De Sukkelstraat (6): Laag-Vorst, historisch overstromingsgebied

Als de bewoners van de Sint-Denijswijk een dreigende onweerswolk boven Vorst Nationaal zien hangen, dan weten ze hoe laat het is. Het regenwater stroomt dan in ijltempo naar hun vallei, en nog voor het onweer boven het plein zelf is losgebarsten, staan de bewoners met schoppen, zandzakjes en emmers klaar om de kelders droog te houden.

Het is bijna een routineklus geworden voor de mensen rond het Sint-Denijsplein. De voorbije jaren trokken ze vier maal per jaar de laarzen aan om zoveel mogelijk waterschade te voorkomen.
Françoise Debatty woont al tientallen jaren in het oudste huis van de Driesstraat, een van de meest getroffen straten in de wijk. Haar huis, een voormalig postkantoor, blijft dankzij forse investeringen gespaard van waterellende, maar met lede ogen ziet ze hoe bij de buren keer op keer de kelders onderlopen. "We helpen elkaar zoveel mogelijk bij een overstroming. Die solidariteit is ook een van de redenen waarom de mensen hier zo graag blijven wonen," zegt ze. Al jaren vecht ze als lid van het wijkcomité Stop Inondations om het probleem voorgoed op te lossen.

"Laag-Vorst is altijd al een overstromingsgebied geweest." Debatty plaatst het probleem meteen in zijn historische context. De paters in de abdij van Vorst zagen hun buurt meermaals per jaar onderlopen. Vorst was/is dan ook, zoals een groot deel van de stad aan de Zenne, een moerassig gebied dat later drooggelegd werd. De naam van de straat zegt het ook: dries betekent 'moerassig gebied'. De huizen zijn een meter boven de grond gebouwd, in de veronderstelling dat een betonlaag het water wel kon tegenhouden. Een historische vergissing. In de meeste kelders kun je aan de golvende vloer precies zien waar het grondwater tegen het beton drukt. In sommige keldervloeren is de druk te groot en ontstaat een ware geiser.

Ondanks pogingen van de laatste jaren om de wateroverlast het hoofd te bieden, onder andere met de aanleg van een stormbekken onder de garage van Audi Brussel, staat de wijk nog altijd vier keer per jaar blank. "Voordat het regenwater het nieuwe stormbekken kan bereiken, zit het al in onze kelders," zegt Debatty. "Het regenwater moet met een bypass naar het stormbekken geloodst worden, maar die overbrugging ligt hoger dan onze kelders, met alle gevolgen van dien. De Audi-fabriek blijft wel gespaard van de water­ellende. Ik vraag me dan ook af voor wie dat stormbekken eigenlijk gemaakt is."

Evelyne Huytebroeck (Ecolo), die in Vorst woont en in de Brusselse regering bevoegd is voor waterbeleid, is zich bewust van de bouwkundige bypass-flater. Dat is ook de reden waarom het bekken nog niet offi­cieel in gebruik is genomen.

Er is een werkgroep opgericht waarin alle betrokkenen - de gemeente, het Brussels Gewest, Vivaqua en de Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer (BMWB) - samen een oplossing zouden uitdokteren. Die zou erin bestaan de afvoercapaciteit van de Geleytsbeek, die onder de Audi-fabriek loopt en het water met een omweg naar het waterzuiveringsstation Zuid loodst, te vergroten door de benedenloop van de beek aan te passen. Ook de capaciteitsuitbreiding van het waterzuiveringsstation zelf zou soelaas brengen. Er wordt dus wel degelijk aan een oplossing gewerkt, maar het is een meerjarenplan.

Maar wat er ook ondernomen wordt, de belangrijkste oorzaak van de wateroverlast is de ondoordringbare betonlaag die de voorbije eeuw over Vorst gegoten werd. Dat ondervonden ook de inwoners tussen de Neerstalsesteenweg en de Kersbeeklaan. Net als Sint-Denijs staat die wijk bij hevige regenval blank door het water dat de Vorstse heuvels af stroomt.

Over een maand wordt begonnen met de aanleg van een stormbekken ter hoogte van de Stuart Merrilllaan en de Jean-Baptiste Baeckstraat. Maar tegelijk staat er aan de Neerstalsesteenweg een groot bouwproject in de steigers, waartegen het wijkcomité NFK (Neerstalle-Fuchsias-Kersbeek) zich met succes verzette. "Het project voor 124 woningen was een klassieke betonconstructie, die totaal geen regenwater kon absorberen," vertelt Anne Murs van NFK. "Zeker in onze gemeente is het essentieel dat bij elke nieuwbouw goed nagedacht wordt hoe er zoveel mogelijk regenwater opgevangen kan worden. We hebben heel wat voorstellen gedaan om de densiteit van het project omlaag te halen én om het water meer in het project te integreren. Je kunt water best zien als een rijkdom voor je gemeente, door bijvoorbeeld vijvertjes en kanaaltjes aan te leggen. Het voorkomt heel wat ellende en geeft een grote meerwaarde aan een wijk."

In Vorst staan er de komende jaren meer projecten in de steigers. De woningnood is hoog, en Vorst is een van de weinige gemeenten waar nog redelijk wat grond beschikbaar is. De gemeente heeft de afgelopen jaren, onder impuls van Ecolo-schepen Marianne Courtois, halfweg de legislatuur opgevolgd door partijgenote Annie Richard, nieuwe stedenbouwkundige voorschriften opgesteld, onder meer over groendaken en het gebruik van waterdoorlaatbaar materiaal voor parkeerterreinen.