Frituuruitbaatster speelt hoofdrol in documentaire

Ze spreekt haar klanten aan met schatje of menneke, bakt frieten voor hen, maar geeft ook gevraagd of ongevraagd advies over ‘de dingen des levens’, en stuurt hen, als ze zat zijn, prompt naar huis. Vorig jaar werd Valérie De Ganck-Franses plots een ster in een film van documentairemaker Manuel Poutte over haar frietkot.

Valérie (43) stamt uit een geslacht van foorkramers. Ze is verwant met de kermisfamilie Delforge en bevriend met smoutebollenspecialist De Corte. De foor was ook indirect de reden dat ze vijf jaar geleden terechtkwam in de frituur op het Kardinaal Mercierplein in Jette. "Om wat bij te verdienen voor mij en mijn zoon ging ik in het weekend vaak helpen in een van de smoutebollenkramen op de foor."

Toen kwam ze haar huidige man tegen, Jef De Ganck, alias Jef Moestasje, lid van de Brusselse Moestasje­club, dertig jaar ouder en, volgens Valérie, 'nen echten zjaloosen bok'. Hij wilde niet dat Valérie nog langer bijkluste op de kermis waar ze, als het laat werd, soms ook bleef overnachten. Ter compensatie kocht hij voor haar de frietkraam op het stations­plein, een nogal krakkemikkige kraam die al 45 jaar op dezelfde plek stond. Die heette vanaf toen Fritkot Valérie & Jef Moestasje.

Valérie begon er frieten te bakken, zeven dagen op zeven. Ouderwets lekkere frieten. "Frieten bakken is niet moeilijk, goeie frieten bakken is moeilijk," zegt ze. "Het begint met verse aardappelen en ossenvet, dat niet te koud mag zijn maar ook niet te warm. Van ver hoor ik aan het pruttelen van de olie wanneer de frieten klaar zijn. Les frites chantent, noemen ze dat."

Behalve lekkere frieten heeft Valérie nog meer te bieden. Ze kent de meeste klanten en maakt altijd tijd voor een praatje, waarbij ze moeiteloos van het Nederlands op het Frans overschakelt. Dat kwam de Brusselse filmmaker Manuel Poutte ter ore. Hij wilde de dagelijkse gang van zaken in een frietkot in beeld brengen en was gecharmeerd van Valéries openhartigheid en ongezouten meningen.

Aanvankelijk moest ze niet weten van zijn voorstel. "De eerste twee keer dat hij langskwam, heb ik hem wandelen gestuurd. Ik dacht dat hij me voor de gek hield. De derde keer heb ik hem toch maar binnen gelaten, ik had toen iets gedronken, geloof ik. Ik heb hem een taboeret gegeven en hem zijn plannen laten uitleggen."
Jef Moestasje vond het maar niets - "Waarom vertrekt ge niet meteen naar Hollywood?" -, maar Valérie zette door. "Ik dacht dat het één dag zou duren. Maar neen, Poutte is acht maanden lang, een of meer keer per week, komen filmen."

Als hij langskwam, was het druk in de kleine roulotte. Maar voor de rest had ze weinig last van de camera. "Ik heb me nooit anders voorgedaan, zei gewoon: 'Kust maain kluute.' Er is ook geen trucage aan te pas gekomen. De enige afspraak was dat Poutte niet zou filmen als ik een glaasje dronk of stiekem binnen een sigaretje rookte. Dat mag niet van de voedselinspectie."

De film werd een succes. Hij ging vorige zomer op het Brusselse filmfestival in première en werd later ook in Bozar, op Arte en de RTBf getoond.

Van het een kwam het ander. Er werd over Valérie en haar frietkot geschreven in Zwitserse en Spaanse kranten. "Er kwamen zelfs Australische toeristen die over mij hadden gelezen."

Tijdelijke verhuizing
In september sloeg het noodlot toe. Valérie raakte betrokken bij een zwaar auto-ongeluk. Kapotte schouder, verbrijzeld been, de helft van haar voortanden weg. Tot twee weken geleden zat ze in een rolstoel, nu schuifelt ze rond op krukken. De frituur wordt voorlopig gerund door haar moeder en een nichtje.

Alle glamour in één klap weg. Maar haar franke teut is ze niet kwijt, en de frituur blijft haar beroeren. Binnenkort wordt het plein opnieuw aangelegd door het federaal-Brusselse samenwerkingsakkoord Beliris. De frituur zal tijdelijk verhuizen naar een plek langs het kerkhof. Op de plannen voor het nieuwe plein staat een mooie plaats getekend voor een frietkraam. Maar zal die voor Valérie zijn? Ze vernam dat er kapers op de kust zijn en is bang dat de gemeente voor een verpachtingsprocedure met gesloten enveloppe kiest. De uitbating zou dan naar de meestbiedende gaan. Op de toonbank van het frietkot ligt al een tijd een petitie, 'sauver le Fritkot Mercier'. "We moeten flink investeren. Deze roulotte is te kaduuk om te verplaatsen. Een nieuwe kost minstens tachtigduizend euro. We willen zekerheid."

Volgens de Jetse schepen van Handel Bernard Lacroix (LBJ) hoeft Valérie zich geen zorgen te maken. "We stellen alles in het werk om een frituur op het plein te behouden en om haar te houden. Nu heeft ze alleen een 'toelating voor voorlopige bezetting'. We willen haar graag een concessieovereenkomst voor lange duur voorstellen." Maar zolang er niets op papier staat, is Valérie er niet gerust op. Ze wil haar commerce voor geen goud kwijt. "J'adore mon métier. Een frituur, dat zit in het bloed, daar kunt ge niet aan doen."

----------------------------------

Fritkot van Manuel Poutte wordt op 22 januari om 20 uur en op 23 januari om 15 uur vertoond in Le Rayon Vert, Gustave Van Huynegemstraat 30-32, 1090 Jette, 02-420.21.26