Enfant terrible: Lisette Ma Neza, slam poet en studente filmregie

Mijn liefde voor taal? Daar hebben mijn ouders zeker een grote rol in gespeeld. In het jaar waarin ik geboren ben, zijn zij vanuit Rwanda in Nederland aangekomen. Ze waren erg bezig met taal omdat ze Nederlands wilden leren.

Ik herinner me dat ze me als jong kind elke woensdag meenamen naar de dorpsbibliotheek, en ik dat superleuk vond. Zo had ik bijvoorbeeld een woordenboek - ik herinner me niet meer precies hetwelke - naast mijn bed liggen waar ik werkelijk elke avond in las. Toen mijn vader zei dat het bedtijd was, duidde ik aan waar ik was gebleven om de volgende dag verder te lezen. In een woordenboek, stel je voor (lacht). Ik herinner me ook dat mijn papa zowat elke avond voorlas, over Klein Duimpje, in het Rwandees. Magische momenten waren dat.

Ik ben van jongs af aan beginnen te schrijven, eerst vooral dagboeken, later liedjes. Het gekke is dat ik er altijd van uitging dat iedereen schreef, dat dat vanzelfsprekend was. Tot ik mijn teksten op een mediaplatform postte, en ik veel reacties kreeg van vrienden over hoe mooi en apart ze die teksten vonden. Bleek het dus toch bijzonder te zijn. Daardoor ging ik die liedjesteksten meer en meer beschouwen als een vorm van poëzie. Op mijn veertiende werd mijn eerste dichtbundel uitgegeven, buiten mijn ouders om. Die kwamen er pas achter toen de uitgeverij belde om te zeggen dat mijn manuscript was aanvaard.

Schrijven was heel belangrijk, maar ik heb me als kind ook altijd met heel veel andere kunsten beziggehouden: zang, theater, film, … Toen ik de Kunstbende ontdekte, eerst in Nederland en later in Antwerpen, schreef ik me meestal in voor verschillende categorieën. Natuurlijk ook voor de categorie ‘taal’. Misschien had ik daar wel mijn eerste poetry-slamervaring.

Ik had altijd al het gevoel dat het klassieke dichtersleven van achter de schrijftafel me niet lag. Ik merkte dat heel wat vrienden mijn meer literaire teksten niet begrepen, wat ik jammer vond. Ik wilde graag de zogenaamd hogere kunsten verzoenen met de popcultuur, en dat lukte me goed door mijn eigen teksten op een podium te brengen. Wat ik heel fijn vind aan slammen, is het sterke gevoel van eerlijkheid, de directheid naar het publiek. De grote mate van vrijheid ook: dat je je niets hoeft aan te trekken van regels of rijmschema’s. Al mogen je acts in een wedstrijd niet langer dan drie minuten duren, daarbinnen moet je het wel klaarspelen.

Mijn inspiraties? Die hangen sterk af van de periode in mijn leven. Het afgelopen jaar had ik veel vragen over mijn identiteit, over mijn eigen standpunten over de maatschappij. Wat me daarnaast vaak inspireert zijn verhalen van andere mensen. Zoals met het gedicht over het #MeToo-fenomeen. Het is niet mijn eigen verhaal, maar ik ben erg geraakt door die ontelbare posts op Facebook of tweets, door de verhalen van zoveel vrouwen die zoiets meemaken en die ik op een manier ook kan linken aan verhalen van mijn familie, mijn vriendinnen. Dat was een heel noodzakelijk stuk.

Momenteel zit ik te broeden op verschillende ideeën, onder meer op een brief aan mijn mogelijk toekomstige zoon, als metafoor voor de volgende generatie zeg maar.

Brussel inspireert me heel erg. In het begin was het wennen, ook omdat mijn omgeving me vooraf behoorlijk bang had gemaakt. Die angsten zijn snel verdwenen, al voel en zie ik hier merkelijk meer seksisme en racisme dan ooit tevoren in mijn leven. Maar ook meer feminisme. Die intensiteit die deze stad op alle vlakken heeft, heeft me een pak bewuster gemaakt, me anders leren denken en mijn visie op de wereld enorm verbreed. De teksten die ik nu schrijf, zou ik een jaar geleden nooit zo hebben kunnen schrijven, en daar ben ik blij om.

Lisette Ma Neze studeert filmregie aan LUCA-School of Arts, en woont inmiddels ruim een jaar in Brussel. Op 2 december 2017 neemt ze deel aan het European Championship Slam Poetry.