Daklozenopvang Bodegem bedreigd met sluiting: 'Dat zou een ramp zijn'

Foyer Bodegem professionaliseerde en kreeg geleidelijk aan een unieke plaats in de Brusselse daklozenopvang. Het is geen SamuSocial waar je 's avonds een bed krijgt en 's ochtends weer kan opkrassen.

Coördinator Bob Van Hoecke: “Wij zijn er om de thuislozen te begeleiden naar een nieuwe woning. Ze verblijven hier om even tot rust te komen na het harde leven op straat. Hier komen veel problematieken samen: verslaving, psychisch lijden, ex-detentie, maar het kan ook gewoon om mensen gaan met een heel klein inkomen die plots zonder woning vallen.”

“Onze gasten blijven hier een paar maanden, soms een jaar. Ze kunnen intussen hun schulden afbetalen of sparen om de stap naar alleen wonen te kunnen zetten. We begeleiden hen daar bij.”

Maar er hangen gitzwarte wolken boven Foyer Bodegem. Het hangt af van het CAW. Dat heeft onlangs beslist om de geldkraan dicht te draaien. Het CAW zit financieel in zwaar weer.

Met de besparingen van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) is het CAW nog dieper in het rood gegaan. Het kan met zijn huidige budget onmogelijk nog al zijn decretale verplichtingen nakomen.

“De raad van bestuur heeft dus beslist om de daklozenopvang af te bouwen en de financiering voor de tien personeelsleden van Foyer Bodegem niet meer met de Vlaamse subsidies te betalen,” zegt kersvers CAW-directrice Annalisa Gadaleta.

Gadaleta voert momenteel onderhandelingen met verschillende overheden om de werking te kunnen voortzetten, zodat Foyer Bodegem de deuren niet hoeft te sluiten.

Dat is geen makkelijke klus. De Brusselse overheden (Gewest, OCMW) zijn misschien nog wel bereid om te investeren, maar ze begrijpen niet waarom zij moeten opdraaien voor de Vlaamse besparingen. Bovendien moet Brussel ook elke cent twee keer omdraaien.

Housing First

We ontmoeten het personeel van Foyer rond een grote vierkante tafel. Er heerst een sombere sfeer. Ze weten niet wat de toekomst brengt. Hún toekomst. Maar als ik er hen naar vraag, antwoorden ze spontaan: “Waar moeten al die mensen naartoe als Foyer sluit?”

Foyer Bodegem is best groot. Het vangt 73 alleenstaande mannen op. Ze leven in kamers van drie tot vijf personen of in een dortoir met chambrettes. Ze betalen 17 euro per dag. Vol pension. Dat lijkt goedkoop, maar voor veel daklozen is dat al limiet. Desondanks zit Foyer Bodegem permanent vol.

Bob Van Hoecke: “Eerlijk? Sluiten zou een ramp zijn voor deze mensen. Een grootstad als Brussel heeft 'volume' nodig in de daklozenopvang. Volume met kwaliteit. Hier is het veilig. Er is huiselijkheid en begeleiding om de mensen weer op de sporen te krijgen. We zijn de ideale opstap naar Housing First of andere woonalternatieven of meer gespecialiseerde zorg.”

Housing First - een alternatief hulpprogramma dat daklozen onvoorwaardelijk een woning aanbiedt - is waar de nieuwe Brusselse regering op mikt om het enorme daklozenprobleem in Brussel op te lossen. Minder inzetten op noodhulp, meer op reguliere huisvesting.

We ontmoeten Alassane in een driepersoonskamer. Een jonge netjes geklede Nederlandstalige uit Vilvoorde. “Je zou me hier niet verwachten hé. Dat is wat mensen zeggen als ze me hier zien.”
Alassane is reisleider. Hij belandde op straat door een slecht geregelde colocation. Zijn medehuurder had al lang de huur niet betaald, vertrok en Alassane moest de achterstallige huur ophoesten. “Dat was hier om de hoek,” zegt hij. “Zo ben ik hier terechtgekomen. Ik zoek nu werk als receptionist en wil dan graag alleen wonen.”

Alassane botst op de muren van onze samenleving. De huur in Brussel is pokkeduur. Een baan vindt hij niet. En voor een opleiding blijkt hij te ervaren. Martin Lievens wil ons graag te woord staan. Hij is een oude rot in het vak. Hij werkte in de jaren 1980 zelf als sociaal begeleider in het toenmalige volkshotel. Hij kent het door en door. Nu is hij directeur bij het Leger Des Heils. Hij weigert te aanvaarden dat Foyer dicht moet.

