel te geven. In september 1968 ging het eerste jaar humaniora van start met 87 leerlingen in vier klassen. Veertig jaar later lopen er 701 leerlingen rond in de school.

Delhaize Mutsaard
Heb je een boodschappenlijst op zak, dan kan je die afwerken in de volledig vernieuwde supermarkt van Delhaze langs de Mutsaardlaan. De oude Delhaize, gebouwd in 1962 en een van de eerste Delhaizes in ons land, was zo verouderd dat besloten werd om het gebouw met de grond gelijk te maken en er een nieuwe supermarkt te bouwen. Die is niet alleen ruimer en praktischer dan de oude winkel, maar past ook een reeks milieuvriendelijke technieken toe. Zo werden zonnepanelen geïnstalleerd om het water in de boilers op te warmen en wordt de warmte die de koelkasten vrijgeven, gebruikt om de winkel te verwarmen.
:: Zie ook "Delhaize krijgt oog voor milieu en gehandicapten" uit Brussel Deze Week

Kristus-Koningkerk
De kerk die vandaag op het kruispunt van de Stalkruidlaan en de Wannekouterlaan staat is een vrij recent bouwwerk. Ze werd in 1981 opgetrokken ter vervanging van de oorspronkelijke, gelijknamige kerk. Die oorspronkelijke kerk werd in 1928 gebouwd en was door de jaren heen te klein geworden.

Het enige wat nog aan de oude kerk doet denken, zijn de kerkklok en het doopvont. De nieuwe kerk herbergt zowel een Nederlands- als een Franstalige sacristie, en is verbonden met twee feestzalen. De kerk in Laken is bovendien de enige Kristus-Koningkerk in het Brussels gewest.

Iets verderop vind je ook een van de tuinwijken met de typische arbeidershuisjes uit de jaren twintig. Je vindt ze op het einde van de Paul Jansonstraat, in de knik die de Romeinsesteenweg iets verderop maakt, en in de buurt van de Gustave Demanetstraat. Veel van deze huizen zijn opgeknapt of worden momenteel gerenoveerd.

Dichterlijke naamborden
Blijf, als je door de wijk wandelt, tot slot zeker ook even stilstaan bij de straatnaambordjes. Een aantal onder hen ziet er wel heel speciaal uit. Beeldend kunstenaar Christian Israel en dicteres Miriam Van hee begonnen in 2005 op vraag van de literaire vereniging Het Beschrijf aan een project in het kader van Vers Brussel.

Dat resulteerde in een 46-tal straatnaambordjes die voorzien werden van een gedicht. Je vindt ze terug in de meest centrale straten van de wijk: de Mutsaardlaan, de Gustave Demanetstraat, De Wandstraat, de Jean de Bolognelaan en de Paul Jansonlaan.
:: Zie ook "Stadsgedicht siert de Mutsaardwijk" uit Brussel Deze Week

:: Meer info over de geschiedenis van de Mutsaardwijk vind je in het boek "8XMutsaard-Laken" van Liliane Verhaeghe

Klik op de miniatuurfoto's op de kaart hieronder om een grotere versie van de foto te zien

Grotere kaart weergeven