Dominique Dufourny en Caroline Désir: ‘Je kan geen tram doordrukken als iedereen tegen is’

Na jaren van stellingoorlog over de vertramming van bus 71 werkt Elsene nu flink samen met het gewest om de Elsensesteenweg een nieuw elan te geven. “Verbazend genoeg kregen we nog geen klachten over de werf.”

Wanneer we met burgemeester Dominique Dufourny (MR) en schepen Caroline Désir (PS) over een zonnig Fernand Cocqplein struinen, worden ze overal enthousiast begroet. Ook door de plaatselijke handelaars. De voorbije jaren hebben die zich samen met de gemeente hard verzet tegen de vertramming van buslijn 71. Vandaag kijken ze schijnbaar optimistisch naar de toekomst, ook al ligt hun straat nog maar eens open.

Minister van Openbare Werken Pascal Smet (SP.A) toverde een compromis zonder tram uit zijn hoed, en in korte tijd is iedereen bijgedraaid. “Eind 2015-begin 2016 heeft Smet samen met enkele experts zijn voorstel toegelicht voor het voltallige college, want we vonden het belangrijk dat iedereen overtuigd was,” vertelt Dufourny. “We zijn allemaal buitengegaan met een goed gevoel. Daarna stelden we het voor aan bewoners en handelaars en nagenoeg iedereen heeft het project op gejuich onthaald. Cruciaal is dat het een positief verhaal was en niet louter tegen iets.”

Achteraf bekeken is het nog altijd een opmerkelijke ommezwaai, ook van Smet. De tram stond in het regeerakkoord.
Dominique Dufourny: Zijn voorganger Brigitte Grouwels (CD&V) wilde de tram opleggen zonder overleg, maar gelukkig kregen we na de verkiezingen een nieuwe Smet als opvolger. Hij wilde luisteren naar de mensen en stelde na twee vergaderingen vast dat er amper iemand voorstander was van de tram. Hij heeft beseft dat het niet haalbaar was om die door te drukken als iedereen tegen is.
Caroline Désir: Smet is vertrokken van een wit blad en wij ook. We wilden niet altijd tegen het gewest zijn. Uiteindelijk maken veel mensen dat onderscheid ook niet. We zagen het als een kans om te investeren in de Elsensesteenweg. Die heeft het moeilijk, met heel wat sluitingen. Als we willen dat het de tweede winkelstraat van Brussel blijft, moesten we investeren.
Dominique Dufourny: We willen de kwaliteit bewaken. Anders wordt het misschien een straat vol afprijswinkels of een nieuwe Brabantstraat. Het gaat niet alleen over mobiliteit, maar ook over economie en levenskwaliteit.
Caroline Désir: Veel buurtbewoners geven aan dat ze verstikken in de wijk. Er is een enorm gebrek aan ruimte en groen. Met het nieuwe Fernand Cocqplein komen we aan die vraag tegemoet.
Dominique Dufourny: Het nieuwe plein wordt even succesvol als het Flageyplein.

Brigitte Grouwels is niet jullie beste vriendin?
Caroline Désir: Misschien heeft ze goed werk geleverd in andere dossiers, maar bij de heraanleg van de voetpaden hier vier jaar geleden is zowat alles fout gegaan wat kon fout gaan (een trottoir was te breed waardoor bussen elkaar niet meer konden kruisen, red.). Maar ze had vooral moeten wachten met de werf tot er een globaal project was. De problemen maakten het extra moeilijk voor de handelaars om te vertrouwen op de goede afloop van een nieuw werf.

Zijn er garanties dat het nu wel goed komt?
Caroline Désir: We hebben bekomen dat het gewest dubbele shiften betaalt om de werfduur te beperken. Het scheelt dat er een ombudsman is die altijd bereikbaar is. Natuurlijk is de werf een moeilijke periode, maar ik denk dat de handelaars ervan overtuigd zijn dat ook zij erbij winnen. Ze weten dat het grootste deel van hun klanten niet met de auto komt, dat doet slechts 11 procent. De meesten komen met de bus of de metro.

Het was ook de bedoeling om de steenweg weer te openen in de zomer. Zal dat lukken?
Caroline Désir: Tijdens het bouwverlof liggen de werkzaamheden toch stil. Omdat het koopjesperiode is, zijn de handelaars vragende partij om weer doorgaand verkeer te hebben. We weten nog niet of dat mogelijk zal zijn. We willen een inspanning doen voor de handelaars maar het zal afhangen van hoe de werkzaamheden opschieten.

