Groene ambulance, gezondheid uit balans

Na de zomer rijdt de groene ambulance traditiegetrouw vaker uit richting bewoners die ademhaling- en andere problemen hebben. Komt dat door vochtigheid, schimmel en andere vervuiling in en rond de woning? Met piepende apparatuur neemt de groene ambulance de situatie onder de loep.

E erst kwam de hoest, jaren later begon hij steeds meer te lijden aan longfibrose, een chronische ziekte met als gevolg kortademigheid en minder energie. Een 75-jarige, die niet met naam in de krant wil, vertelt zijn gezondheidsklachten aan Céline Liebens. De jonge sociaal verpleegkundige vult een uitgebreide vragenlijst in. Liebens wil weten hoelang de man en zijn vriendin al in dit appartement wonen. "Mijn vriendin sinds 20 jaar, ikzelf sinds 2008." Heeft hij onlangs verf gebruikt? "Neen." Wanneer voelt hij zich het slechtst? "In de winter," zo antwoordt de oud-ingenieur, die een bril draagt en kort, grijs haar heeft. Of hij de poetsproducten even kan tonen? "Daar heb ik geen idee van."

Terwijl Liebens de woonomstandigheden van de grijsaard onder de loep neemt, meten haar twee vrouwelijke collega's van de Regionale Cel voor Interventie bij Binnenhuisvervuiling de (on)zichtbare verontreiniging in het appartement. Deze dienst van Leefmilieu Brussel ging in 2000 van start en heet ook wel 'groene ambulance', naar Duits voorbeeld. Voor hun job rijden de vrouwen echter met een witte dienstwagen. Het appartement, dat zich op de vierde en laatste verdieping bevindt en eind jaren 1950 gebouwd is, ruikt een beetje muf. Zowel op de muur van de computerkamer als op het plafond boven de douche tiert de schimmel welig. In de computerkamer zijn er een tiental tegels losgekomen en verwijderd. Volgens de oude man heeft de woonst altijd al met vochtigheid te kampen gehad, vermoedelijk door infiltratie via het dak.

Vochtigheid en schimmels
Tijdens het huisbezoek zeulen de drie vrouwen zes zware koffers mee waarin apparatuur zit om onder meer de temperatuur, vochtigheidsgraad en CO2 te bepalen. Tegelijk stellen ze de schimmels in de lucht en op de hoogste meubels vast. Met een soort stofzuiger onderzoeken ze de matras op schimmel en huisstofmijt.
De analyse van de genomen stalen gebeurt in samenwerking met het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid en Fonds des Affections Respiratoires, oftewel Fares. Na drie maanden krijgen de gepensioneerde en zijn arts de resultaten, maar ook raad om de vervuiling aan te pakken. Zonder voorschrift van een arts is het bezoek, dat een uur duurt en kosteloos is, trouwens onmogelijk. Ondanks die voorwaarde rukt de dienst jaarlijks meer dan 150 keer uit, zo berekende Sandrine Bladt. Het diensthoofd, dat doctor in de chemie is, legt uit dat er in Brusselse woningen "toch veel problemen zijn wat betreft vochtigheid en schimmels." Tegelijk wijst ze erop dat bewoners onvoldoende verluchten.

Zonder gevaar is dat trouwens niet. Door de schimmels verhoogt namelijk het risico op gezondheidsklachten. "Vaak gaat het om ademhalingsproblemen, zoals chronische hoest, astma en bronchitis," vertelt Bladt met gefronst voorhoofd. "Daarnaast komen huidziekten voor, alsook vermoeidheid en hoofdpijn. Ten slotte kunnen zich allergieën ontwikkelen."

Lichte verbetering
Meestal bezoeken ze patiënten tussen 18 en 65 jaar. "Maar: één aanvraag op zes gaat om een baby. Dat is opletten geblazen." Daarom controleren ze sinds enkele jaren ook in crèches, en vanaf dit jaar in kleuterscholen. Dat maakt het iets makkelijker om te bepalen waar iemand zijn gezondheidsprobleem vandaan komt. Wie de resultaten trouwens voor juridische doeleinden wil aanwenden, is er aan voor de moeite. Het huisbezoek gebeurt immers niet door gerechtelijke experts. Een vrederechter daarentegen zal wellicht niet ongevoelig zijn voor de resultaten.

Maar hoe reageren bewoners op het bezoek? Pakken ze nadien de vervuiling aan en vooral: verdwijnen de klachten? Uit de tweede vragenlijst, die de dienst routinematig een jaar na het huisbezoek opstuurt, blijkt dat de helft van de patiënten de raadgevingen trouw opvolgt. De andere helft volgen de tips 'niet' op, of 'weten het niet'. Van alle patiënten die de vragenlijst beantwoorden, zegt 66 procent een 'lichte tot duidelijke verbetering' te ondervinden na het bezoek van de dienst.

Nog volgens de statistieken ondervinden ze de meeste problemen in huizen van vòòr 1950. En hoewel ze vaker in privéwoningen langsgaan, constateren ze toch meer gezondheidsklachten bij huurders van sociale woningen. Ten slotte valt het ook op dat bewoners van huizen met kelder makkelijk bij hen aankloppen. De gepensioneerde ingenieur verblijft in een appartement met twee façades waar het weer aan kan. Bezorgd vraagt de man zich af welke soorten schimmels in het appartement ontwikkelen. Eens de resultaten in handen kan zijn arts uitleggen of en hoe de verontreiniging een invloed op zijn longfibrose heeft.
Al heeft hij daar niet op willen wachten. Een paar weken terug verhuisde hij naar een ander appartement, waar hij naar eigen zeggen geen hinder ondervindt. Zijn vriendin is gebleven, aangezien zij geen klachten heeft. Na een goed gesprek met de eigenaar besliste deze laatste, na jaren van kleine, ontoereikende reparaties, het dak ten gronde aan te pakken.