‘De realiteit van de Rand dringt langzaam door in Vlaanderen’

Brussel groeit en loopt over. Een evolutie die op weinig plaatsen meer voelbaar is dan in Vilvoorde. De ‘andere’ stad aan het kanaal gaat er zo goed en zo kwaad als kan mee om, maar kreunt onder een gebrek aan middelen. "Een grootstedenfonds voor de Rand zou geen slecht idee zijn", zegt burgemeester Hans Bonte (SP.A).

"De situatie in de Rand is de laatste vijf jaar razendsnel gewijzigd. Een stad als Vilvoorde begint sociologisch gezien deel uit te maken van de grootstad", zegt Bonte.

Welke effecten heeft die overlopende stad dan?
Bonte: Voor het eerst zien we ons hier geconfronteerd met wat vroeger typisch grootstedelijke problemen werden genoemd. Tijdens de vorige legislatuur was ik OCMW-voorzitter. Toen heb ik voor het eerst daklozen en huisjesmelkerij zien opduiken. Ook het onderwijs voelt de effecten. 96 procent van de kinderen in de Van Helmont basisschool in het centrum heeft een anderstalige achtergrond.
En die evoluties zie je nu ook in de andere stedelijke centra van de Rand, zoals richting Halle, Sint-Pieters-Leeuw en Zaventem. Steeds meer mensen zoeken vanuit Brussel de Rand op.

Pas op, dit is een feitelijke vaststelling. Die migratie vanuit Brussel heeft ook troeven. We zien onze bevolking verjongen en dat betekent kansen voor een stad als Vilvoorde.

Waarom kiezen die Brusselse nieuwkomers dan voor Vilvoorde, of andere gemeenten?
Bonte: We hebben hier net onze nieuwkomersdag gehad en ik merk dat de meeste mensen hetzelfde zoeken. Ze willen rust, een goedkopere woning en veiligheid. De meeste van die mensen komen uit Molenbeek, Schaarbeek en Anderlecht en hebben een allochtone achtergrond, en zoeken een betere omgeving.

Veiligheid slaat trouwens niet alleen op criminaliteit. Ouders vertellen mij ook dat ze op zoek zijn naar een plaats waar hun kind veilig kan leren fietsen, bijvoorbeeld.

'Brussel bouwt woningen, de gevolgen zijn voor ons'

De rand en de stad blijven wel op gespannen voet leven, getuige de recente discussies over shoppingcentra en het Nationale stadion.
Bonte: Sommige maatregelen kweken ook geen vertrouwen. Als je ziet dat de Stad Brussel een wijk met duizend nieuwe woningen bouwt in Bruynstraat in Neder-Over-Heembeek, vlak aan de rand van het Brussels Gewest, maar daar geen scholen of crèches voorziet, dan krijgt Vilvoorde daar natuurlijk een deel van de last te dragen. Dan hoor je Guy Vanhengel (Open VLD, in de VGC bevoegd voor onderwijs, red.) zeggen dat wie geen plaats vindt in het onderwijs in Brussel, maar naar de Rand moet trekken. Tja, dat wekt geen vertrouwen.

Is men in de Rand niet te wantrouwig tegenover de grootstad? U waarschuwde al meermaals dat zonder ingrepen 'het hier binnen tien jaar Brussel is'.
Bonte: Dat wantrouwen maakt deel uit van het normale spanningsveld tussen een grootstad en haar omgeving. In de Stad zelf doet men soms meewarig over de bewoners in de Rand, net zoals men in de Rand de stad met wantrouwen bekijkt.

Er is in de verschillende Belgische entiteiten ook een beleidscultuur ontstaan waarin men beslissingen neemt zonder elkaar daarin te kennen. De federale regering heeft zo, samen met Brussel, beslist om in Haren een grote nieuwe gevangenis te bouwen. Maar de mobiliteitskost die dat met zich meebrengt zal helemaal voor rekening zijn van Diegem en Machelen. Soms heb ik de indruk dat de constitutionele autonomie in ons land gebruikt wordt om elkaar te pesten.

In Vlaanderen is er dan weer de tegenstand tegen de grootstedelijke gemeenschap, wat een schande is. Overleg is zeker nodig, maar ik maak mij geen illusies: dat zal niet voor direct zijn. Voor de verkiezingen van 2014 zie ik daar weinig in gebeuren.

