Cartografie en boek over Bosniëstraat in St-Gillis

Eerder bracht Constant vzw ‘Woorden uit de Berenkuil’ op de markt, een boek over het Schaarbeeks, nu is de Bosniëstraat in Sint-Gillis het centrum van een wereldwijd netwerk. De weerslag in audiobestanden kan u nu al beluisteren, binnenkort is er een cartografie en voor september wordt een boek aangekondigd. Het verhaal van een buurt waar Spaans, Portugees en veel daartussen tot het dagelijkse taalgebruik behoren.

Lusophonia is de naam voor het Portugese Gemenebest, zo staat op Wikipedia, maar in Van Dale is het woord niet terug te vinden. In het Frans is het woord echter heel gebruikelijk, zo leert een uitzending van Radio Bosnie, die iedere donderdagochtend uitzendt tussen 11 en 12 uur. Het Portugees wordt door meer dan 200 miljoen mensen gesproken, evenveel als het Frans. Portugees heeft echter niet dezelfde weerklank als het sterk centralistische Frans, de plaats van Portugal in de wereld is anders dan die van Frankrijk, het grootste Portugees sprekende land in de wereld is Brazilië met om en bij de 200 miljoen inwoners.

De uitzendingen draaien rond nieuwe woorden of woorden in bruikleen die genoteerd werden in de buurt van de Bosniëstraat in Sint-Gillis. Het project spreektu1060? is het sociaal-culturele luik van het wijkcontract Bosnië. Wijkcontracten gaan over straten en stenen, over wonen, kinderopvang en sport maar dus ook over woorden. Radio Bosnie is maar één facet, er is ook een woordenboek op til en een cartografie, From Bosnie to the world and back genoemd. Spreekt U Sint-Gillis? is het werk van de vzw Constant, een organisatie die nieuwe media en kunst met elkaar verbindt. In Spreekt U Sint-Gillis? neemt de Bosniëbuurt een centrale plaats in. Er wordt gesproken over het leven in de wijk, over het verleden en de toekomst. From Bosnië to the world and back brengt het netwerk van mensen die in de Bosniëwijk wonen wereldwijd in kaart. Spaans- en Portugeestaligen, van overal in de wereld, zijn niet met weinigen in de buurt.

Valies met kaarten
Rafaella Houlstan-Hasaerts trok met een valies met kaarten in de buurt rond, op het Bethlehemplein – wereldberoemd voor zijn Griekse restaurantjes – in de Bosnië- en Belgradosrtraat, ze liggen hier allemaal op een kluit. Rafaella liet buurtbewoners, handelaars en pendelaars de kaart zien en liet ze spreken, ze stelde vragen als “waar gaat u op reis dit jaar” maar ook “waar zou u heel graag eens op reis gaan?” Sint-Gillis is een heel erg wereldse microkosmos, de meest uitgesproken van alle Brusselse gemeenten. Rafaella kreeg persoonlijke intieme verhalen te horen en geopolitieke beschouwingen. Ze vroeg wat ze meenemen als ze hun familie in het verre buitenland bezoeken en wat ze meebrengen bij hun terugkeer. Dat kunnen voorwerpen zijn, of keukenrecepten of woorden. In totaal zijn er 120 interviews afgenomen, tijdens die interviews werden audioportretten gemaakt die de taal van de buurt in kaart brengen. De talen van de buurt, die het Nederlands en het Frans overstijgen, maar ook het Spaans en het Portugees, zijn het resultaat van de migraties die in de jaren 1960 begonnen zijn. Een Spaanstalige buurtbewoner heeft de gewoonte om te zeggen: “Vamos à la cava.” Een Bulgaarse man die taallessen volgt bij het OCMW vond in het Frans geen enkele juiste vertaling voor het Bulgaarse ‘rot op’. Tot hij in gesprek geraakte met een niet meer zo jonge Waalse klasgenote: tegenwoordig gebruikt hij het Waalse aluche als hij genoeg heeft van iemand.

Humor
En er is ook humor. Humor is nooit veraf als mensen spontaan met taal bezig zijn. Monsieur Sarma is wereldberoemd in de wijk, hij was een kennis van een inwoner van de Bosniëwijk, hij haalde na de markt op het Vossenplein de spullen op die de handelaars achterlieten. ‘s Anderendaags bracht hij die spullen aan de man of vrouw op datzelfde Vossenplein.

Tegen september moet er ook een boek met de spreektaal van de Bosniëbuurt klaar zijn, daar is vzw Constant met Peter Westenberg en Clémentine Delahaut volop mee bezig. Maar nu is het uitkijken naar 23 april, wanneer Rafaella haar vijf wereldkaarten met de Bosnische netwerken aan het raam van de vzw hangt. De vernissage is om 18 uur in de Fortstraat 5. Op de kaart staan alvast het Marokkaans netwerk van de Diamant Vert en het Braziliaanse Boteco’s, twee winkels uit de buurt.

Meer info: www.constantvzw.org en www.spreektu1060.be