Gezellig gemengd, met de anonimiteit als troef

De Egide Winteroystraat in Sint-Agatha-Berchem: na de oorlog een verkavelingszone voor de Vlaamse en Brusselse middenklasse, vandaag het schoolvoorbeeld van een ‘rustige’ multi-etnische dorpsstraat met haar alledaagse stadsproblemen. Niet dat de oude en nieuwe buren hier direct een straatfeest zullen organiseren, maar de kleine bekommernissen van de straat krijgen wel gehoor, dankzij een wijkcomité.

E en familie laadt haar hebben en houden uit de auto, van wasmanden tot kartonnen dozen vol huisgerei. Het zijn Grieken, die het huis op nummer 46 hebben gehuurd, overgelukkig dat ze hier gestrand zijn. "Neen, we kennen hier niemand, maar het is kort bij het centrum, proper en nog betaalbaar," zegt de vader glunderend.

Weet hij veel dat de weg die op de Ferrariskaart van 1777 een landelijke bomendreef langs velden is, pas voor de Eerste Wereldoorlog een echte straat werd. Tot 1937-'39 heette de straat Dreefstraat. Daarna werd ze genoemd naar boer en grootgrondbezitter Egide Winteroy (1855-1937), die zijn hoeve op het kruispunt met de Josse Goffinlaan had en gemeenteraadslid was.

Vandaag oogt de straat, zoals andere verbindingen tussen de grote lanen (hier tussen Basiliek- en Goffinlaan), buiten de piekuren vrij rustig. Hier zijn geen winkels te bespeuren, maar des te meer eengezinswoningen, door de jaren opgedeeld in appartementen. In Simon's Café om de hoek horen we - en het wordt bevestigd door een blik op de namen op de deurbellen - dat hier makkelijk veertig nationaliteiten in één straat wonen. Enkele vrije beroepen zijn er gevestigd. Winkels zijn er niet, een studentenkamer valt er wel te huren.

Eén huis staat te koop. Het lijkt een interessante deal. "Een huisjesmelker verhuurde het in delen; in de kelder hebben nog illegalen gewoond," vernemen we in de straat. "De achterbouw is zonder vergunning gezet; de eigenaar probeert de zaak geregulariseerd te krijgen bij de gemeente, die nu eindelijk moeilijk doet." En zo heeft elk van de ruim honderdvijftig huisnummers hier wel een verhaal.

Myriam Colinet woont sinds 1950 in de straat, toen ze twaalf jaar was en haar ouders op het open veld bouwden. "In de beginjaren zagen we vanuit het achterraam de basiliek staan (1,2 kilometer verder, red.). De hele straat werd verkaveld door Molineaux, een familie van bloemkwekers, bevriend met de burgemeester."

Haar man, Jan Stacino, valt haar bij: "Toen kon dat allemaal nog. Dit soort zaakjes heeft ervoor gezorgd dat stadsplanning in Brussel een ramp is: zie die flattoren achter onze tuin." Stacino woont sinds 1974 in zijn schoonouderlijk huis en staat met beide benen in het loka­le socioculturele vrijwilligerswerk: de Aperitiefconcerten van de Oude Kerk, het Masereelfonds, West-Uit-fietsclub, De Wilde Pedaal, de Milieuraad... Hij timmert ook aan een wijkcomité. "Met een tiental mensen van de straat en zestig van de wijk - Lauralaan, Helenalaan, Basilieklaan, Katteput - hebben we een workshop van de gemeente bijgewoond. De straten willen als één wijkcomité problemen aan­kaar­ten en oplossingen aanreiken: eenrichtingsstraten, snelheidsremmers, milieuproblemen. De onvrede van een hele hoop mensen heeft effect: we wachten nu op feedback van de gemeente."

Het had wel enige grond, weten we: telkens als er ergens aan de weg werd gewerkt, werd de omleiding door de Winteroystraat gestuurd. De gemeente reageerde door een zone 30 in te voeren in een paar straten.

Doorgangsplek
Over de instroom van allochtone gezinnen, het gevolg van de sterke bevolkingsgroei in de gemeente van de laatste vijf jaar, hebben de locals in het café hun zeg, terwijl het de nieuwkomers koud laat, zich van geen kwaad bewust.

"De eerste middenklasse die hier na de oorlog kwam bouwen, was grotendeels Nederlandstalig, aangevuld met 'Walen', zoals een onderwijzeres uit Molenbeek," weet Myriam Colinet, en ze verwijst naar haar 92-jarige buurvrouw. Na een generatie die hier haar kinderen grootbracht, ging het internationaal: Marokkanen uit Molenbeek die al een centje gespaard hadden, zoals een trambestuurder. Een Libanees die na verbouwingen het huis doorverkocht. Maar ook eurocraten, Pakistanen, Oekraïners, Polen, Bulgaren, Libanezen, Esten, een oude Roemeense Jood.

De straat, ver van Molenbeek en Anderlecht, is een doorgang voor sociaal opklimmende migranten - gezellig gemengd en met de anonimiteit als troef. De laatste autochtone ouderlingen lopen niemands deur plat. Hoog in de straat huist sinds 1995 de vzw Het Meervoud (en Mes-Tissages), in een villaatje. "Met huiswerkklassen en taalstimulering Nederlands helpen we hier kinderen van Evere tot Vorst," zegt de coördinatrice. "Jonge moslima's geven we praktische vaardigheden Arabisch, om met hun familie te kunnen praten of tv-zenders te verstaan. Of naailessen, en Nederlands - u kunt ook aansluiten, meneer."
De integratie-ijver vormt een scherp contrast met wat lager in de straat 'vandalisme' en 'racisme' heet. Een burenruzie zorgde er een halfjaar terug voor dat iemand - de verkeerde dan nog - de onterende letters PD op zijn cementgevel geklad kreeg.