God in Brussel: Anglicaanse kerk

Ingeklemd tussen twee nachtclubs zit de anglicaanse kerk van Brussel, of beter, de Anglicaanse prokathedraal, die de kathedraal in Gibraltar bij ons vertegenwoordigt. Het is een bonte verzameling van nationaliteiten die hier over de vloer komt. Beheerster of warden Paulina van Rijn leidt het allemaal in goede banen.

Zondag 3 december wordt de eerste zondag gevierd van de advent, de periode waarin de geboorte van Jezus wordt aangekondigd. Het is een feestelijke dag voor katholieken en protestanten, maar ook voor de anglicaanse kerk. Die kreeg in Brussel voet aan de grond doordat de eerste koning van België, Leopold I, van oorsprong een anglicaan was. Hij bekeerde zich tot het katholicisme omwille van zijn koningschap, maar hij stond er wel op dat er in Brussel een anglicaanse kerk opgericht werd. En die kwam er, in de Stassartstraat. Het gebouw staat er nog, maar is opgegaan in wat tot voor kort de Hema aan de Naamsepoort was. Enkele maanden geleden kon u in deze krant overigens nog een artikel lezen over de nieuwe toekomst van de verborgen kerk, die mogelijk een cultuur- of horecaruimte zou worden.

De anglicaanse gemeenschap verhuisde in 1958 naar haar huidige stek om de hoek, in de Kapitein Crespelstraat, in een kerkgebouw dat dateert van 1880. De verhuizing was het gevolg van de samensmelting van de congregaties Church of Resurrection en Christ Church.

Kleurrijk
De anglicaanse kerk in Brussel kan bogen op een grote schare parochianen. Ze komen uit veertig verschillende landen uit de hele wereld; Engels is hun voertaal. "We hebben natuurlijk veel Britse gezinnen en weduwen of nakomelingen van Britse soldaten die hier in de oorlog zijn beland, maar ook Indiërs, Filipino's, Afrikanen en zelfs een moslimfamilie. Die gaat niet naar de moskee omdat ze de taal niet verstaan; heel bijzonder is dat," vertelt Van Rijn. "En we mogen niet vergeten te vermelden dat Edith Cavell nauw met deze kerk verbonden was, tot de dag van haar executie (in 1915, red.)."

Momenteel probeert Van Rijn een bestand op te maken van de namen en adressen van de parochianen, maar dat is een helse klus. "We zitten momenteel aan 670 namen, maar er zijn er veel meer," zegt ze. "En bovendien wordt onze kerk ook door heel wat asielzoekers bezocht, en die kunnen jammer genoeg niet op de lijst." De gemeenschap van de Brusselse anglicaanse kerk is een uitzonderlijk voorbeeld van een geslaagde multiculturele hutsepot. Niet alleen komen er mensen van alle windstreken, maar ook van alle rangen en standen. EU-medewerkers zitten er broederlijk naast asielzoekers. Die rijkdom wordt ook in de religieuze diensten weerspiegeld, vertelt Van Rijn. "Het zijn net onze onderlinge verschillen die ons zo sterk maken," vindt ze. "Je kunt jezelf blijven en toch een gevoel van samenhorigheid koesteren. We hebben iedere zondag vier verschillende diensten, zodat iedereen aan zijn trekken komt. Er is eerst een ouderwetse dienst, volgens de oud-Engelse traditie, en die wordt gevolgd door een familiedienst. Die verloopt in een veel ontspannener sfeer. We hebben wel tachtig kinderen op zondagschool, en nog eens twintig baby's in de crèche. Hun aantal is het laatste jaar explosief gestegen, ongelooflijk. Volgens mij komt dat doordat er geen echte rotatie meer is in de internationale functies zoals enkele jaren geleden. Wie nu komt, koopt een huis en blijft vaak voorgoed in Brussel. Dat is wel leuk, want zo kun je eindelijk eens een blijvende vriendenkring opbouwen (lacht)."

Ook tieners komen graag naar de dienst. "Ze zien het als een soort clubje, en ze ontbijten bijvoorbeeld gezellig samen," vertelt Van Rijn. "Na de familiedienst, waarbij alle kinderen gezegend worden, wordt er een Afrikaanse dienst gehouden, in Afrikaanse talen en in het Frans, en tot slot is er ook een dienst voor Europese jongeren tussen pakweg twintig en veertig. Daar gaat het heel ontspannen toe, met gitaren, drums en zo verder. Er wordt weleens een evangelische predikant uitgenodigd, onder toezicht van onze priester natuurlijk, en dan zijn de halleluja's niet van de lucht. Je ziet, we bieden alles voor de hele familie - we zijn dan ook één grote familie," zegt Van Rijn. "Als christenen moeten we samenleven, dat is erg belangrijk."
Veel mensen vragen zich af of de anglicanen nu eigenlijk katholiek of protestants zijn. "We zitten precies tussen beide in," zegt Van Rijn. "We zijn de jam tussen het brood, zeg ik altijd," en ze lacht.

Aan de bar
Het kerkgebouw in de Crespelstraat is zeker een bezoekje waard. Het heeft een prachtig houten dakgebinte, en boven het altaar hangt een bijzonder kruis. Het symbool van de anglicaanse kerk is immers het kruis, net als in de katholieke kerk, maar dan zonder Jezus. "Toen de eerste kerk in de Stassartstraat de deuren sloot, heeft mijn moeder met de hengsels van de deuren een kruis laten maken," zegt Van Rijn trots. "Het is dan ook een uniek stuk."

Ook uniek is ongetwijfeld de bar beneden onder de kerk. Die zit naast de feestzaal en is op zondag open, zodat je er na de dienst gezellig aan een sherry kunt nippen. De achterwand van de bar bestaat uit de oorspronkelijke tochtwand uit hout en glas-in-lood uit de kerk in de Stassartstraat.
Maar hoewel het er allemaal mooi uitziet, is de kerk dringend aan renovatie toe, vertelt Van Rijn. "Het dak is helemaal lek. We hopen dat de gemeente Elsene ons financieel wil steunen, maar omdat we parochianen uit het hele gewest ontvangen, wil de gemeente dat ook de overige gemeenten hun steentje bijdragen. Nu snap je onze poging tot inventarisering (lacht)."

Geboorte en terugkeer
De eerste zondag van de advent zal ook in deze kerk extra aandacht krijgen op zondag 3 december. Maar hoe precies, dat kan Van Rijn nog niet vertellen. "We hebben nog maar net een nieuwe, jonge priester aangeworven," vertelt ze. "Ik weet nog niet goed hoe hij het wil vieren, maar ik vermoed dat hij het helemaal anders zal willen aanpakken dan de oude. Er komt hoedanook een liturgie, waarbij speciale liederen worden gezongen, en waarbij vermoedelijk ook een kind de kaars van de adventkrans zal aansteken."

De advent heeft voor Van Rijn niet helemaal dezelfde betekenis als voor de katholieken of protestanten. "Het draait natuurlijk om de komst van Jezus, maar voor ons staat ook zijn terugkeer er zeer dicht bij. We hebben heel wat oudere mensen in deze kerk, en voor hen is het ook wel fijn om te weten waar ze heen zullen gaan. We gaan immers allemaal naar de hemel, en dat is maar goed ook, want anders zou het allemaal de moeite niet zijn (lacht)."

Zondag 3 december is de eerste zondag van de advent

:: Met dank aan Kerkwerk Multicultureel Samenleven, brussel@kms.be of 02-213.04.72