'Floréal heeft Marshallplan nodig'

De problemen in de tuinwijk Floréal bestaan al lang, maar geraken nauwelijks opgelost. Het kan tot tien jaar duren om huizen te renoveren, de riolen verbrokkelen en gemeenschapsleven is slechts een schaduw van wat het was. Toch is er hoop.

"Z e hebben hier een noodoplossing in elkaar geflanst. Ziet u die rubberen slang daar die door de tuin loopt? Dat is de riolering. Nu het droog is, zie je er niks aan. Maar als iemand naar het toilet gaat, dan gebeurt het wel eens dat je de slang een vreemde vorm ziet aannemen."

"En dat valt nog mee. Als het hevig regent overstromen de riolen, zakt er hier en daar een stuk grond weg en loopt de inhoud uit over straat."

Aan het woord is Christiane Vandepitte, die sinds 1989 in de Floréalwijk woont. Toen was zij gecharmeerd door de kleine huisjes met gele raampjes en de coöperatieve vennootschap die waakte over het behoud van het monument Floréal. In 2001 werden Floréal en Le Logis dan ook beschermd. Dat maakte de zaken heel wat ingewikkelder.

Zo is er het probleem-erfgoed. Niet dat de bewoners van de Floréalwijk tegen hun monument zijn, maar dat houdt in dat zij geen dubbel glas mogen hebben of hun huizen zomaar mogen isoleren. Of je nu privé-eigenaar bent van een huisje of er één huurt van de coöperatieve vennootschap, erfgoed blijft erfgoed, en enkel glas moet enkel glas blijven. "Dat wil zeggen dat sommige huurders - dat zijn vaak mensen die het niet al te breed hebben - zich arm betalen aan stookkosten," zegt Sam Biesemans, een inwoner van de naburige Logiswijk (met groene venstertjes) die zich inzet voor het gemeenschapsleven in beide wijken. "We hebben het eens opgeteld. Een huis renoveren in de Floréalwijk betekent 152 stappen zetten. Elke stap is een brief versturen of contact opnemen met deze of gene instantie. Soms is tegen het einde van de procedure, twee of drie jaar later, een offerte niet meer geldig en moet de hele zwik opnieuw beginnen."

Rigoureuze regeltjes
Daarmee komt Biesemans tot het een ander probleem: de leegstand. Er staan maar liefst meer dan 100 huizen en appartementen leeg, waaronder de opvallende woontoren aan de Aartshertogensquare. Een oplossing is niet meteen in zicht, om de redenen die hierboven beschreven werden. "De coöperatie is daar deels verantwoordelijk voor. Men wil een goed beleid voeren en alle regeltjes rigoureus naleven. Maar eigenlijk is dat onmogelijk, want er zijn te veel regeltjes: de regels van de sociale huisvesting plus de regels voor het bewaren van de beschermde gebouwen. In de Logis pakt men het anders aan: daar inspecteert men een huis als het leeg komt, lapt men het zo nodig een beetje op en verhuurt men het opnieuw zo vlug mogelijk. En dat werkt," zegt Biesemans.

Een en ander heeft te maken met een incident uit het verleden, weet Michel Van der Meerschen, die al sinds 1955 in de wijk woont. "In 1995 zijn er twee kinderen gestorven aan een CO-vergiftiging en zijn mensen van de coöperatieve aangeklaagd voor nalatigheid. Sindsdien wil men in Floréal geen risico's meer nemen."

Vroeger had de coöperatieve vennootschap ook personeel in dienst om het meest prangende probleem op te lossen: de riolen. "Die werknemers kenden het oude riolenstelsel uit het hoofd. Nu is het bij problemen altijd gissen waar de afvoer zich bevindt onder een tuin.

De riolen onder de tuin zijn het grootste probleem. "Hydrobru, de gewestelijke dienst bevoegd voor riolen, wil geen riolen beheren die niet van de gemeente zijn. Wel, de riolen zijn eigendom van de coöperatieve," zegt Vandepitte.

Riolen overgedragen
Dat wil niet zeggen dat er geen beterschap voor de Floréalwijk is: de gemeente Watermaal-Bosvoorde en de coöperatieve zijn al overeengekomen dat de riolen die zich onder de straten bevinden worden overgedragen naar de gemeente, waardoor Hydrobru er de broodnodige werkzaamheden kan uitvoeren. Er wordt onderhandeld over eenzelfde soort overdracht van het andere riolenstelsel, maar een oplossing is nog niet voor meteen. "In tussentijd zou men wel al tenminste een kaart kunnen maken van de ondergrond," zegt Vandepitte met een knipoog.

De bewoners roeren zich echter wel. Enkele weken geleden organiseerde SP.A-gemeenteraadslid Jos Bertrand nog een betoging als aanklacht tegen de leegstand. Bertrand zet zich al sinds jaar en dag in voor de Floréalwijk. Met succes, want binnenkort is er een vergadering gepland met de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, waarvan de bewoners veel verwachten.

"Maar eigenlijk hebben we een Marshallplan voor de wijk nodig," zegt Sam Biesemans, die hiermee een idee van politicus Bertrand steunt. "Misschien kunnen we dan tegen het honderdjarig bestaan van de wijk in 2021 opnieuw trots zijn. En waarom zouden we onze wijken niet door Unesco als buitengewoon cultureel erfgoed kunnen laten erkennen?"