'Vlaamse regering moet daad bij woord voegen'

U haalde ook al verscheidene keren uit naar de Vlaamse regering, waarom?
Bonte: Deze Vlaamse regering presenteert zich graag als 'Vlaamser dan Vlaams'. Maar dat vertaalt zich niet in haar beleid. Kijk naar Ruimtelijke ordening. Deze regering laat het oude beleid van de groene gordel, waarbij het bij het verlaten van het Brussels Gewest duidelijk werd dat je in een andere streek was, grotendeels varen.

Ook het goedkeuren van Uplace, vind ik onbegrijpelijk. Dat zal een mobiliteitsramp betekenen voor onze regio. En in zijn ruimtelijke plannen voorziet de Vlaamse regering nog eens in 135.000 vierkante meter commerciële ruimte bovenop de 55.000 vierkante meter van Uplace. Het shoppingcentrum vertegenwoordigt dus maar een kwart van de voorziene totale ruimte in het gebied.

Als de Vlaamse regering zich wil inzetten voor het behoud van het Vlaamse karakter van de Rand dan gedraagt ze zich daar in ieder geval niet naar.

Ontbreekt er visie? 'Ze snappen in Vlaanderen niets van de Rand' zei u al eerder.
Bonte: Vlaanderen heeft moeite om te volgen. De evolutie gaat hier zo snel dat de beslissingen die genomen worden, alweer achterhaald zijn. Ook in de statistieken is er een mismatch tussen wat er op papier staat en wat er in werkelijkheid gebeurt.
Ik heb net een gesprek gehad met minister Geert Bourgeois (N-VA), die bevoegd is voor de Rand, en ik heb de indruk dat de realiteit daar langzaam begint door te dringen. Eigenlijk moet men ons beschouwen als grootstedelijk gebied, met de middelen die daarbij horen. Dat geldt niet alleen voor Vilvoorde, maar ook voor gemeenten als Machelen, Zaventem of Sint-Pieters-Leeuw. Een speciaal fonds voor de Rand, naar model van dat voor de centrumsteden zou al een stap in de goede richting zijn.

De Vlaamse regering heeft in het vorige regeerakkoord erkend dat de welzijnsector in Halle-Vilvoorde onderbediend is. Ze wou dat deze legislatuur recht trekken, maar daar is niets van in huis gekomen; Op sommige gebieden zijn we er zelfs op achteruit gegaan.
Kijk naar de problematiek van de Syriëstrijders: Mechelen en Antwerpen kunnen daarvoor een speciale cel inrichten. Ik moet daarvoor bij wijze van spreke een dame die verantwoordelijk is voor onze pensioendienst inzetten.

We moeten dus steeds vechten tegen een gebrek aan middelen. De Rand heeft binnen de Vlaamse regering ook niemand die opkomt voor haar belangen.

Men blijft vanuit Vlaanderen ook hameren op de kennis van het Nederlands. In Brussel begint men dan weer te pleiten voor meertaligheid.
Bonte: Ik blijf erop hameren, de kennis van Nederlands is essentieel. We zien dat hier: de mensen die vooruit geraken in het leven, zijn diegenen die Nederlands leren. Je moet bouwen aan een samenleving, en de voornaamste voorwaarde daarvoor is dat je elkaar begrijpt, zelfs al is het om ruzie te maken.

De wil is er ook: er zijn op dit moment 1.350 mensen in Vilvoorde Nederlands aan het leren. Op een bevolking van 41.000 mensen is dat toch niet min. Een taal leren is altijd een verrijking, zelfs al is het je vierde of vijfde taal.

De dagen van de radicale francofonie zijn voorbij. De meest ontevreden partij na de recente gemeenteraadsverkiezingen was volgens mij de Union des Francophones. De nieuwe immigranten in de Rand zijn niet naar onze gemeenten afgezakt om die te verfransen of om faciliteiten te eisen, maar ze zijn wel op zoek naar een veiliger en mooiere omgeving.

Maar net als in Brussel ontstaat er hier een duale maatschappij, met grote verschillen tussen rijk en arm. Een te brede kloof tussen wie het goed heeft en wie het moeilijker heeft bedreigt de kwaliteit van de hele samenleving.