Guy Martens over zijn museum van de erotiek: 'Ik verzamel kunst, geen porno'

Guy Martens stelt sinds 2012 zijn collectie erotische kunst tentoon aan de Zavel. “Iedereen die hier komt, is verrukt.”

M artens werd in 1945 geboren in Hasselt, ging met zijn tweetalige ouders in Antwerpen wonen, studeerde Geneeskunde aan de KU Leuven en specialiseerde zich in Arbeidsgeneeskunde. “Zo ben ik in Brussel beland,” vertelt hij afwisselend in Frans en Nederlands. “Ik woon in Jette sinds 1979. Ik ging voor het OCMW werken als arbeidsgeneesheer. Ik was eigenlijk altijd een fonctionnaire, zonder dokterspraktijk.”

Netsukes
Over de veranderingen die Brussel heeft meegemaakt in die bijna veertig jaar wil Martens het niet hebben - “de evolutie was er niet altijd een in positieve zin,” zegt hij. Maar over zijn grote liefhebberij, de erotische kunst, des te meer. Als onze fotograaf vraagt om te poseren bij een van zijn favoriete kunstobjecten, beginnen de ogen te twinkelen en verschijnt er even later een grote grijns.

Guy Martens begon als zeventienjarige aan zijn verzameling. Het was 1962. De pil was nog niet op de markt. Van de vrije liefde was in Vlaanderen nog weinig te merken. Martens zat nog niet eens aan de unief. “Ik kocht een erotische netsuke, een Japans ivoren gordelknoop die bij een kimono hoort. Het trok me direct aan. Onder meer door het edele materiaal. En zo ben ik nog netsukes gaan verzamelen. Later ben ik me gaan afvragen of mijn interesse voor kunst niet familiaal is ingegeven. We gingen veel naar musea, en leerden al snel appreciëren wat mooi was. Het heeft mijn zin aangescherpt voor de mythologie, en later voor de erotische kunst.”

Martens begon roepzalen af te dweilen, en maakte, vanaf het moment waarop hij in Brussel woonde en werkte, geregeld een wandeling van de Zavel naar het Vossenplein waar hij op zoek ging naar erotische kunstobjecten. “Op den duur kennen ze je, hé. De antiquairs en brocanteurs hielden stukken voor me bij. Belden me. Zo heb ik een Grieks beeld uit de eerste eeuw voor Christus, misschien het meest waardevolle van mijn collectie, waar ook een gruwelijk mythologisch verhaal achter zit. Het is een beeld van de god Attis, zoon van Zeus en Cybele. Hij is hermafrodiet, maar zal zich later ontmannen. Uit het bloed dat vloeide, groeiden viooltjes.”

Concubines
Erotiek in de kunst blijkt toch voornamelijk een zaak van het Oosten: Japan, China, Indië. “Klopt. Ik ben zelf nooit in Japan geweest, maar ik heb met laten vertellen dat Japanners die elkaar goed kennen geen schaamte kennen. Schaamte, of preutsheid zo je wil, is iets typisch voor onze cultuur. Het katholicisme is de enige godsdienst die seksualiteit verdringt. Zelfs uit de negentiende-eeuwse islam zijn tal van erotische prenten bekend.”

Martens geeft toe dat hij zijn bijzondere hobby lang verborgen hield. “Alleen een paar goede vrienden wisten ervan. Zelfs mijn ouders wisten het niet. Dat is dat juk van de kerk, hé.”

“Maar het klopt dat erotiek en kunst in Japan nauw verweven zijn. In de negentiende eeuw kreeg elke bruid bij de trouw twaalf erotische prenten cadeau. Die hadden vooral een pedagogische functie. Maar het zijn vaak prachtige tekeningen, waarvan ik ook een verzameling heb. De bekendste tekenaar is Kitagawa Utamaro (1753 – 1806). Hij vloog een jaar achter slot en grendel toen hij de Japanse keizer had geportretteerd met zijn concubines. Hij is in de gevangenis gestorven.”

Moslimmeisje
In 2010 had dokter Martens er genoeg van. In zijn huis kon hij zijn enorme collectie niet meer kwijt. Hij wandelde langs de Zavel en zag een huis te koop in een zijstraatje. “Het huis was ideaal om mijn collectie in onder te brengen. Niet te groot, niet te klein. Ik heb het zelf helemaal ingericht, en in 2012 zijn we dan opengegaan. Volledig privé.”

Want van de overheid krijgt hij geen steun. En dat steekt. “Mijn museum staat wel in de overzichten van de Brusselse toerismedienst, maar als ik schepen van toerisme Philippe Close (PS) vraag om eens langs te komen, dan krijg ik geen gehoor. Els Ampe (schepen, Open VLD) en Guy Vanhengel (minister, Open VLD), die zijn hier wel al geweest, ja. Ampe heeft me zelfs signalisatie beloofd die de toeristen van de Zavel beter naar het museum kan leiden.”

“Toeristen komen uit alle windstreken, veel uit Polen, Litouwen, Rusland, maar ook uit Australië en de Verenigde Staten. Uit Japan en China merkwaardig genoeg niet, hoewel we in toeristenbladen adverteren in Chinees en Japans. En Belgen komen hier ook nauwelijks.”
En moslims? “We hebben onlangs één moslimmeisje gehad, met een chador. Ik geloof een geneeskundestudente. Ze was erg te spreken over het museum. Ze heeft zelfs een mooi compliment geschreven in ons gastenboek.”

Aardappel
We wandelen door het museum. Hij toont een van zijn laatste nieuwe aanwinsten. Een erotisch glasraam van striptekenaar Philippe Geluck waarin De Kat zich van zijn minder filosofische kant laat zien. “En weet je wat dit is? Het raadsel van het museum...” Hij wijst in de vitrinekast naar een bokaal met twee balletjes op sterk water aan een touwtje. “Testikels?” proberen we. “Neen,” lacht hij smakelijk. “Een tweelobbige aardappel die mijn vrouw ooit vond tijdens het aardappeljassen. Die kon hier niet ontbreken.”

Humor in de erotische tent. Het kan alleen in Brussel. Stad van de zwans. Maar voor de rest is het museum voor het overgrote deel bloedserieus: fraai bewerkte dildo’s, tekeningen van Ensor en Fernand Khnopff, ivoren beeldjes, een mechaniekje van poppetjes in missionarishouding uit de jaren vijftig (buiten werking!) tot geëtste condooms uit de negentiende eeuw.

De collectie begint in de oertijd en eindigt vandaag. Seksualiteit heeft de mens altijd begeesterd. Anders zou ze niet zo veelvuldig gerepresenteerd worden. Maar van pornografie houdt Martens zich veraf. “Ik verzamel kunst, geen porno.”

Is erotiek humoristisch? Of is het de nieuwsgierigheid die de bezoekers lokt, wars van het taboe? Of toch de hang naar een beetje opwinding in de grijze grauwe stad? Weer die twinkeling in de ogen. “Ik zie toch dat onze bezoekers altijd blij weggaan. En koppeltjes zien we door de bewakingscamera wel eens smoezen. En als ze het museum verlaten, roep ik hen altijd toe: droom zacht.”


Museum of Erotics and Mythology, Sint-Annastraat 32, Brussel, m-e-m.be. De tijdelijke tentoonstelling is zopas vernieuwd, met erotische tekeningen en juwelen van twee Italiaanse kunstenaars.