Dienstencentrum Nasci komt handen te kort

En wat als je op je achttiende een kind hebt, alweer zwanger bent, en je als Soedanese of Roemeense in een schimmelkamer hokt? Je bent verdorie de koningin te rijk als je bij een 'moederhart' kunt aankloppen, die wat kleertjes, luiers en een bemoedigend woord voor je klaarheeft. Want Brussel is een grote hoop miserie, vol valse hoop.

Achter de gevel van de vzw Nasci huist een hele wereld van extremen. Het dienstencentrum voor zwangere vrouwen en moeders met kinderen tot twaalf jaar lijkt een grot van Ali Baba vol 'welvaartsgiften' van particulieren en bedrijven. Verdieping per verdieping is de voormalige brouwerij ordentelijk volgestouwd met speelgoed, poppen, pluchen knuffels, peutertoiletjes, kinderboxen, bedden, dekens, buggy's, fietsen en vooral kleding. Heel veel kleding: alles gewassen en gerangschikt op maat en leeftijd, van babyspulletjes en kruippakjes tot jeans voor twaalfjarigen en voor zwangere vrouwen.

Daartegenover staat de 'begunstigde' van dit materiaal. Tweemaal per week zuigt de welvaartsgrot honderden hulpbehoevende vrouwen aan, die hier met hun 'attest voor hulpverlening' het levensnoodzakelijke voor hun kind toegestopt krijgen, zoals zeep, billetjeszalf, een flessenverwarmer en een knuffelbeer. "Want ze hebben niets," zegt Nicky Budts, de manager van Nasci. "Ze betalen waarschijnlijk vijfhonderd euro voor een krot zonder stromend water, vol vocht en schimmels, maar een halve euro is heel veel geld. Er mogen dan wel raids bij huisjesmelkers gehouden worden, de armoede van deze mensen neemt alsmaar toe. Als een dokter, vluchthuis, asielcentrum, OCMW, Kind & Gezin of andere sociale instelling uit Brussel hen hierheen stuurt, dan bieden wij hulp aan. Ten hoogste anderhalf jaar. Bij ons krijgen ze poedermelk, kunnen ze voor een halve euro een groot pak Pampers kopen, krijgen ze schoolgerei van een helpende Ladies' Circle, kortom: van alles en nog wat."

Tijdens de twee openingsdagen van Nasci ruilt Budts de zorg om overheidssteun en verantwoording van de werking, de zoektocht naar mecenassen en de organisatie van leveringen en bestellingen voor het allernoodzakelijkste: tijd en een lach voor de mensen die komen 'bedelen'. "Ik krijg zo'n 52 nationaliteiten aan de deur, met wie ik me in vijf talen tracht te beredderen. Doorgaans vrouwen zonder inkomen, omdat ze wachten op 'legaliteit'. Voor mij zijn ze allemaal legaal, als mens naast ons. Het onderscheid tussen wie van Nasci een pakket levensmiddelen en kleren krijgt en wie niet, is snel gemaakt. Ik merk direct wie wil foefelen. Zwervende zigeunervrouwen die met hun baby en kroost aanbellen, krijgen ook hulp: één keer. Als ze nadien nog wat behoeven, dan moeten ze eerst het bewijs voorleggen dat hun grootste kinderen (vanaf de kleutertijd) iedere dag naar school gaan. Anders wordt het uitdelen een vat zonder bodem."

"Je moet die moeders vaak ook een geweten schoppen. Te vaak blijven ze naïef in het 'systeem' geloven. Wie al drie keer zijn asielaanvraag geweigerd heeft gezien, zal het de vierde keer hoogstwaarschijnlijk ook mislopen. Laat je niets wijsmaken, zeg ik hun dan. Wat baat het om - nog maar eens - een advocaat te betalen? Maar die mensen blijven hopen. Ik zeg dan: word wakker. Je blijft hier al zes jaar in de illegaliteit ronddolen. Je kinderen groeien op - maar hoe? Ze zullen niet aan werk geraken. Welke toekomst zie je voor jezelf, en vooral voor je kinderen? Op die verantwoordelijkheidszin wijst de maatschappij hen te weinig. Ik wil niemand hoop ontnemen, maar ik wil wel hun kansen realistisch inschatten. Vandaar dat we met Nasci naast 'hulppakketten op maat' - voor een bedje, voor kleding - ook aan tafel gaan zitten. Hun kleinste kinderen mogen hier ravotten, terwijl de jonge moeder hier tijd vindt voor zichzelf. Een kookfornuis om haar Afrikaanse kookkunst te etaleren, en zoveel essentiële menselijke dingen. Hier wordt heel veel geweend, maar ik wil ze vooral doen lachen. In Afrika vallen dit soort jonge moeders terug op een hele familie- en kennissenkring; hier staan ze alleen en lopen ze onwetend al naar een hospitaal als de baby koorts heeft. Ik ben vaak de eerste moeder die hun leert hoe ze hun kind moeten pamperen. En vanaf 2007 wil ik een dokterskabinet, een alfabetiseringsklas en activiteiten zoals danssessies aanbieden. Als de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) meewil, natuurlijk; ik wil niet op de zaken vooruitlopen."

Geen nagel
"Als je meer dan twintig jaar in het Brusselse culturele veld hebt gewerkt en je stapt dan de sociale sector in, dan weet je het meteen. Cultuur is entertainment, luxe. Het werk van Nasci is basic. (Budts was onder meer sponsorwerver voor het Contact- en Cultuurcentrum en veertien jaar lang communicatieverantwoordelijke voor het Vlaams Centrum voor Amateurkunsten, waar ze ook de Week van de Amateurkunsten in Vlaanderen uitwerkte, red.) Je moet organisatorisch een duizendpoot zijn om dit soort van dienstencentrum te runnen, met alleen een halftijdse administratieve kracht. Gelukkig is er vrijwilligershulp, al komen we nog vele handen te kort. Maar wie hier ooit zijn spullen kwam afzetten, begrijpt het meteen. Die verkoopt geen te klein geworden fiets of bed meer op eBay of aan een tweedehandszaak. Die toont zijn hart voor vrouwen die geen nagel hebben om hun gat te krabben, om het expres plat te zeggen."
"Ik zie alleen maar dat de armoede in Brussel schrijnend toeneemt, hoe goed de sociale voorzieningen en instellingen ook werken. Nasci is uniek in zijn soort in Brussel. Dat zeggen al die overzeese vrouwen genoeg: 'Bij ons bestaat dit niet.' Vlamingen zijn gul, zeggen ze, en daarom blijven we hier. Zelfs al gaat het ons slecht, al hebben we geen werk, al halen we maar tien euro per dag op met bedelen, we kussen onze beide handen dat we in België mogen blijven. Want bij ons is het slechter."
"Ik zeg hun wel meteen: ik wil je met Nasci wel helpen - en goed -, maar je moet zelf wat doen om de situatie van je kind te veranderen. Al heeft de overheid daar ook schuld aan. Iemand vier jaar en langer laten wachten op de legalisering van zijn verblijfsvergunning, dat is roofbouw plegen, dat is geen waardig leven voor een klein kind. Gelukkig zijn er bedrijfsleiders, serviceclubs, scholen en veel particulieren die ons koffers vol met giften schenken. Dat maakt het leven van die minstbedeelde mama's wat rooskleuriger. Want je kunt niet geloven hoeveel deugd een goed stuk zeep en wat shampoo kunnen doen."

:: Nasci, d'Anethanstraat 4, 1030 Schaarbeek, 02-216.88.85