Expo '58-verzamelaar François Van Kerckhoven

Aanstekers, luciferdoosjes, muntstukken, porselein van Boch, glazen, asbakken, lepeltjes, handdoeken en Expo-broodzakken. François Van Kerckhoven uit Niel verzamelt al twintig jaar alles wat met de Expo van '58 te maken heeft. Twaalfduizend stuks heeft hij inmiddels. "Dat is nog altijd minder dan de helft van wat er aan originele Expo-spullen bestaat."

Van Kerckhoven was zes toen hij vanuit Niel naar Brussel reisde om de Expo te bezoeken. "Een wereldreis was dat in die tijd," zegt hij. Hoewel hij toen al erg onder de indruk was van het spektakel zou het nog vijfentwintig jaar duren voor hij alles rond de wereldtentoonstelling begon te verzamelen. "Ik verzamelde aanvankelijk toeristische postzegels uit België. Ik maakte er een sport van om de kastelen en andere attracties die afgebeeld stonden op de zegels ook allemaal te bezoeken en te fotograferen. Toen ik zegels van de paviljoenen van de Expo in handen kreeg, ben ik foto's gaan maken van wat daar nog van over was. Van het een kwam het ander. Ik kreeg van iemand een asbak van de Expo, van een ander een lepeltje en zo begon het."

Van Kerckhoven steekt inmiddels al zijn vrije tijd in zijn verzameling. Thuis heeft hij een aparte kamer voor zijn Expo-collectie ingericht. In die kamer bewaart hij ook de maquettes van het Amerikaanse en van het Russische paviljoen, die hij zelf ineenknutselde. Hij verbouwt momenteel een andere ruimte, die hij in de toekomst mogelijk een dag per week openstelt voor het publiek.

Van Kerckhoven verzamelt zowel souvenirs als restanten van de Expo. Het meeste koopt hij tegenwoordig op veilingen of via e-Bay. Makkelijk is het niet om nu nog aan betaalbare, nieuwe spullen te geraken. "Toen ik ermee begon was dat anders," vertelt Van Kerckhoven. "Ik had nog niets, dus alles was welkom."
In die tijd waren de Expo-souvenirs ook nog betaalbaar. Nu zijn er, in België en in het buitenland, veel meer verzamelaars van fifties- en Expo-spullen. Dat drijft de prijzen op. "Ik werd niet zo lang geleden gecontacteerd door iemand die twee postkaarten van de Expo had, met daarin een singeltje verwerkt. Hij wilde ze mij verkopen voor 250 euro per stuk. Ik heb die man geantwoord dat ik die postkaarten al bezit en er maar 25 Belgische frank voor heb betaald."

Soms moet Van Kerckhoven het hebben van bluf. "Ik wilde via e-Bay een originele vlag met de groene Expo-ster kopen, maar werd overboden door een ander die 450 euro neertelde. Een week later belde de verkoper me op met de mededeling dat hij nog zo'n vlag had. Die wilde hij me wel verkopen voor dezelfde prijs, 450 euro. Toen heb ik hem wijsgemaakt dat ik net een gelijkaardig aanbod uit Duitsland had gekregen, maar dat de vraagprijs daar maar 250 euro was. Die verkoper liet de prijs meteen zakken tot 250 euro."

Hoewel velen inmiddels weten dat er geld te verdienen valt met Expo-spullen, komt Van Kerckhoven toch nog regelmatig mensen tegen die zich daar helemaal niet bewust van zijn. "Je ziet het vaak wanneer oude mensen overlijden en hun kinderen het huis leegmaken. Sommigen gooien de Expo-souvenirs gewoon in de vuilnisbak." Onlangs nog kwam Van Kerckhoven net te laat voor een prachtstuk. "Een voormalige hostess van het Atomium belde me met de vraag of ik de badge van haar uniform wilde. Het uniform zelf had ze niet meer, dat had ze net de week voordien aan Spullenhulp gegeven."

Een origineel hostessenuniformen zou Van Kerckhoven nochtans graag aan zijn collectie toevoegen, net zoals de bijbehorende Delvaux-handtas. "Daar is echt niet aan te geraken. Zogezegd zijn die uniformen niet meer voorhanden omdat de hostessen ze na afloop moesten inleveren. Maar ik blijf zoeken. Ik ben er zeker van dat iemand wel nog zo'n uniform heeft." Heel blij is Van Kerckhoven alvast met het Amerikaanse uniform dat hij onlangs op de kop kon tikken. "Ik ben al geruime tijd in contact met een zestal voormalige hostessen van het Amerikaans paviljoen. Ze waren van plan om deze week naar België te komen voor de tentoonstelling van mijn verzameling. Maar de initiatiefneemster kreeg een ongeluk en de reis kon niet doorgaan. Intussen had haar vriendin besloten mij haar uniform te verkopen. Daar ben ik heel blij mee, maar ik had het nog leuker gevonden als ik die dames hier had kunnen ontmoeten."

Een van de duizend verwijderde aluminium panelen van het Atomium die vorig jaar te koop werden aangeboden, heeft hij niet gekocht. "Zo'n paneel kostte duizend euro. Te duur voor wat het is. Er zijn immers nog 999 anderen met zo'n plaat. Neen, dan is dit mozaïeksteentje hier, uit de oude vloer van het Atomiumrestaurant, me veel meer waard." Ook aan die aanwinst hangt een heel verhaal. In het tv-programma Geen zorgen tot paniek van Bart Peeters uitte Van Kerckhoven vorig jaar de hartenwens om aanwezig te zijn bij de afbraak van het Atomium. Dat was niet mogelijk. De tv-makers mochten wel twee loodgieters naar het Atomium sturen. "Ze kwamen terug met twee urinoirs, en met dit steentje."

De Expo tentoongesteld
De verzameling van François Van Kerckhoven is te bezichtigen in het Amerikaans Theater, het vroegere Amerikaanse paviljoen. Daar loopt momenteel De Expo tentoongesteld, een tentoonstelling van Radio 2 over de wereldtentoonstelling van '58. "De aanleiding voor dit evenement is dubbel," vertelt Annemie Van Winckel, manager van Radio 2 Vlaams-Brabant. "Enerzijds is er de heropening van het Atomium. Daarnaast was er de ontmoeting met François Van Kerckhoven. Hij deed onlangs mee aan ons programma De Wensenkermis. Toen we hoorden dat hij een enorme verzameling Expo '58-attributen had, hebben we hem gevraagd die hier tentoon te stellen."

Behalve Van Kerckhovens verzameling zijn er op de tentoonstelling ook nog foto's en rekwisieten uit het VRT-archief te zien. Op de foto's is onder meer te zien hoe het Amerikaanse paviljoen er in '58 uitzag. Het grootste cirkelvormige gebouw, bedoeld als tentoonstellingsruimte, was toen wel 25 meter hoog, en er was nog een derde, veel kleinere cirkel. Dat was het circorama, waar filmprojecties over 360 graden gebeurden.

:: De expo tentoongesteld, van 18 februari tot 12 maart 2006, elke dag van 12-19u, info: website van Radio2