Brusselse jongeren gebruiken minder lachgas dan gedacht: 'Verbod is onzinnig'

Minder dan 3 procent van de Brusselse (Franstalige) jongeren testte lachgas al eens uit. Dat blijkt uit de eerste gebruikscijfers, opgenomen in een drugsonderzoek van de ULB. "Een verbod op lachgas heeft dan ook weinig zin en dient eerder om politici gerust te stellen", zegt onderzoeker Michaël Hogge.

Het zijn de eerste cijfers over het daadwerkelijke gebruik van het fel gemediahypete lachgas. De enquête werd in 2018 afgenomen bij ongeveer 6.500 scholieren uit de tweede en derde graad van het Franstalige secundaire onderwijs in Wallonië en Brussel. "Jongeren die niet (meer) naar school gaan of in een gesloten instelling verblijven, zijn niet opgenomen in dit onderzoek", zegt Michaël Hogge. Hij is projectverantwoordelijke epidemiologie bij Eurotox, de Franstalige tegenhanger van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) die in Brussel en Wallonië bevoegd is.

Uit de cijfers, die door de ULB nog niet zijn gepubliceerd maar eerstdaags verschijnen in een wetenschappelijk artikel dat Hogge schreef, blijkt dat minder dan 3 procent van de Brusselse jongeren al lachgas inhaleerde. De cijfers zijn vergelijkbaar met die in Wallonië, de iets hogere percentages daar zijn wegens de kleine getallen niet statistisch significant (Lees verder onder de tabel)

"Dat is een veel kleiner aantal dan we op basis van de media-aandacht voor het fenomeen mochten verwachten", zegt Hogge, die zelf zijn artikel 'Lachgas: Probleem voor de volksgezondheid of boeman voor de media?' als titel meegaf. "Het is ook een veel kleiner aantal dan in de groep die alcohol drinkt (56 procent) of cannabis rookt (27 procent)."

Meer jongens

Twee keer zo veel Franstalige jongens (4,5 procent) als meisjes (2,2 procent) hebben al eens met het gas - wetenschappelijke naam distikstofoxide - geëxperimenteerd. "Dat geldt bijna voor alle drugs", zegt Hogge.

Het lachgas blijkt ook weinig verslavend. "Meer dan de helft probeerde het maar een of twee keer, uit nieuwsgierigheid, om te experimenteren. De groep die het heel regelmatig gebruikt is erg klein. Wie te veel lachgas inhaleert, krijgt immers hoofd- of buikpijn en raakt er misselijk van."

Om al die redenen is Hogge er geen voorstander van om het gebruik van lachgas te verbieden. "Een verbod maakt dat de gebruikers heimelijk lachgas zullen gebruiken, niet dat ze ermee zullen stoppen." Burgemeester Philippe Close van Brussel-Stad kondigde maandagavond aan dat zo'n gebruiksverbod vanaf april in het nieuwe veralgemeende politiereglement van het gewest staat. De politiezones Hoofdstad en Noord konden BRUZZ dinsdag niet meer uitleg geven over die nieuwe bepaling.

"Het lachgas is gewoon te koop in de winkels, omdat er ook legale manieren zijn om het te gebruiken", waarschuwt Hogge. "Als de regels niet voor iedereen dezelfde zijn, lijkt het alsof de politie naar eigen willekeur ingrijpt. Ik hoop dat de regels erg duidelijk en objectief zullen zijn."

"Lachgascapsules bezoedelen de openbare ruimte. Met een gebruiksverbod kan de politie beboeten op straat, als ze dat nodig acht", schat hij. "Dat stelt burgemeesters en andere betrokkenen in de gemeenten gerust. Ik stel me zo voor dat ze vooral hopen op een ontradend effect van dit politiereglement, meer dan het daadwerkelijk jongeren zal betrappen."

"Men veegt zo de openbare ruimte 'schoon'. De jongeren kunnen en zullen hun lachgas elders gebruiken, uit het zicht."

Waakzaam

Sommige gemeenten zoals Koekelberg, Sint-Joost of Vilvoorde kondigden afgelopen najaar een verbod op de verkoop van lachgas aan, maar dat is voor Hogge evenmin een oplossing. "Dat is ook contraproductief. Dan vinden gebruikers een weg naar de zwarte markt, waar de verkopers puur op winstbejag uit zijn. Bovendien kun je lachgascapsules ook gewoon op internet kopen."

Hogge wijst er wel op dat het belangrijk blijft om waakzaam te zijn rond lachgas. In Frankrijk zijn inmiddels 25 gevallen bekend van zeer regelmatige gebruikers met neurologische gevolgen, van wie tien ernstige.

"Het is en blijft een drug, die net zoals alle andere roesmiddelen schadelijke neveneffecten kan hebben. Vaak voorkomend zijn valpartijen, als gebruikers even het bewustzijn verliezen door zuurstofgebrek na het inhaleren van lachgas."

"Maar het meest onrustwekkend zijn de neurologische problemen die bij regelmatig gebruik voorkomen door een gebrek aan vitamine B12. Gebruikers kunnen daardoor motorische en cognitieve stoornissen ontwikkelen. Wie een paar maanden elke week meerdere keren gebruikt, loopt dat risico al. Als er te lang en veel gebruikt wordt, kan dat effect onomkeerbaar zijn."

Of dat in Brussel al is voorgekomen, kan Hogge niet zeggen. Het Antigifcentrum kreeg in 2019 voor heel België tien meldingen binnen over overdosissen lachgas, waarvan de helft door spoeddiensten.

Preventieve tips

Jongeren moeten goed geïnformeerd worden over de risico's van lachgas, zet Hogge, zodat het gebruik zo veilig mogelijk gebeurt. "Ze moeten weten dat ze het beter niet te vaak consumeren, dat ze beter neerzitten als ze lachgas inademen, dat ze beter niet alleen gebruiken,... Zeer praktische informatie die het aantal incidenten moet beperken."

"Preventie is veel efficiënter dan verbieden en hopen dat zo alle problemen opgelost worden. Experimenteren in de adolescentie is normaal, je moet lachgas niet diaboliseren maar jongeren informeren."