Zijn jullie niet bang dat het project een compromis is dat uiteindelijk niemand tevreden stelt? Een voetgangerszone met bussen, en ’s avonds toch auto’s.
Dominique Dufourny: (fijntjes) We noemen het dan ook geen piétonnier, maar une zone apaisée.

Maar zal de heraanleg ook soelaas bieden voor de vele gebruikers van bus 71?
Caroline Désir: We zullen moeten evalueren hoe het zal vlotten met de voetgangers. Op een drukke zaterdag zal het misschien minder evident zijn dan in de week. De Elsensesteenweg is ook niet de enige moeilijke passage voor de lijn. Daarom hebben we samen met de MIVB een werkgroep opgericht om ook andere knopen te ontwarren. Zo moeten we de frequentie kunnen opdrijven tot een bus om de 3 à 4 minuten.

De handel in Elsene deed al zijn voordeel met de lockdown en de aanslagen omdat mensen minder naar het centrum afzakten. Met de nieuwe Elsensesteenweg komt er nog een troef bij, terwijl het niet goed vlot met de voetgangerszone in de Vijfhoek. Wordt Elsene het nieuwe centrum van Brussel? (collectieve lach)
Dominique Dufourny: Ach, de bestuursploeg van Brussel-Stad zijn onze vrienden. We leren ook uit hun ervaringen. Smet wilde vooral niet zoals zij het verkeer onderbreken en zeggen: dit is nu een voetgangerszone. Hier doen we geen testfase, maar zijn we meteen voor de heraanleg gegaan.
Caroline Désir: Hun voetgangerszone is iets nieuws, een heel ambitieus project. Zij hebben het terrein verkend, dat maakt het wat makkelijker voor ons. De belangrijkste les voor de toekomst is misschien wel dat we niet bang mogen zijn om naar de mensen te luisteren.
Dominique Dufourny: Voor het project is ingediend, is iedereen bevraagd, en nadien opnieuw. Zo komt het dat we geen klachten hebben. We doen dat ook los van concrete projecten. Sinds vorig jaar organiseren we ontmoetingen met bewoners in de verschillende wijken. Daar komt veel volk op af, en dat is heel leerrijk voor het college. Soms heb je wel ambetante mensen die je bijna uitschelden.
Caroline Désir: Onder elkaar lachen we daar dan mee achteraf.

Elsene lag vroeger overhoop met Brussel-Stad over het beheer van de gezamenlijke politiezone. Hoe loopt het nu?
Dominique Dufourny: Er waren spanningen omdat de verdeelsleutel voor de financiering nadelig was voor Elsene. Intussen zijn we tot een akkoord gekomen en gaat het veel beter. We zien ook het voordeel van de zone met Brussel, omdat zij zoveel ervaring hebben met evenementen en betogingen. We rationaliseren de middelen en brengen meer politiemensen op straat door enkele commissariaten te sluiten.

Elsene werkt niet alleen samen met het gewest, u bent nu zelf vragende partij voor de heraanleg van bijvoorbeeld het Luxemburgplein.
Dominique Dufourny: De markt die we daar hebben opgestart, was van de eerste dag een succes, maar het plein is nog niet echt aangenaam. We hebben aan de minister gevraagd of we niets kunnen doen, en hij wil eind dit jaar of begin volgend jaar een wedstrijd uitschrijven. Het moet een mooi Europees plein worden dat ook in die buurt de levenskwaliteit verbetert.

Over enkele jaren heeft Elsene er misschien een paar mooie pleinen bij. Dan komt het erop aan ze goed te beheren, niet zoals het Flageyplein…
Caroline Désir: (zucht) Dat is een ingewikkeld dossier. Het plein is gewestelijk, maar bewoners weten dat niet en contacteren ons voortdurend. We hopen komende weken eindelijk de overdracht van de parking naar de gemeente af te ronden. Zo kan de concessiehouder van de parking ook de glazen toegangspoorten gaan onderhouden. Die stinken nu naar urine.
Daarnaast hebben we al veel gesproken met de gewestelijke instanties, bijvoorbeeld over het onderhoud van de luifel boven de tramhalte. Nu is er een protocol met het gewest om het plein twee keer per jaar een groot onderhoud te geven.

