Gewest bouwt scholen: noodzaak of institutionele bricolage?

Het Gewest gaat scholen bouwen. De Brusselse regering maakt trekt 9 miljoen euro uit en wil daarmee 3.500 extra plaatsen scheppen.Een vorm van institutionele bricolage. “Nood breekt wet,” zegt minister-president Charles Picqué (PS).

Picqué gaf vorige week tekst en uitleg bij de plannen van het Gewest om scholenbouw te financieren. De Brusselse regering maakt daar negen miljoen euro voor vrij, goed voor 3.500 plaatsen. Het geld komt boven op inspanningen van de Vlaamse (achttien miljoen) en de Franse Gemeenschap (66 miljoen). Scholen moeten een aanvraag doen bij de Gewestelijke Administratie voor Lokale Besturen. Die zal de subsidies toewijzen. Alle onderwijsnetten komen in aanmerking. De inrichtende overheden betalen dertig procent, het Brussels Gewest zeventig. Er is een politiek akkoord over een verdeelsleutel voor Franstalige en Nederlandstalige scholen van 80/20. De Franse Gemeenschap, het Brussels Gewest en de Vlaamse Gemeenschapscommissie zien daar nauwlettend op toe.

Volgens Picqué is de beslissing ingegeven door dwingende noodzaak. De demografische boom staat voor de deur. Nog langer dralen met scholenbouw zal leiden tot een dramatisch tekort aan onderwijsplaatsen.

De beslissing is wel juridisch aanvechtbaar. Het Brussels Gewest is niet bevoegd voor Onderwijs, want dat is een gemeenschapsaangelegenheid. Picqué weet dat. Hij verdedigt zich met het argument dat de beslissing gezamenlijk is genomen door Frans- en Nederlandstalige Brusselaars. Er is dus een zekere democratische legitimiteit.

Daarnaast is de beslissing voor Picqué en de Franstaligen ook van politiek belang. Het bewijst volgens hen dat het Brussels Gewest zich ook met gemeenschapsbevoegdheden kan inlaten, wars van de communautaire breuklijnen in dit land.

Dat de Vlamingen dit goedkeuren, mag merkwaardig heten. Geen van de Vlaamse partijen is voor een overheveling van Onderwijs naar het Brussels Gewest.

Groen! pleit in het Vlaams parlement voor een pragmatische houding. "Om Deng Xiaoping te citeren: 'Wat maakt de kleur van de kat uit, als ze maar muizen vangt,'" zei parlementslid Luckas Vander Taelen (Groen!).

Volgens VGC-collegelid Brigitte Grouwels (CD&V) is het een one shot, een eenmalige beslissing in tijden van urgentie. Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) en VGC-collegevoorzitter Jean-Luc Vanraes (Open VLD) verwijzen naar de Bijzondere Wet. Die laat toe dat het Gewest aan de gemeenschapscommissies (VGC en Cocof) trekkingsrechten voor onderwijs toekent volgens de verdeelsleutel 80/20. Voor Paul Van Orshoven, hoogleraar Publiek Recht (K.U.L), is dat larie. "Het gaat hier helemaal niet om trekkingsrechten, want het zijn geen dotaties. Het Brussels Gewest deelt het geld rechtstreeks uit aan de scholen." Om een uitspraak ten gronde te kunnen doen, zegt Van Orshoven de beslissing nader te moeten kunnen bekijken. Maar volgens hem bewijst het kunst- en vliegwerk (besteding via lokale besturen, met toezicht van VGC en Franse Gemeenschap) alvast dat de beslissing institutioneel niet zuiver op de graat is. "Het probleem is natuurlijk dat wie geld krijgt, daar niet snel protest tegen zal aantekenen. Ook de Vlaamse Gemeenschap niet."