“Dat kan niet. Ik heb me er als lid van de raad van bestuur van het CAW tegen verzet en wijs het CAW op zijn verplichtingen. We hebben een samenwerkingsakkoord. Dat kan niet zomaar verbroken worden. Foyer Bodegem zal niet sluiten!”

Lievens benadrukt het unieke werk van Foyer Bodegem. Door daklozen weer een plek te geven in de maatschappij. Maar ook door bijvoorbeeld ter plekke de verschillende profielen te mengen. Er zijn behalve de 49 klassieke thuislozen, ook 24 plaatsen voor vluchtelingen. “Beide doelgroepen leven met elkaar op een respectvolle manier, ze leren van elkaar, we zijn een afspiegeling van de Brusselse samenleving. Er is veel concurrentie op de huisvestingsmarkt tussen de vluchtelingen en thuislozen. Hier moeten ze samenleven.”

Avondklok

Coördinator Bob Van Hoecke beaamt dat de huisvestingsmarkt moeilijk is: “Een huisbaas zal sneller een vluchteling aanvaarden die werkt en sport dan een dakloze die met een depressie kampt.” Sowieso kampt Brussel in het onderste segment van de woningmarkt met een serieuze crisis, met ellenlange wachtlijsten in de sociale woningen en een parallel circuit van huisjes­melkers.

Van Hoecke toont ons de ontspanningsruimte in het achterhuis, de wasruimte, de grootkeuken. De daklozen helpen een handje in de keuken, krijgen daar een klein bedrag voor. De bedoeling is om hen structuur te geven in hun leven. Om hen zo voor te bereiden op het alleen wonen. Er is een avondklok, de gasten moeten 's morgen uit de veren en mogen niet in bed blijven liggen.
Drugs en alcohol worden niet getolereerd. “We vangen wel mensen met een verslaving op. Ook hier zijn we uniek in,” zegt Van Hoecke.

Ik wil weten waarom het aantal daklozen zo schrikbarend stijgt in Brussel, los dan nog van de vluchtelingenprobematiek. Bob Van Hoecke: “Onze samenleving wordt steeds individualistischer. Er is minder samenhang. Het is ieder voor zich. Daarnaast wordt onze maatschappij complexer. Ik moet soms ook twee keer de brief lezen die ik krijg: 'Wat staat daar nu eigenlijk?' Mensen komen tot slot ook naar Brussel omdat ze het verkorven hebben in hun dorp of gemeente. Hun reputatie ligt er aan diggelen. Dan komen ze naar de anonieme grootstad.”

“Hier heb ik mijn vrienden”

We praten met Michel en Serge. Zij wonen hier al een tijdje. Michel: “Ik heb altijd op Foyer kunnen rekenen. Ik heb op straat geslapen, aan de Kunstberg, onder de bogen van het Jubelpark. Maar hier voel ik me thuis.” Het verhaal van Michel is dat van vele daklozen. “Je hebt alles en plots ben je het allemaal kwijt. Het kan heel snel gaan,” waarschuwt hij.

Michel is er 57. Hij had een huis en gezin. Een baan bij de mutualiteit. Een moeilijke scheiding, administratieve problemen met de RVA en een depressie brachten hem op straat. Het was hard. “Er is het geweld. Wie wat geld op zak heeft, riskeert bestolen te worden. En er is het weer. De regen, de wind, de koude,” vertelt hij.

Het gaat beter met Michel. Hij heeft nu de tijd om wat te sparen om een huurwaarborg te kunnen betalen en zachtjesaan op zoek te gaan naar een appartement. “Maar eerlijk gezegd beangstigt het me ook om alleen te wonen in een appartement. Hier heb ik mijn vrienden.”

Een van hen is Serge. Hij woonde in Sterrebeek met zijn gezin. Hij zat in de bouw. De relatie sprong af, hij verkocht zijn huis, trok naar Madagaskar waar hij een jonge vrouw leerde kennen “Ik heb er een restaurant gehad, taxi-brousse gedaan, maar de concurrentie is er moordend. Op een bepaald moment heb je niets meer. Ik heb even bij mijn schoonfamilie gewoond. Nu zit ik hier”

Serge hoopt snel terug naar Madagaskar te kunnen gaan, naar zijn vrouw en haar zoontje die hij al lang niet meer gezien heeft. “Maar eerst moet ik genoeg geld gespaard hebben voor mijn vliegtuigticket. En mijn administratie op orde krijgen.”

Serge heeft de straat gekend, SamuSocial, Home Baudouin in de Violetstraat. “Maar hier ben ik het liefst. Omwille van de sociale begeleiding. Hier zorgen ze echt dat je als dakloze een nieuwe start kan maken.”