Brutopia: 'We bouwen een klein dorp in de stad'

Betaalbaar wonen, voor heel wat mensen in de hoofdstad is het een utopie. Ter illustratie: in de top-10 van duurste gemeenten om een huis te kopen, nemen Brusselse gemeenten de eerste zeven plaatsen in. Om die hoge prijzen het hoofd te bieden, slaan 25 koppels de handen in elkaar om collectief een woning neer te poten. Hun project heet Brutopia en heeft zopas een plaats in de stad gevonden. Aan de Van Volxemlaan in Vorst gaat de spade in de grond.

D e gemiddelde prijs van een huis in Sint-Pieters-Woluwe ligt volgens de FOD Economie op net geen 400.000 euro. In de rest van het Brusselse gewest is de situa­tie niet veel rooskleuriger: in Sint-Jans-Molenbeek, de goedkoopste Brusselse gemeente, ligt het gemiddelde op 210.000 euro. Wie een woning wil kopen in het Brusselse, moet kapitaal hebben. Of creatief zijn.

Collectief bouwen en wonen. Op het eerste gezicht is het concept simpel: vind een groep gemotiveerde mensen, koop een eigendom en maak er samen een comfortabele woning van. In de praktijk zijn de obstakels niet gering.

Een van de voortrekkers van het Brutopia-project is Mark Van den Dries, en hij is niet aan zijn proefstuk. Op dit moment woont hij in een appartement in een gerenoveerde matrassenfabriek in Laken, ook een collectieve aankoop.

"De start was het moeilijkst. Niemand wist hoe je aan zoiets moest beginnen, samen kopen en bouwen. We konden wel wat leren van andere projecten zoals CôtéKanal, maar uiteindelijk is het een proces van vallen en opstaan."

Van den Dries woont nog maar anderhalf jaar in zijn Lakense stulpje. Als alles goed loopt, verhuist hij in 2011 naar Vorst. Daar zal aan de Van Volxemlaan Brutopia uit de grond rijzen. 25 appartementen voor evenveel koppels, met een gemeenschappelijke tuin.

"Het grote voordeel van samen bouwen is natuurlijk dat het goedkoper is," zegt Van den Dries. "De schaalvergroting drukt de prijs. Maar samen kun je ook dingen doen die je alleen nooit kunt realiseren. Zo hebben we in onze nieuwbouw een gezamenlijke wasruimte met een gaswasdroger. Dat drukt het verbruik en de prijs voor iedereen. Zo'n gemeenschappelijke ruimte bevordert bovendien het samenleven. Verder hebben we dit project ecologisch kunnen aanpakken. We nemen deel aan de wedstrijd 'voorbeeldhuizen' van Leefmilieu Brussel, het BIM. Als we die winnen, kunnen we een wel heel energiezuinig gebouw neerpoten. Nog een punt is dat we de benedenverdieping kunnen verkopen voor activiteiten die de buurt ten goede komen. We willen ons niet in onze cocon opsluiten. Liever een collectieve dokterspraktijk dan een superette. Daarvoor zoeken we op dit moment kandidaten."

Blog
Collectief bouwen is niet alleen rozengeur en maneschijn. "Het is oppassen voor clanvorming binnen de groep," zegt Van den Dries. "En je bepaalt niet alleen hoe je toekomstige woning eruitziet. Het kan niet dat een persoon of koppel de besluitvorming blokkeert."

Hoe begin je nu aan zo'n onderneming? "Alles begint met een vergadering," zegt Van den Dries. "Daarna ga je op zoek naar extra geïnteresseerden. Er moet een vzw opgericht worden en er worden afspraken gemaakt. Dan gaat de bal aan het rollen."

Brutopia heeft verschillende werkgroepen, die elk een grote autonomie hebben. Zo beslist de werkgroep architectuur bijvoorbeeld over de plaats waar er gebouwd zal worden. De algemene vergadering heeft het laatste woord. Het hele project vereist dus heel wat vertrouwen in de medemens. "Transparantie is heel belangrijk. Iedereen kan alle vergaderingen volgen en de verslagen staan op een weblog," zegt Van den Dries. "Zo neem je eventueel onbegrip over een genomen beslissing weg."

Prijzen verschillen in het gebouw: een dakappartement is meer gegeerd dan eentje op de eerste verdieping. De prijs wordt bepaald door een onafhankelijk architectenbureau, waarna de deelnemers kunnen kiezen. Wie er eerst bij was en zich ingezet heeft voor de vzw, betaalt minder dan de latere inschrijvers die zich niet engageren.

Bont publiek
Het project trekt een bont publiek aan, ieder met zijn eigen motivatie. "Maar wat iedereen in dit project bindt, is dat ze absoluut in Brussel willen blijven," zegt toekomstig bewoner Ruben Wissing. "Het blijft tenslotte de enige echte grootstad van België. De meesten huren nu, maar een eigen huis blijkt onbetaalbaar. De prijs en het sociale aspect zijn de grootste motivatie. Het grootste deel van de deelnemers aan het project zijn jonge koppels, van wie sommige al kinderen hebben. Veel Nederlandstalige Brusselaars verlaten de stad zodra het kroost er is, ons project biedt een ideale omgeving aan wie kinderen heeft. Je bouwt eigenlijk een klein dorp in de stad."