Directeur Kaaitheater met pensioen

Het Kaaitheater neemt eind maart afscheid van zijn algemeen directeur Hugo Vanden Driessche, die met pensioen gaat. Collega’s, kunstenaars en politici noemen hem een van de pioniers van de Vlaamse kunst- en cultuurwereld in Brussel, die een hoofdrol speelde in de professionalisering en het overleg in de sector. Een portret.

H ugo Vanden Driessche is eigenlijk nog maar 63, maar heeft er al een lange carrière opzitten en wil ervoor zorgen dat zijn opvolging binnen het Kaaitheater geregeld is vooraleer daar de dossiers voor de nieuwe Vlaamse subsidieperiode 2017-2020 moeten worden opgemaakt.

Het is huidig artistiek leider Guy Gypens die hem zal opvolgen als algemeen directeur, Valerie Vernimme neemt de zakelijke leiding van Vanden Driessche over. Deze invulling van de functies aan de top van een cultuurhuis – met de zakelijke leider die het financiële en administratieve kader creëert waarbinnen de artistieke leider en de kunstenaars hun ding kunnen doen – is vandaag gemeengoed geworden, maar heeft Vanden Driessche in de jaren zeventig mee ‘uitgevonden’.

Deficits
Vanden Driessche werkt sinds 1993 bij Kaaitheater, maar was er ook al bij toen Kaaitheater in 1977 begon als een festival waarbij zowel de KVS als de Beursschouwburg toen betrokken waren. Het was in de Beursschouwburg dat de carrière van Vanden Driessche was begonnen. Hij werd in 1976 door Jari Demeulemeester gevraagd om er zijn burgerdienst te komen doen nadat hij zijn eerste beroepsjaren aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid gecombineerd had met universitair avondonderwijs in de handels- en consulaire wetenschappen. Met zijn profiel werd Vanden Driessche er financieel verantwoordelijke, en vanaf 1981 ook algemeen directeur.

Terwijl het Vlaamse cultuurleven in de steden nog in zijn kinderschoenen stond, organiseerde de Beursschouwburg heel veel met heel weinig geld. Hugo Vanden Driessche: “Financieel was die periode ontzettend moeilijk. We werkten voortdurend met het mes op de keel. Veel artiesten hebben toen zwarte sneeuw gezien. Gelukkig waren er af en toe buitenkansjes, zoals de promotietournees die platenmaatschappijen organiseerden met hun artiesten. Zo konden we Tom Waits en U2 naar de Beurs halen, en heb ik ooit nog een contract met Dire Straits getekend voor duizend dollar.”

Het Kaaitheater beleefde zijn eerste editie in 1977 in een tent op de Arduinkaai naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de KVS. Het werd het geesteskind van Hugo De Greef die eveneens vanuit de Beursschouwburg opereerde, maar die in 1978 een aantal artiesten – waaronder Josse De Pauw, Anne Teresa De Keersmaeker van Rosas en Jan Lauwers van het Epigonentheater – rond zich verzamelde in het artiestencollectief Schaamte. Vanden Driessche was stichtend lid van de vzw, die huisde in de gebouwen van de huidige Kaaistudio’s.

In 1987 regelde Vanden Driessche ook nog de fusie tussen Schaamte en het Kaaitheater, om dan tussen 1990 tot 1993 op vraag van Frie Leysen aan de slag te gaan in deSingel in Antwerpen.

Bij zijn terugkeer waagde hij zich aan de financiële sanering van het Kaaitheater, dat vanaf toen door toedoen van Vlaams minister Hugo Weckx ook kon beschikken over het Lunatheater (huidige Kaaitheater, red.). Vanden Driessche: “Het deficit in het Kaaitheater wegsaneren, was een redelijk waanzinnig verhaal, maar we zijn er in geslaagd. Voordien had ik ook al het tekort in deSingel helpen wegwerken. Vandaag worden zulke financiële tekorten niet meer getolereerd, maar toen heb ik wel eens het gevoel gehad dat men mij juist vroeg omdat er gesaneerd moest worden. ‘Neen’ zeggen tegen kunstenaars omdat er geen middelen zijn, is natuurlijk moeilijk - zeker als de artistieke kwaliteit buiten kijf staat en die kunstenaars internationaal op handen werden gedragen.”

Kunstenoverleg
Volgens Vanden Driessche werd de Vlaamse golf in de podiumkunsten in belangrijke mate mee gefinancierd door buitenlandse speelplekken zoals Théâtre de la Ville in Parijs of Mickery in Amsterdam. De Vlaamse regering is volgens hem ook nooit echt gul geweest voor Brussel, dat minder dan sommige andere steden kon rekenen op politieke lobbying. In 1996 leidde het terugschroeven van de subsidies in vergelijking met de adviezen die voorlagen zelfs tot het ontslag van Hugo De Greef bij het Kaaitheater. “Als de Brusselse culturele instellingen bij de recentste subsidieronde een belangrijk deel van de Vlaamse subsidies hebben gekregen, en het Kaaitheater zelfs een mooie verhoging, dan heeft dat niets te maken met het politieke gewicht dat Brusselse politici in Vlaanderen in de schaal werpen, want dat gewicht is miniem. Het heeft alleen te maken met de kwaliteit die hier te vinden is, en het feit dat de subsidieadviezen tegenwoordig ook verregaand worden gevolgd door de minister.”

Na de periode De Greef zorgde Vanden Driessche mee voor de stabiliteit die het Kaaitheater ook onder de artistieke leiding van Johan Reyniers, Agna Smisdom en Petra Roggel en daarna Guy Gypens en Katleen Van Langendonck bleef kenmerken. Vanden Driessche: “Als het Kaaitheater voor artistieke continuïteit heeft kunnen zorgen, dan ligt dat zeker niet in de eerste plaats aan mij. Criticus Pieter T’Jonck noemde in dat verband Marianne Van Kerkhoven het geheime wapen van het Kaaitheater. Zij zette ons ertoe aan om tegen alles kritisch te blijven aankijken. Maar ik denk wel dat ik samen met de raad van bestuur die continuïteit heb helpen bewerkstelligen.”

Daarnaast was Vanden Driessche ook niet te beroerd om als verbindingspersoon op te treden in overlegstructuren die vandaag stevig zijn uitgebouwd, zoals de werkgeversorganisatie en belangenbehartiger Overleg Kunstenorganisaties (oKo). Hij was ook de initiatiefnemer van het Brussels Kunstenoverleg, dat onder meer het Brussels cultuurplan en Brxl Bravo lanceerde, en stampte eind jaren 1990 Brussel Deze Week mee uit de grond als onafhankelijk bestuurder. Wat dat betreft heeft hij toch nog een kleine waarschuwing: “Ik vind niet dat cultuur vandaag in het politieke verdomhoekje zit. Ik ben wel een beetje bang dat cultuur terug meer zal politiseren. Recente ontwikkelingen in Brussel, zoals die van Muntpunt, breken met de traditie van onbezoldigde raden van bestuur waar ook bevlogen onafhankelijken in kunnen zetelen. De politiek komt heel snel om de hoek kijken als er geld op de tafel komt.”