Elsene is op heel wat vlakken the place to be in Brussel. Eerder ondanks dan dankzij het gemeentebestuur?
Caroline Désir: Het klopt dat we heel wat natuurlijke troeven hebben, zoals culturele instellingen. Maar we kunnen niet op onze lauweren rusten. Bewoners schrijven ons constant en zijn heel veeleisend. Op het vlak van fietsvoorzieningen bijvoorbeeld.
Dominique Dufourny: We liggen overal dichtbij en hebben een esthetisch kader dat mensen aantrekt, zoals de Vijvers, het Brugmannplein… Maar als we niet zouden blijven investeren zouden we al lang niet meer en vogue zijn. Ook de wijk rond het kerkhof was aan het verouderen. Door de rotonde en de terrassen errond te vernieuwen hebben we de wijk een nieuw elan gegeven. Hetzelfde met de Edelknaapstraat die nu een fietspad krijgt, of het Kasteleinsplein dat toch ook beter verdient dan de geparkeerde auto’s en losliggende stenen. Volgende legislatuur moeten we daar iets aan doen.
Het is ook een kwestie van de juiste balans vinden tussen aantrekkelijkheid en leefbaarheid. We weren veel evenementen omdat de mensen genoeg hebben van lawaai en afval.

Toch heeft u meer geluk dan uw partijgenote Françoise Schepmans bijvoorbeeld. Zij heeft wel andere katten te geselen als burgemeester van Molenbeek.
Dominique Dufourny: Ik ben blij dat ik in Elsene geboren ben (lacht). Ik ken Françoise goed en ik moet zeggen dat ze veel courage heeft. Ze trekt zich toch goed uit de slag.

De keerzijde van het succes is dat Elsene ondertussen de duurste gemeente van het land is. Hoe proberen jullie het betaalbaar te houden?
Caroline Désir: We lopen achter op het vlak van sociale woningen en proberen daar iets aan te doen, bijvoorbeeld in het kader van de wijkcontracten. Veel plaats hebben we echter niet. Het is een constante uitdaging om de diverse bevolking in sommige wijken te kunnen behouden.

De gentrificatie maakt bijvoorbeeld de toekomst van Matonge onzeker. Kan de Afrikaanse enclave nog lang blijven bestaan?
Caroline Désir: We proberen die in elk geval te behouden, want het is een van de dingen die onze gemeente bijzonder maakt. Het is dé ontmoetingsplaats van de Congolese gemeenschap, met een hele geschiedenis. Daarom zetten we bijvoorbeeld een festival op poten in het kader van wijkcontract Athenée. Daar zullen we artiesten uit de wijk in de kijker zetten, want er is meer dan winkels en kappers.

Elsene is naast Molenbeek de enige Brusselse gemeente met een vrouwelijke burgemeester. Bovendien bestaat jullie college voor 70 procent uit vrouwen. Hoe komt dat?
Caroline Désir: Omdat we zo efficiënt zijn (collectieve lach).
Dominique Dufourny: Het speelt misschien mee dat we tijdens de campagne in 2012 vrouwen hebben opgeroepen om voor vrouwen te stemmen.
Caroline Désir: Met Viviane Teitelbaum hebben we ook een echte feministe in het college. Zij heeft in 2015 de eerste genderbewuste begroting van het land opgesteld. Dat wil zeggen dat alle investeringen worden bekeken in functie van de verhouding tussen mannen en vrouwen. Dat was niet evident, ook voor sommige ambtenaren en leden van het college.
Dominique Dufourny: Voor de verkiezingen in 2018 is het ritssysteem verplicht. Het wordt zelfs moeilijk om genoeg mannen te vinden voor onze lijst.

Misschien moet u Alain Destexhe terugroepen?
Dominique Dufourny: (lacht ongemakkelijk) Er zijn anderen. We hebben vooral jongeren nodig!

Doen jullie op een andere manier aan politiek met zoveel vrouwen in het bestuur?
Caroline Désir: We praten wel eens over make-up (collectieve lach).
Dominique Dufourny: Mensen denken dat zoveel vrouwen onder elkaar alleen maar ruzie maken, maar niets is minder waar. We werken samen als een ploeg. We zijn het niet altijd eens, ook niet binnen dezelfde partij, maar we vinden altijd een compromis en uiteindelijk beslissen we in het belang van de burger. Daar draait het tenslotte om.
Caroline Désir: We zijn ook zeer trots dat we een atypische gemeente zijn. In veel gemeenteraden en parlementen is de verhouding 50/50, maar bij de colleges en zeker bij de burgemeesters zien we nog altijd een grote mannelijke dominantie. Dominique is de eerste vrouwelijke burgemeester van Elsene. Ook bij het gemeentepersoneel zijn er vrouwen aan de top. In Elsene hebben we het glazen plafond voor functies met verantwoordelijkheid kunnen doorbreken.