Donderdag is spelletjesavond in café Chaff aan Vossenplein

"Dan bouw ik hier een trein van vier wagons en mag ik een nieuwe missie pakken." In café Chaff aan het Vossenplein, in de Marollen, storten tientallen liefhebbers zich elke donderdagavond in de wondere wereld van het gezelschapsspel.

R ond acht uur druppelen de eerste spelers binnen. Bekenden groeten elkaar en wisselen de laatste nieuwtjes uit. "Heb je het al gehoord? Zo te horen komt die en die uitgever met een uitbreiding voor dat en dat spel." De spellen worden uitgestald, nieuwe aanwinsten bewonderd. Gil en Olivier, de twee animateurs van de avond, geven advies. "Met hoeveel spelers zijn jullie? Waar hou je van? Makkelijk of moeilijk?" Niet veel later vullen de twee verdiepingen van het café zich met gezellig geroezemoes van voorgelezen spelregels en druk gedobbel.

"Het begon allemaal vijf jaar geleden," vertelt Gil. Met zijn woelige bos krullen oogt hij precies zoals je je een spelletjesverzamelaar zou voorstellen. Zijn werkgever, een Belgische uitgeverij, zocht een manier om het gezelsschapsspel te promoten en nieuwe ideeën uit te proberen. Gil had met de jaren honderden spellen verzameld, "die toch maar thuis in de kast lagen te slapen." Hij bracht ze naar het café, en de jeudi ludique was geboren.

Nu is het de grootste spelletjesactiviteit van België, met meer dan tweeduizend spelers per jaar. Maar een select groepje experts is het niet, verzekert Gil. "We zijn geen club, integendeel. Iedereen kan zomaar langskomen. Daarom doen we het in een café, in een publieke ruimte. Natuurlijk zijn er genoeg die elke week komen spelen. Maar van de 45 spelers op een gemiddelde avond is een derde nooit eerder geweest."

Het zijn mensen van alle milieus en natio­naliteiten. "Het grootste deel zijn Franstalige Brusselaars. Maar ook Nederlands- en anderstaligen komen graag," vertelt Gil. Hij gaat verder in het Nederlands: "Hun Frans is vaak beter dan mijn Nederlands. Maar zo nodig hebben we ook spellen in het Engels."

Klasseverschillen verdwijnen aan tafel. "Dat is het mooie van het gezelschapsspel," legt hij uit. "Aan tafel ben je geen vuilnisman of eurocraat. Je bent blauw, oranje, de moordenaar of de sheriff."

Gil en Olivier praten met bewondering over Duitsland, waar de gemiddelde familie vijftig avonden per jaar aan tafel gaat om een spelletje te spelen. De wekelijkse Spieltag zou daar in de cultuur ingebakken zitten. In Frankrijk en België spelen ze tien keer minder vaak.

Geen Monopoly
Zelf spelen ze niet of nauwelijks. Met veel enthousiasme geven ze uitleg en advies over de ongeveer tweehonderd beschikbare spellen waarvan ze de regels uit het hoofd kennen. Er is voor elk wat wils: strategie, ambiance, behendigheid of coöperatief, een soort waarbij je samenwerkt en het spel moet zien te verslaan. Een kort, makkelijk spelletje duurt een kwartier; een moeilijk spel duurt een dagdeel.

Regelmatig komen spelletjesmakers hun nieuwste creaties uittesten. "Die komen dan met hun zelfgemaakte kaartjes en pion­netjes," zegt Gil lachend. Zo ook Frédéric Moyersoen. Hij is een van de bekendste spelletjesmakers van België. Zijn meest succesvolle spel is Saboteur, een kaartspel dat wereldwijd meer dan tweehonderdduizend keer is verkocht en in zeventien talen is vertaald. Hij gaat maandelijks naar de Chaff. Een week eerder had hij drie nieuwe prototypen mee. "Ze
werden goed ontvangen," zegt hij achteraf.

Monopoly zul je in de Chaff niet vinden. "Dat kun je bijna geen spel meer noemen," vindt Olivier. "Bij dat soort klassieke gezelschapsspellen is er maar één manier om te winnen: rechtdoor en hopen dat je op de juiste plek terechtkomt. De moderne spellen, vanaf begin jaren 1990, zijn subtieler, interessanter. Het populaire Kolonisten van Catan was daarvan een van de eerste."

Schaak, dammen, go of backgammon vind je hier ook al niet. "Er bestaan al genoeg clubs en cafés voor dat soort spellen," verklaart Gil. "Mensen komen naar hier om iets nieuws te ontdekken, niet voor de spellen die je in de supermarkt vindt. Hou je bijvoorbeeld veel van backgammon? Dan laat ik je zijn voorloper zien: Senet, een spel uit het oude Egypte van vijfduizend jaar geleden."

Het populairste spelletje van de avond in Time's Up, een Belgische creatie waarbij je namen van bekende personen moet raden.

Elk jaar verschijnen er zo'n vijfhonderd nieuwe spellen. "Daarvan zijn er vijf de moeite waard," zegt Gil. Om op de hoogte te blijven, gaan beide heren volgende week naar Essen, in Duitsland, naar de grootste jaarlijkse spellenbeurs ter wereld. Iedereen die iemand is, zal er zijn. Gil en Olivier hopen er de nieuwste trends te ontdekken en - vooral - veel te spelen.

Et toi?
Tijd voor een spelletje. Ik zit aan tafel met Patrick, Céline en Étoi. (Het duurt even voordat ik de grap doorheb; zijn echte naam is Christian.) Ze zijn net klaar met een potje Yspahan, een dobbelspel van het bekende Franse huis Ystari, waarbij je handel moet drijven met behulp van goudstukken en kamelen. De drie zijn echte liefhebbers en komen al langer naar de Chaff.

We kiezen Les Aventuriers du Rail van het Amerikaanse Days of Wonder, een spel waarbij je spoorwegen moet aanleggen en op die manier je routes voltooien. Al snel gaat het hard tegen hard. Dit hebben ze eerder gedaan. Ik kies voor korte, makkelijke routes. Zo denk ik ze te slim af te zijn. Maar die keuze wordt me fataal. Uiteindelijk verlies ik genadeloos met nog geen derde van de punten van de winnaar, Étoi.

Tegen middernacht is iedereen uitgespeeld. De meesten blijven nog wat nababbelen over goede en minder goede zetten. Gil heeft zin in de conferentie in Essen. Voor één keer zullen de stamgasten hun avond moeten missen. Maar de week daarop, donderdag 29 oktober, is het weer zo ver. En dan zit er ongetwijfeld veel nieuws bij.

:: Café Chaff, Vossenplein 21, 1000 Brussel