Een kind op twintig dagelijks gepest

Een dagelijks sms’je: ‘Trut!’ Pesterijen op een chatsite en Facebook. Cyberpesten is een van de vele vormen van leedvermaak en – voor het slachtoffer – bron van zware ellende, depressie, zelfs van zelfmoordgedachten onder schoolkinderen. Hoog tijd om alle vormen van pesten in te dijken. Ook leraars zijn te laks.

P estexpert Gie Deboutte haalde in 1995 met het boek Pesten. Gedaan ermee (13.000 verkochte exemplaren) het pesten onder schoolkinderen uit de taboesfeer.

Vijftien jaar later nam Deboutte met Els Schuerman en Monique Neuts (zijn vrouw) interviews af van enkele zwaargehavende getuigen. Beide vrouwen geven les aan het Sint-Jozefscollege in Sint-Pieters-Woluwe. In Leven met een pestverleden praten zeven volwassenen honderduit over hun schooltijd als gepest slachtoffertje of als venijnige pester - soms waren ze beide. De zwaar op de maag liggende getuigenissen lezen als een thriller vol sarcasme. Ze wekken ook veel mededogen op, en durven in hun details 'herkenbaar' te zijn. Achteraan zoomen de auteurs twintig bladzijden lang in op recent onderzoek over het pestfenomeen. Er worden interessante hints meegegeven: pest- en slachtoffersignalen herkennen, het zwijgen doorbreken, suïcidaal gedrag scherper in beeld brengen. En er zijn de cijfers: een op de twintig schoolkinderen in Vlaanderen wordt bijna dagelijks gepest.

Pesterijen snijden diep in het vlees en in het hart, zo blijkt uit de levensverhalen. Els Schuerman: "Veel kinderen zwijgen uit schaamte of uit trots, of ze willen hun ouders sparen. Ook denken ze dat het vanzelf zal overgaan. Of dat veranderen van school zal helpen. In de sociale psychologie is Hitler een goed voorbeeld. Velen deden mee om zichzelf veilig te stellen of om mee te snoepen van de populariteit. Zij gaven hun verantwoordelijkheid gewoon uit handen. Zo werden ze medepester, iets waar niet makkelijk uit te stappen is. Op de speelplaats dragen leraars - soms - een blinddoek, zodat pesters vrij spel hebben. Bij cyber- en gsm-pesten valt het nog moeilijker te detecteren. Het gepeste kind geraakt volledig geïsoleerd."

U pleit voor een aanpak vanuit de school.
Schuerman: "Omgangsregels bepalen, kinderen trainen in sociale vaardigheden, een pestactieplan per school opstellen, een vertrouwensleerling in elke klas aanduiden: alle beetjes helpen. Een school moet een warme omgeving bieden, waar kinderen zich verbonden voelen met de lesgevers. De ogen gaan open als er preventief wordt gepraat over pesten en de blijvende littekens ervan. Dan gaat er een lampje branden: 'Tiens, ik ben een meeloper.'"

Kan de leerkracht niet de eerste hulpverlener zijn?
Schuerman: "Ik heb zelf ervaren dat in de universitaire leraren­opleiding schromelijk tekortgeschoten wordt. Lesgevers zijn niet alert genoeg voor het pestfenomeen. Te vaak is ook de reactie: 'Ik moet mijn vak geven.' Ook die lesgevers dragen soms een blinddoek."

--------------------------
Gie Deboutte, Els Schuerman en Monique Neuts, Leven met een pestverleden, uitg. CEGO, 128 blz., 22 euro (17,60 euro via info@jeugdenvrede.be)