Fenomenen van 2023 (3): de oranje zak

Voor sommigen was het puzzelen in kleine keukens, maar de oranje afvalcontainer moest er wel ergens bij. Sinds 15 mei is de aparte zak voor fruit- en groenteafval verplicht in Brussel.

Die intrede ging gepaard met een nieuwe ophaalkalender: voortaan wordt de witte zak voor restafval in de helft van de gemeenten maar één keer per week van straat geplukt in plaats van twee. Aan drukke wegen gebeurt dat vaak in de late avond. Vuilniszakken mogen dan maar in beperkte tijdsloten van zes tot acht uur 's avonds buiten staan.De bedoeling: minder afval op straat. Alleen was de verwarring in sommige gemeenten zo groot dat de zakken net langer dan nodig bleven liggen. “Iedereen zet zijn zakken nog twee keer per week buiten,” klaagde Sint-Pieters-Woluwe al na een dag.

“Net Brussel doet de ophaalrondes niet altijd correct,” merkte Sint-Agatha-Berchem nog in de zomer. “Bijna elke dag zijn er zakken vergeten.” Intussen lijkt de omslag behoorlijk te lukken. In heel Brussel zijn bijna 300.000 oranje afvalcontainers in gebruik, ongeveer een per twee gezinnen. Net Brussel haalde de voorbije maanden al dubbel zoveel biologisch afval op als in diezelfde periode een jaar geleden, zo'n 10.500 ton sinds mei. De inhoud van de witte restafvalzak daalde met een kleine zeven procent. Sorteren gebeurt vooral goed in gemeenten waar de vuilniskar maar één dag per week passeert.

Aan grote woonblokken raken de oranje containers moeizaam gevuld.“Voor gezinnen is de oranje zak een succes, maar professionelen zijn vaak nog niet op de hoogte. Restaurants, sportclubs en zelfs woonzorgcentra sorteren dikwijls nog lang niet,” ziet afvalexpert Jean-Marie Savino, consultant voor Leefmilieu Brussel. “De marge voor verbetering is enorm. Daarvoor is meer dan sensibilisering nodig: je moet mensen tonen dat sorteren beter is voor hun portemonnee.” Een volumineuze blauwe zak voor PMD is goedkoper dan eenzelfde volume voor restafval. Bedrijven weten dat vaak niet, zegt Savino. “Nog goedkoper is zelf composteren. Dat Brussel daar een eigen opleiding voor bedrijven voor heeft, is positief,” vindt hij. Mazette in de Marollen ging daar al mee aan de slag.

Om de portefeuille aan te spreken, mag Net Brussel sinds eind september met boetes zwaaien. Die gaan van 50 tot maar liefst 600 euro. Na drie maanden en ruim vijftig controles staat de teller op net geen vijfhonderd pv's: 213 voor verkeerd gesorteerde zakken, 277 voor wie de ophaalkalender niet respecteert. “We versterken nu onze sensibilisering rond de jaarwisseling,” meldt Net Brussel, met posters op het openbaar vervoer. “Als bedanking aan de Brusselaars die de hoeveelheid organisch afval mee hebben verdubbeld.”