De cafébazin van La Laguna: 'België is mijn tweede land'

De volgende weken barsten er in het hele land weer verschillende Spaanse en Latijns-Amerikaanse ferias los. Wij gingen de temperatuur al eens opnemen in de wijk aan het Zuidstation.

In de schaduw van de Pensioentoren kun je de Spaanse lucht opsnuiven. Er is el economato español, waar je terechtkunt voor authentieke Spaanse versnaperingen. El Centro Asturiano is een van de ontmoetingsplaatsen voor de Brusselse Spanjaarden. In de omgeving zijn er ook enkele Spaanse bars, allemaal op een boogscheut van elkaar. Bar La Laguna zit er al het langst. De zeventigjarige bazin Maria Martinez heeft er al haar stek sinds 1966.

"Ik ben in 1962 naar België gekomen, samen met mijn man, mijn zoon van acht en mijn dochter van vijf. Omdat de levenskwaliteit in Spanje heel laag was, verhuisden we. Mijn eerste vier jaren in de hoofdstad werkte ik in verschillende huizen als huishoudster. Zo kreeg ik stap per stap het Frans onder de knie; het Nederlands ben ik spijtig genoeg nog altijd niet machtig. Mijn dochter en kleindochter spreken wel een aardig woordje Nederlands."

"Mijn man werkte in een metaalfabriek in Mechelen. In de jaren 1950 en '60 was er werk genoeg in de industrie. Die floreerde, en veel buitenlanders konden er aan de slag. In 1966 opende ik dan mijn café, La Laguna, dat ik nu nog altijd uitbaat," vertelt de vrouw, die afkomstig is uit Oviedo.

De lage levenskwaliteit was niet de enige reden waarom de Spanjaarden na de Tweede Wereldoorlog massaal hun vaderland ontvluchtten. Zo ook voor de cafébazin: "Vele Spanjaarden trokken weg. Het was onder dictator Franco. Je kon er niet bewegen, je mocht niks. De jeugd vluchtte naar België, Frankrijk, Duitsland,.. Ze deden er alles aan om het verstikkende regime te ontvluchten."

De heerschappij van Francisco Franco is een zwarte bladzijde in de Spaanse geschiedenis. In 1936 was hij een van de aanstokers van de Spaanse burgeroorlog, die tot 1939 duurde en waarbij naar schatting een half miljoen mensen het leven lieten. In 1939 kwam Franco aan de macht en tot zijn dood in 1975 was Spanje een dictatuur. Franco regeerde met ijzeren hand; wie niet gehoorzaamde, werd uit de weg geruimd. Hoeveel slachtoffers zijn schrikbewind werkelijk geëist heeft, is niet bekend, maar tot op vandaag worden er in heel Spanje massa­graven blootgelegd.

Tapas
"Mijn dochter Carmen, die nu 51 is, werkt samen met mij in het café," vertelt Martinez. "Haar hulp is welkom, want al tientallen jaren komen er een pak werknemers uit de Zuidertoren hier hun lunch nuttigen. Ze kunnen hier terecht om tapas te verorberen en er is ook altijd een dagschotel, die niet noodzakelijk Spaans getint is."

"Mijn 54-jarige zoon José werkt voor de Europese Commissie. Ik heb ook al twee kleinkinderen, die de derde generatie Spanjaarden vormen. Mijn kleindochter van 26 trouwt dit weekend met een jongen met Spaanse roots. Mijn kinderen zijn allebei uit Brussel verhuisd: mijn dochter trok naar Vlaanderen en mijn zoon woont nu in Wallonië. Veel Spanjaarden keerden terug naar hun thuisland na hun pensionering. Velen hebben er nog een huis, en het leven is er goedkoper dan in België. En van de eerste Spanjaarden die naar Brussel kwamen, zijn er natuurlijk ook al een pak gestorven. Ook mijn man is zeven jaar geleden overleden."

"Ik vind het wel spijtig dat er zoveel Spanjaarden wegtrekken. Vroeger was dit echt een Spaanse wijk, nu is dat veel minder het geval. Het enige wat ik echt mis aan Spanje, is de zon, het mooie weer. Al kom ik oorspronkelijk uit Oviedo in Asturië, waar het even vaak regent als in België. Eén keer per jaar ga ik voor een dikke maand terug, maar dan ga ik wel naar het zuiden. Ik heb er geen behoefte aan om terug te keren naar mijn geboortestreek, want veel familieleden - zoals mijn ouders - zijn toch al overleden. Mijn man en ik hebben hier goed onze boterham verdiend en we waren gelukkig. Voor mij is België mijn tweede land," zegt Maria Martinez.

Zuidmarkt
"Naar het einde van de week komen er regelmatig Spanjaarden iets bij mij drinken, eventjes stoom aflaten na een drukke werkweek. En elke zondagmorgen is mijn café een ontmoetingsplaats voor de Brusselse Spanjaarden - dan zit het hier bomvol. Ook de naburige cafés Asturias en Flor de Asturias krijgen veel volk over de vloer. En als er Spaanse voetbalwedstrijden zijn, dan is het hier ambiance verzekerd. Voetbal is een passie voor veel Spanjaarden."

En natuurlijk staan de Spanjaarden ook bekend als stevige feestvierders. De volgende weken staan er over het hele land weer heel wat ferias op het programma, Spaanse én Latijns-Amerikaanse. Hét hoogtepunt is de EuroFeria aan de Heizel van 4 tot en met 7 juni, de grootste feria buiten Spanje.