Het eerste Etterbeekse wijkcontract: Tussen Jourdan en gemeentehuis

Voor het eerst in haar geschiedenis krijgt de gemeente Etterbeek een wijkcontract. Vanaf 2015 wordt een deel van de Jachtwijk onder handen genomen. Maar ook daarbuiten zijn er twee grote projecten: het nieuwe gemeentehuis en de heraanleg van het Jourdanplein. “We verwachten een grote gentrificatiegolf.”

A l in 2010 probeerde Etterbeek een wijkcontract binnen te rijven, maar dat mislukte toen. “De meeste mensen verwachten ook niet dat een gemeente als Etterbeek een wijkcontract nodig heeft,” zegt schepen Rik Jellema (Groen).

Jellema is een jaar schepen van openbare werkzaamheden en voegde aan zijn visitekaartje ook de bevoegdheid ‘wijkcontracten’ toe. “Ik heb de plannen uit 2010 genomen en die grondig laten herwerken. Vroeger ging een wijkcontract eigenlijk vooral over infrastructuurwerkzaamheden, zoals straten heraanleggen, maar de nieuwe generatie wijkcontracten heet ‘duurzaam’: tegenwoordig moeten er ook stevige sociale en ecologische projecten in zitten. Daar hebben we op ingespeeld.”

Eurocraten
“Etterbeek wordt als een soort Oudergem bekeken, een rijkere Brusselse gemeente met weinig sociale problemen. Wel, dat klopt niet,” zegt Jellema.

Vooral het gedeelte van de Jachtwijk dat grenst aan het Sint-Antoonplein en aan buurgemeente Elsene scoort voor heel wat sociale factoren onder de gewestelijke gemiddelden: het gemiddelde inkomen is er lager, er wonen veel alleenstaanden, de huizen zijn er in slechtere staat en bovendien is de buurt nogal dicht met weinig ademruimte. Eigenlijk is dat stuk Etterbeek meer Molenbeek dan Oudergem,” zegt Jellema. “Een wijkcontract was dus op zijn plaats, en we hebben het ook verkocht gekregen aan de gewestelijke instanties.”

Community Land Trusts
Dat het wijkcontract Jacht-Gray een sociaal deel heeft, heeft ook een bijkomende reden. Volgens Rik Jellema verwacht het gemeentebestuur dat andere delen van de gemeente (nog meer) zullen gentrificeren. Daar zijn meerdere oorzaken voor: Etterbeek huisvest een flink aantal eurocraten, en dat zijn niet de armste inwoners. Maar de gemeente heeft buiten het wijkcontract ook twee andere grote projecten lopen die de gemeente aantrekkelijker maken: vooreerst is er de bouw van het nieuwe gemeentehuiscomplex, met maar liefst 200 appartementen die voornamelijk op een middenklasse mikken.

Daarnaast renoveert Beliris, het federale fonds voor de verfraaiing van de hoofdstad, het Jourdanplein, zowat het uitgaanshart van de Europese wijk. Dat plein wordt autoluw en zal mogelijk de buurt rond de Europese instellingen verhogen. Goed voor Etterbeek, al is er een maar.

Rik Jellema: “De burgers die in de Jacht-Graywijk wonen dreigen daardoor vergeten te worden, of zelfs nagenoeg verplicht te vertrekken. Vandaar dat we in het wijkcontract bijvoorbeeld de mogelijkheid voorzien om Community Land Trusts op te zetten, waarbij burgers wel gebouwen kunnen bezitten, maar geen gronden, wat het sociale weefsel moet versterken. Daarnaast werken we ook samen met het bekende wijkhuis Chambéry om inschakelingsprojecten op te zetten, bijvoorbeeld met jongeren, die kunnen leren hoe ze moeten isoleren, wat van pas kan komen in de wijk omdat er heel wat oude gebouwen zijn.”

Nog een sociaal project: de renovatie van het Haphuis, aan het verborgen Happark, waar Jellema een participatie- annex wijkhuis van wil maken.

Brug naar Elsene
Er wordt in het wijkcontract ook de mogelijkheid voorzien om samen te werken met Elsene, een gemeente met een sterke traditie in wijkcontracten. Toevallig loopt er in het Elsense deel van de Graystraat het wijkcontract Maalbeek. Een kritische noot, wel: het gebied rond de Elsense Graystraat heeft al enkele wijkcontracten achter de rug, maar de buurt is nog altijd geen toonbeeld van gezelligheid en sociale samenhang. Er zijn samenlevingsproblemen en het is er vaak vuil. Etterbeek kan misschien voor wat meer dynamiek zorgen, door bijvoorbeeld aan te dringen op een grote opkuis van de Mouterijbrug, die op de grens tussen de twee gemeenten ligt, maar intens wordt gebruikt door tram 81. Maar evengoed kan een verslechtering van de Elsense Graywijk afstralen op de Etterbeekse plannen.

Het Etterbeekse wijkcontract Gray-Jacht heeft als grenzen de Oudergemlaan, het Jachtkruispunt, het Sint-Antoonplein, de Mouterijbrug, de De Theuxstraat, de Graystraat, het Forte dei Marmiplein, het Jourdanplein en de Generaal Lemanstraat. 11 miljoen euro voorziet het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de opfrissing van dit deel Etterbeek. Beliris voegt daar nog eens drie miljoen euro aan toe. De plannen van Jellema moeten wel nog doorgelicht worden door een studiebureau, dat via een openbare aanbesteding geselecteerd wordt en de Etterbeekse wensen test op haalbaarheid. In 2015 zou het contract van start moeten gaan, met een looptijd van vier jaar.