Chaos in Gesùklooster

Een bezoek aan het kraakpand Gesù in de Koningsstraat is confronterend. Er is vrijwel geen structuur, bijna niemand kijkt er nog naar om. Een kraakpand kun je dit nog moeilijk noemen.

A chter de ontwijde Gesùkerk in de Koningsstraat aan de Kruidtuin, waar tot voor kort regelmatig feestjes werden georganiseerd, ligt met het Gesùklooster het grootste kraakpand van Europa. Langs de aanpalende Dwarsstraat komen we bij de ingang. Door de grote blauwe poort, die dag en nacht open staat, is het een komen en gaan.

Op het middaguur is het nog vrij rustig op de binnenplaats. Enkele kinderen rijden met hun fietsjes af en aan. Victor, een Fransman van Afrikaanse origine, is druk in gesprek. Hij woont hier met zijn vrouw en twee zonen. "Twee jaar geleden woonden we nog in Parijs. Toen ik op een dag twee uur lang werd opgehouden door politiecontroles, was de maat voor mij vol en besloten we naar Brussel te verhuizen." Zijn baan als handelsingenieur had hij al eerder opgezegd: dat had hem wat spaarcenten opgeleverd. Daarmee betaalde het gezin vijf maanden lang een hotelkamer. "We kregen maar geen huurcontract, omdat mijn vrouw noch ik op dat moment werk had. Langs enkele omwegen zijn we hier terechtgekomen."

Gewelddadig
De laatste maanden kwamen er heel wat mensen bij, ook amokmakers. Sommigen slapen volgens Victor op de gang of in de ex-doucheruimte. Anderen eigenden zich met geweld de mooiste kamer van het pand toe. Ondertussen zouden ze er met elf wonen.

Het totale aantal bewoners moet ondertussen boven de honderdzestig liggen, van wie bijna de helft kinderen, maar niemand die het precies weet. De Union des Locataires des Marolles (ULM), een vzw die leegstaande panden betrekt en kraakpanden beheert, bemiddelt tussen de eigenaar en de bewoners, maar kan binnen de muren van Gesù niet bij iedereen op evenveel sym­pathie rekenen.

Nathalie Meyer, sociaal werkster bij de ULM, zegt bijna dagelijks op het terrein aanwezig te zijn. "We brengen papieren in orde, schrijven de mensen die op de officiële bewonerslijst staan, in bij de gemeente en zo mogelijk ook bij het OCMW." Daarnaast probeert de ULM ook Franse les te organiseren en legt ze contacten met andere vzw's. "Veel verenigingen hebben het de laatste jaren wel opgegeven."

Wie wel nog actief is, is Serve the City. Medewerker Niels Vandereyken komt rond twee uur samen met zijn zoon, dochter en vrijwilliger Andreas binnengewandeld. Enkele kinderen scharen zich meteen rond hen. "Het is woensdagmiddag, we gaan met een aantal kinderen spelen in het Liedekerkepark. Deze kinderen groeien op in een gewelddadige omgeving." Desondanks merkt Vandereyken een sterke drang om te (over)leven op, een grote solidariteit tussen de gemeenschappen ook.

Ook de vzw La Ruelle is actief in Gesù. Op donderdagochtend komen ze wekelijks langs met koffie en koeken, luisteren naar de bewoners en trachten zo goed mogelijk een antwoord te bieden op hun vragen. Benjamin Ntabundi van La Ruelle: "Er is niks te doen in Gesù, bijna niemand hier heeft een inkomen. De kinderen leven er zonder structuur. Ik vrees dat de psychologische impact immens is."

De Slovaakse Sonia vertelt met een van haar zes kinderen op de arm hoe ze in haar zoektocht naar werk telkens op een njet stuit. Zonder inkomen heeft ze het heel moeilijk. Het doet haar zichtbaar deugd even gehoord te worden.

Victor schuwt de harde taal niet. Het frustreert hem dat iedereen maar laat betijen. "Veel mensen hier zijn analfabeet, spreken geen Frans, en dat komt sommige mensen niet slecht uit." Toen de eersten - voornamelijk kunstenaars - ongeveer drie jaar geleden neerstreken in Gesù, heerste hier een echte krakerssfeer. Een bewoner van het eerste uur getuigt: "We hebben er in dat eerste jaar echt iets van gemaakt, maar nu trek ik me er vrijwel niks meer van aan en blijf ik het grootste deel van de dag op mijn kamer." Het vruchteloze van de vele inspanningen heeft hem moedeloos gemaakt.

Een vriend van Victor komt langs en vertelt wat hij hier ziet en hoort. "Op een dag werd hier twintig liter olie gebracht. Eén iemand sleurde het vat mee naar zijn kamer. De volgende dag vonden we 19,5 liter terug in de vuilnisbak. De mechanismen die je hier aan het werk ziet, zijn niet anders dan in Noord-Kivu."
Binnenkort wordt een nieuwe bewonerslijst opgesteld. Het gerucht gaat dat de amokmakers zullen worden buitengezet, maar niemand in Gesù heeft concrete informatie. Dat zorgt voor angst en onrust. De sfeer wordt steeds grimmiger. 's Nachts is er vaak heibel.

Alles van enige waarde in dit gebouw werd de voorbije jaren losgeschroefd of -gerukt, en verkocht. Doucheknoppen, radiatoronderdelen, noem maar op. Afgelopen winter vroor het hier de stenen uit de grond.

Cynthia, een jonge Belgische die door haar ouders aan de deur is gezet, noemt de hygiënische omstandigheden erbarmelijk. Volgens Meyer doen sommigen hun gevoeg gewoon naast de bril, en bedekken ze dat dan met papier.

Het afgelopen jaar heeft Victor de rol van conciërge op zich genomen, allemaal vrij informeel. "Ik probeer er hier toch een beetje structuur in te brengen. Ik ga zelden nog de stad in, want elke twee uur gebeurt er wel wat. Hier is mijn plek. We zouden hier in theorie makkelijk kunnen vertrekken, maar we voelen ons te zeer betrokken." Die betrokkenheid wordt hem niet door iedereen in dank afgenomen. Hij weet veel en zwijgt niet. Terwijl we staan te praten, krijgt hij een bericht. Hij laat het lezen: 'Sort du Gésu é vite.'

Victors hoogopgeleide profiel is niet representatief voor de gemiddelde Gesù-bewoner. Slowaakse Roma en Maghrebijnen maken de twee grootste groepen uit, en de spanningen tussen de twee lopen soms hoog op. Meyer: "De Romabevolking eigent zich een bepaalde ruimte toe en zou hier makkelijk tot het eind van haar dagen kunnen blijven, terwijl de Maghrebijnse bewoners eerder in een doorgangssituatie zitten."

Ntabundi heeft het over verschillende zelfmoordpogingen, "on­langs nog een door een adolescent." Meyer bevestigt enkel het laatste geval, en zegt dat het al van zes maanden geleden dateert.

Bij het buitenwandelen lijken de hoge sluierwolken nog geen duimbreed opgeschoven.