Een kunstenaar, zijn model en zijn inspiratiebron: Serge Helholc

Eind maart werd, enkele meters vóór het gemeentehuis, een sculptuur onthuld. Het werk, een ontwerp van Philippe Brodzki, stelt een man op een schildpad voor en heet 'De burger'. Tot 31 mei loopt er in datzelfde gemeentehuis een tentoonstelling van die beeldhouwer, die menselijke figuren vaak boven op een dier - van vis tot stier - afbeeldt.

Als hoofdstad heeft Brussel meer ervaring met ruiter- dan met pakweg schildpaddenstandbeelden. Het paard werd eeuwenlang beschouwd als de natuurlijke piëdestal van een groot man. Inderdaad, mánnen: betrekkelijk weinig vrouwen werden op een paard in steen gehouwen of in brons gegoten, al hebben we hier natuurlijk Europa op de stier die haar ontvoert. Nog een uitzondering op de regel toont een strijdbare Jeanne d'Arc in het zadel, in Parijs. In Amsterdam zit koningin Wilhelmina op een pony, dus toch wat bescheidener. In Moskou zit sovjetmaarschalk Zjoekov, aan de poort van het Kremlin, overigens ook op een pony. Maar dat is een gevolg van het feit dat deze held van de Tweede Wereldoorlog zó klein van gestalte was, dat de verhoudingen met een volledig uit de kluiten gewassen paard niet klopten.

Meestal zitten (kerk)vorsten en strategen in vol ornaat op hun ros met een veldmaarschalkstaf, een waardigheidssymbool of wapen in de kloeke vuist. Simon Bolivar in de middenberm van de Franklin Rooseveltlaan had jaren een sabel in de hand, tot die verdween tijdens een studentenactie (van de ULB uit de onmiddellijke omgeving).

Wat een verschil met Sint-Joost! Daar zit een man poedelnaakt op een schildpad en hij heeft volstrekt niets in de handen of in de mouwen. Hij maakt een gebaar dat in de Indische danstraditie al eeuwen voor onthechting en sereniteit staat: een verademing naast het voorbijsnellende verkeer van de Kleine Ring.

Arbeidsongeval
Het werk is mede geïnspireerd op de beroemdste tuinkabouter uit de kunstgeschiedenis. In de tuinen van Boboli, bij Firenze, maakt de hofnar van de Medici's al vijfhonderd jaar zijn opwachting in de Fontana del Bacchino. De dikke dwerg van meer dan middelbare leeftijd is duidelijk dronken en is bedoeld als een parodie op een putto of minnegodje, een mollige kleuter die vele kunstuitingen tijdens de barok onveilig maakte.

Toch mag de inspiratiebron niet vergeleken worden met de recente creatie. De man die model stond voor de bezopen hofnar, heet Serge Helholc, is zowat 1,90 meter groot en geheelonthouder. Sommige van Helholcs volumes en gedragingen zijn, mutadis mutandis, wél in overeenstemming met de nar uit de renaissance. Als een kunstenaarsmodel ooit in aanmerking komt voor een spe­ciale invaliditeitsuitkering ten gevolge van beroepsziekten, dan is het wel Helholc. Wekenlang poseerde hij in een steenkoud beeldhouwatelier, gezeten op een ijzige klomp natte klei: hij vroor er bijna aan vast. Telkens als hem een kleine pauze werd gegund, rende hij gezwind naar de enige verwarmingsbron in de tochtige loods. Die siste als hij erop ging zitten en begaf het uiteindelijk onder zijn gewicht.

Helholc wordt weleens 'de Engel van de Oude Markt' genoemd omdat hij eruitziet als een zeer weldoorvoede putto met lang, blond, krullend haar. Hij woont ook in een opvallend blauwgeschilderd huis, prominent op het Vossenplein. Vandaaruit organiseert hij zijn zeer uiteenlopende artistieke activiteiten. Hij is schilder-beeldhouwer en ontwerpt juwelen, maar ook zijn eenmansacties zoals serenades in nachtelijk Brussel maken ophef. Zo had hij een tijdlang de gewoonte om bij zijn avondwandelingetje in het Warandepark met een achttiende-eeuwse accordeon Baron d'Huart muzikaal te bedanken omdat hij dat fameuze paviljoen in het park op eigen kosten gerestaureerd had. De aristocraat stelde het niet op prijs. Meer waardering oogstte Helholc op de binnenplaats van het Brusselse stadhuis als hij een geïmproviseerd concert gaf.

Nooit is het zijn bedoeling om wie dan ook te provoceren. Als hij in een restaurant te lang genegeerd wordt door de kelners, dan beweert hij dat hij een vrouw is en zich laten ombouwen heeft. Hij beschouwt zijn interventies als 'vrije handelingen' die moeten verhinderen dat de stad in lethargie wegzakt. Hij noemt zich geobsedeerd door de kwaliteit van het 'intermenselijke contact' en beschikt over een compleet arsenaal aan trucjes en woordspelingen om zijn gesprekspartners van hun stuk te brengen. Helholc doet denken aan de Griekse filosoof Diogenes, die in een ton woonde en op klaarlichte dag in het centrum van Athene met een lantaarn rondliep. Hij zocht 'de Mens'. Van op zijn merkwaardige piëdestal maant de man op de schildpad de automobilisten en de bezoekers van het gemeentehuis tot kalmte aan.

:: Nog tot en met 31 mei worden zes andere sculpturen van Philippe Brodzki in het gemeentehuis van Sint-Joost tentoongesteld