Drank en drugs in quarantaine: 'Naakt tegen tomaten praten, dat ging me iets te ver'

Isolatie, frustratie en verveling: niet zelden grijpt de mens in moeilijke omstandigheden naar de pijp of naar de fles. Dat is tijdens deze coronacrisis niet anders. In Brussel leveren de dealers ondertussen massaal aan huis maar blijft men van het harde spul liever af. En de glazen, die doet men nog eens vol.

“Hoi! Zullen we morgen skypen? Net lekker getript op truffels met mijn vriend. Veel liefs!”

Wie in niet-verdachte tijden al eens zijn toevlucht zocht tot de drank en drugs, zal de verleiding ook in deze lockdown misschien niet weerstaan. Sommigen denken dat dit zeldzame moment van maatschappelijke vertraging en reflectie de perfecte tijd is om te minderen met drinken - anderen drinken dan weer de eenzaamheid weg. Wat je ook consumeert, de druglijn is redelijk duidelijk over wat je vooral niet mag doen: je oude gewoontes al te sterk veranderen. Structuur is in deze dagen namelijk belangrijker dan afkicken, en je wil niet met zware afkickverschijnselen komen te zitten tijdens een periode van isolatie en overvolle ziekenhuizen. Geen wonder dus dat in Nederland de rijen voor de coffeeshops geen einde kenden net voor de lockdown begon, om nog snel iets in te slaan. Ook in Brussel kent het cannabis-hamstergedrag geen weerga, geven dealers, gebruikers en sites zoals wiet-forum.nl te kennen.

The new deal

“Er zijn indicaties die ons doen aannemen dat het drank- en druggebruik problematiseert tijdens deze crisis”, zegt Tom Evenepoel van de Druglijn voorzichtig aan het begin van ons gesprek. “Maar echt veel meer oproepen dan gewoonlijk krijgen we niet. Dat verbaasde ons de eerste weken wel. Maar de aard van de verhalen, is wel veel heftiger. En de impact op onze hulpverleners is ongezien. Sommige mensen houden het thuis niet vol, zoeken tevergeefs naar houvast, er is angst, moedeloosheid en radeloosheid. Sommige ex-verslaafden zijn hervallen, en niet alleen de gebruikers zelf zijn bang - we krijgen ook telefoons omwille van angst voor geweld. Niet alle gebruik is natuurlijk ‘problematisch’. Een verslaving houdt in dat je de controle over je gebruik bent verloren. Mensen ervaren sowieso weinig controle over alles nu, dus zoeken ze naar copingstrategieën. En ik hoop dat ze die niet in de eerste plaats vinden in verdovende middelen.”

Niet alleen gebruikers, ook dealers handelen tijdens deze periode anders dan gewoonlijk. Aangezien dealen op straat nu de regels van social distancing zou doorbreken, en kopen op café onmogelijk is geworden, leveren meer dealers aan huis. Sommige dealers hebben vaste afhaalpunten, en schroefden alvast de afhaalmomenten terug om niet te vatbaar te zijn voor controles. “En vergeet vooral ook niet je handen te wassen, en draag goed zorg voor jezelf en je familie!”, schrijft een Brusselse dealer nog aan het einde van zijn wekelijks ‘servicebericht’.

Een praatje met de tomaten

Vooral wiet lijkt populair te zijn tijdens de lockdown. De voorraden worden aan een ijltempo opgebruikt, omdat er nu geen reden is om het gebruik te beperken, horen we op alle fronten. “We zien inderdaad dat de prijs van cannabis is gestegen tijdens de lockdown”, zegt Bruno Valkeneers van Transit vzw, een vereniging in Brussel die onderdak geeft aan dakloze verslaafden. Volgens hem is de prijs van harddrugs nauwelijks gestegen of gedaald, maar wint cannabis ongelooflijk aan populariteit de laatste weken, terwijl de grenscontroles het verkrijgen ervan bemoeilijken.

“Het kan helpen om de beschikbaarheid van een drug in huis te beperken, maar inzicht in het probleem moet vanuit de gebruiker zelf komen”, stelt Evenepoel. Cannabis is een populaire drug omdat hij - althans op korte termijn - angst wegneemt. Maar het kan ook de angst erger maken.

Een deel van de doorgaans ‘recreatieve gebruikers’ laten de harddrugs tijdens deze feestloze periode effectief voor wat ze zijn - al gebruikt de druglijn liever niet het onderscheid tussen hard en zacht. Psychedelica worden samen met cannabis dan weer iets populairder, lijkt het, aangezien het de periode bij uitstek lijkt voor een experiment. Psychedelica heeft doorgaans weinig negatieve effecten op het lichamelijke welzijn, maar kan dan weer psychoses veroorzaken. Dat kan cannabis trouwens ook. “Ik zag op mijn instagram dat iemand naakt tegen zijn tomaten stond te praten”, laat een gebruiker weten. “Toen dacht ik: misschien toch opletten.”

En last but not least: vooral het alcoholgebruik stijgt sterk tijdens deze crisis. Zeker als er geen sociale controle van een partner is, wordt er al eens de hele dag door ‘geaperitiefd’. ‘Ik moet mezelf dat gunnen, één dag zoveel kunnen drinken als ik wil”, laat Heleen weten. “Zo houd ik structuur. Ik zie mijn huisgenoten nu de hele dag door drinken.” Ook Vincent, een recreatieve harddruggebruiker, haalt dan weer aan dat zo goed als iedereen in zijn omgeving nu meer alcohol verzet, maar geen harddrugs aanraakt. Hoe gevaarlijk is die veranderende consumptie?

Iedereen gelijk voor de fles

“De mens is een sociaal dier”, gaat Tom Evenepoel van de Druglijn verder. “En de beschikbaarheid van alcohol en drugs in huis nodigt altijd uit tot gebruik. Thuis schenkt men de glazen voller dan op café. Drankverslaving ligt bij elke bevolkingsgroep evenzeer op de loer, bij dokters, leerkrachten, kunstenaars, advocaten, werklozen, oud of jong en arm of rijk: iedereen moet de reflex hebben om rond zich heen te kijken en het op te merken bij zijn naasten. Het advies dat wij al jaren geven is: hou je aan tien glazen per week. En als je het niet kan laten: geef je lichaam en je lever tijd om te herstellen, trek jullie op aan de dingen die goed lopen. Blijf niet alleen in isolement, en neem op tijd contact op met anderen.”

“Drugs en alcohol werd door de mensheid altijd al gebruikt om angst te verdoven”, besluit Valkeneers van Transit vzw. “Dus je kan je inderdaad de vraag stellen: hoe zullen we de mens aantreffen nà covid? Ja, ik kan me voorstellen dat mensen meer drank of cannabis zullen gebruiken. Maar of wij meer verslaafden over de vloer zullen krijgen, betwijfel ik sterk. Mensen gaan tijdens de lockdown niet plots van niet-problematische gebruiker naar verslaafde veranderen. Het is nu erg ja, maar volgens mij gaat de mens in essentie niet veel veranderd zijn na deze crisis.”