'Het mooiste stuk Zenne in Brussel'

Begroeide strandjes voor watervogels, broedwanden voor de ijsvogel en een rietveldje als waterzuiveringsstation moeten het natuurlijk karakter van de Zenne langs de Aa-site versterken. Met Gaëtan Cuartero Diaz van de dienst hydrografisch netwerk van Leefmilieu Brussel op pad langs “het mooiste stuk Zenne in Brussel”.

Vanop de metalen brug in de Bollinckxstraat kan je de Zenne nog zien stromen. In het Brussels gewest doet ze dat ongeveer vijf kilometer in open lucht tegenover negen kilometer ondergronds. “Hieronder werd het water van de hoofdstroom afgeleid naar de wolspinnerij D’Aoust. De zijarm links van de Zenne sluit na ongeveer 300 meter weer op de hoofdstroom aan en vormt zo het Aa-eiland. Vandaag worden de negentiende-eeuwse fabrieksgebouwen door allerlei bedrijfjes gebruikt, maar niets is geklasseerd. Een masterplan is nodig - zo volstaat de stabiliteit van de brug niet meer om er nog autoverkeer op toe te laten - maar als de Zenne al opgeknapt is, kan de belangstelling voor de site vergroten.”

Eerst moest de zware organische vervuiling (afvalwater en koolwaterstof) worden verwijderd: “Het leven verstikte door het gebrek aan zuurstof. Door het water van de Zenne via het overstort van de Aa naar het kanaal af te leiden tijdens de werken, kwamen allerlei lozingspunten bloot te liggen. Het gewest volgt de Europese richtlijn inzake de behandeling van stedelijk afvalwater, op dat ene procent afvalwater na dat zoals hier nog rechtstreeks in de beken en rivieren terechtkomt.”
In afwachting van een permanente riolering heeft Leefmilieu Brussel een microstation voor individuele waterzuivering aangelegd met een lagune en een veldje met riet, lisdodde, gele lis (iris) en egelskop: “We hebben ons best gedaan, met verschillende niveaus, want het oog wil ook wat.”

Iedereen welkom
Cuartero Diaz’ hydrografische dienst regelt ook het debiet van de Zenne om overstromingen tegen te gaan: “In de zijarm vertragen we dan weer het debiet, want kalmere wateren zijn een must voor dieren. Het water is dan ook beter in staat om zichzelf te reinigen door een langer contact met planten en bacteriën. We zien er ook op toe dat nieuwe constructies op minstens vier meter afstand van de oever blijven, een regel die jaren niet werd toegepast.”
“We legden begroeide strandjes aan, waardoor eenden vlotter het water of het land opraken. Er zijn ook al sneeuwganzen, en die grote Canadese gans is waarschijnlijk afkomstig van een park: iedereen is welkom op de Zenne. Met verticale, zanderige oevers proberen we de ideale broedomstandigheden voor de ijsvogel te creëren.”

Cuartero Diaz ziet dat er opnieuw gemaaid mag worden, want anders overwoekeren de brandnetels alles. Ook alle bosjes van invasieve exotische planten aan de Aa-site zoals Japanse duizendknoop en reuzenbalsemien werden geregistreerd, maar daarvoor is een overkoepelende aanpak nodig.
Verder stroomopwaarts ligt de nieuwe brug over de Zenne voor het GEN (Gewestelijk ExpresNet): “De beschadigde oevers hebben ze heropgebouwd met betonblokken, dát zijn geen oevers. Afwachten of ze ze zoals gezegd tegen het bouwverlof herstellen.”

Ook naar de Zenne langs de Paapsemlaan in Anderlecht neemt Cuartero Diaz ons mee: “Een mooie kilometer Zenne die verscholen ligt. De steile rivieroevers doorbraken we al met een natuurlijk plateau om meer plantensoorten te laten gedijen. Hier willen we nog rustpunten en paadjes aanleggen zodat je tot bij de Zenne kunt.”