Handelaars vrezen ondergang van Bortiergalerij

De Bortiergalerij zal als het kleine broertje van Sint-Hubertus binnenkort pronken met een nieuwe façade, juicht staatssecretaris voor Monumenten en Landschappen Emir Kir (PS). Maar de handelaars in oude boeken die in de galerij een winkel hebben, twijfelen eraan of de renovatie van de gevel de tanende verkoop kan opkrikken.

Handelaars in oude boeken zijn geen vroege vogels, bedenk ik me als ik merk dat op donderdagochtend om tien uur maar de helft van de winkels in oude boeken in de Bortiergalerij - een van de miskende pareltjes van de hoofdstad - de deuren heeft openstaan. De mededeling van staatssecretaris voor Monumenten en Landschappen Emir Kir (PS) dat hij de Stad Brussel ongeveer 120.000 euro steun geeft voor de renovatie van de gevel aan de kant van de Magdalena­steenweg, is een mooi excuus om nog eens een bezoekje te brengen aan de galerij.

De Bortiergalerij biedt een heel Franse aanblik. In de eerste vitrine die ik aanschouw, valt mijn oog op de Dictionnaire des intellectuels français en de Almanach des terres de France 2008. Even verder lonkt een nummer uit 1987 van Le Magazine Littéraire: Georges Bataille, la littérature, l'érotisme et la mort. Toch trekt een eindje verderop ook een oer-Brusselse uitgave mijn aandacht: Les fables de Pitje Schramouille, suivies de deux petits jeux scéniques et d'un inédit. De tekst van het werkje - ik had er geen flauw benul van dat het nog te krijgen was - van Roger Kervyn de Marcke ten Driessche ligt thuis op de boekenplank in gestencilde versie.

Grasmarkt in het slop
Dwalen tussen oude boeken, de geur van weleer opsnuiven... Een trapje lager in dezelfde etalage ligt de Anabasis van Xenophon. Tijd om ter zake te komen. De winkel van Dominique Basteyns - die zich bij collega Thierry Roman van tvbrussel beklaagde over het beheer van de Bortiergalerij - is nog niet open. Ze kondigde aan dat ze ermee zou stoppen en dat ze overstapte op internetverkoop vanaf dit najaar.

Livres, gravures et photographies staat er geschilderd op de vitrine van de smaakvol ingerichte winkel van Tristan Schwilden. Boekhandelaar Schwilden, die al 29 jaar zijn stek heeft in de Bortiergalerij, is een en al vriendelijkheid. De achteruitgang is al lang bezig, verzekert hij ons. Een paar decennia geleden had je volgens Schwilden in de ruime omgeving van de Bortiergalerij kleine kwaliteitswinkels: dat gold voor de Sint-Jansstraat, de Magdalenasteenweg en de Grasmarkt, waar destijds schoenhandelaren, modespecialis­ten, zilversmeden en het betere glaswerk te vinden waren. Schwilden had niet weinig klanten die op zaterdag even binnenwipten terwijl hun echtgenotes shopten op de Grasmarkt. "Maar wat heb je daar nu nog?" vraagt Schwilden zich verongelijkt af. "Souvenirs en chocolade!" De middenklasse heeft niet alleen het stadscentrum verlaten, ze ziet ook geen reden meer om er te komen winkelen.

Schwilden klaagt ook dat er in de galerij en in de buurt voortdurend gewerkt en getimmerd wordt. Eerst ontsierden containers van het casino de ingang van de galerij aan de kant van de Sint-Jansstraat. Die straat ligt er trouwens ook niet echt bloeiend bij. Twee grote huizenblokken staan leeg, waarvan er - toegegeven - wel één verbouwd wordt. Er is dus hoop. Maar volgens Schwilden is de neergang van de Sint-Jansstraat en de Gasthuisstraat al heel lang geleden begonnen met het neerhalen van klassieke Brusselse huizen voor de spuuglelijke gebouwen van de Socialistische Mutualiteiten aan het Sint-Jansplein. En onvermijdelijk komt ook de weinig gesmaakte heraanleg van het Albertinaplein weer boven. Het standbeeld van Koningin Elisabeth moest er wijken voor een fontein die nooit behoorlijk heeft gewerkt.

Geen snackbar
Natuurlijk is er meer aan de hand. Het internet heeft de sector van de boekenverkoop danig veranderd, geeft Schwilden toe. Natuurlijk bestellen kopers geen boek van tienduizend euro over het net, maar een doorsnee oud boek - tweedehands of antiquarisch - gewijd aan een schilder, wordt wél online besteld. Schwilden: "Toen boekenliefhebbers destijds nog in groten getale een dergelijk boek in de boekhandel kwamen kopen, had je de kans dat ze hun oog lieten vallen op een tweede boek." Over het net is die kans er uiteraard niet meer.

Een boekenwinkel is geen snackbar, geeft Schwilden me nog mee. Niet iedereen die een boekenwinkel binnenstapt, koopt iets, niet meer dan één op de tien. En Schwilden besluit: "Als het weer tegenvalt, helpt de overheid de boeren. Als de boekenverkoop met tachtig procent keldert, geeft niemand thuis."

Toch is de renovatie van de mooie barokgevel aan de Magdalena­steenweg een goede zaak. De Bortiergalerij is genoemd naar de eigenaar van de grond waarop ze werd gebouwd. De architect was niemand minder dan Jean-Pierre Cluysenaer, die ook de Sint-Hubertusgalerijen ontwierp. De gevel zelf is ouder, die dateert van eind achttiende, begin negentiende eeuw en werd door Cluysenaer aangepast: dat valt op te maken uit de bouwaanvraag uit 1847.

Nu is het wachten op het resultaat van het opknapwerk. De stellingen staan al gereed.