Herlees op BRUZZ: Hoe de Chinese prostitutie uitdijt in de Alhambrawijk

BRUZZ-redacteur Kris Hendrickx dook vorig jaar al eens in het dossier van de Chinese sekswerkers in de Alhambrawijk. Herlees hier zijn verslag dat hij maakte in januari 2022. “Zal ik u ook hier ook masseren, monsieur?”

Een koude januaridonderdag, hoek kleine Ring/Jacqmainlaan. De verstrooide voorbijganger ziet hier een banaal stadstafereel: een druk kruispunt, waar stadsgebruikers van allerlei pluimage voorbijrijden, -wandelen of gewoon wat lummelen. Wie wat aandachtiger kijkt, ziet dat alleen de vrouwen stilstaan, terwijl de wandelaars vooral alleen stappende mannen zijn. Welkom in de Alhambrawijk, bekend om zijn straatprostitutie.

Op de zuidoostelijke hoek van het kruispunt staan vandaag twee tot vier Aziatische dames, al naargelang het tijdstip waarop we passeren. Als we een van hen aanspreken, stelt de vrouw in kwestie zich voor als Luna, 'from China'. We schatten de slanke vrouw op laarzen met naaldhakken ergens in de 20. Of we een massage willen, vraagt ze in gebroken Engels. En dat ze nog meer biedt, verduidelijkt ze met gebaren die de extra opties uitbeelden. “70 euro voor een half uur. Hier vlakbij, in my home.”

Wat als we 'ja' hadden geantwoord op het aanbod van Luna? Een blik op het gespecialiseerde klantenforum Youppie leert dat de Chinese prostituees het afgelopen jaar vooral gebruikmaakten van een of meerdere privéappartementen boven een Chinese supermarkt in de buurt. De ligging komt overeen met de richting die de jonge vrouw ons aangaf. Bij het binnenkomen moeten klanten er hun schoenen uitdoen, waarna ze zich met de dame van hun keuze mogen afzonderen. De meisjes verlaten daarbij niet allemaal het appartement. Verschillende klanten melden ook hoe een ronselaarster beneden de deal sluit en de klant vervolgens bij een jonge vrouw brengt die de ene klant na de andere ontvangt.

“[De ronselaarster] zegt me dat de schone vrij is,” getuigt een forumbezoeker. “Dat klopt niet echt, want de klant voor mij was nog niet eens vertrokken. (...) Het minpunt, behalve mijn medelijden met Yoyo die letterlijk bandwerk verricht, is dat de beloofde tijd erg theoretisch blijft.” Zijn verhaal over het bandwerk wordt door andere klanten bevestigd. Een verdere forum­bezoeker vertelt dan weer hoe hij in het appartement een erg jonge vrouw mocht kiezen.

Straatje zonder einde

Luna is een van de steeds talrijkere Chinese sekswerkers die hier op straat opduiken. Een tweetal jaar geleden zag het buurtcomité de eerste Chinese straatmadelieven opduiken, het afgelopen jaar werden het er steeds meer. Espace P, dat medische en andere diensten aan prostituees aanbiedt, schat hun aantal ondertussen op een tiental. Verschillende van de vrouwen doken eerder ook al in onlineadvertenties op. En het buurtcomité ziet hoe ze langzaam de plaats van de minder talrijke Oost-Europese sekswerkers innemen.

Ook het aantal plekken waar de Chinese vrouwen seksuele diensten aanbieden in de wijk groeit ondertussen. Sinds vorige maand heeft het buurtcomité weet van een ander pand, in een woonstraat aan de westzijde van de Jacqmainlaan waar sekswerkers met hun klanten naartoe gaan. “Enkele jaren geleden kreeg het huis Aziatische eigenaars, maar we zijn nu pas zeker dat er ook prostitutie plaatsvindt,” legt Jan Leerman van het buurtcomité uit. “Dat is geen goed nieuws voor de buurt. We kregen altijd te horen dat de straatprostitutie hier vooral is vanwege de hotels waar de prostituees met hun klanten naartoe kunnen. Nu veel van die hotels sluiten, krijgen we te maken met een Chinese maffia die prostitutie op privéadressen organiseert. Zo wordt het een straatje zonder einde.”

Gaat het bij de Chinese sekswerkers om vrijwillige prostitutie of om mensenhandel? Die vraag is makkelijker gesteld dan beantwoord. Omdat er tussen de twee opties heel wat grijs­tinten zitten. En omdat het milieu van de Chinese prostitutie zo gesloten is dat buitenstaanders er maar moeilijk in doordringen. “Er zijn elementen die op mensenhandel wijzen, maar ook wij weten het niet echt,” zegt Fabian Drianne van Espace P. De sociaal werker zoekt de straatprostituees nochtans regelmatig op om ze op de medische en sociale diensten van zijn organisatie te wijzen, of gewoon om condooms uit te delen. “Maar hun precieze statuut is geen onderwerp dat we kunnen aansnijden.”

“Chinese en Vietnamese slachtoffers van mensenhandel zullen niet snel hun eigen situatie aanklagen,” merkte ook Sarah De Hovre. De directeur van Pag-Asa, dat slachtoffers van mensenhandel in Brussel begeleidt, ziet daar verschillende redenen voor. “Vaak voelen ze zich bijvoorbeeld erg afhankelijk van het netwerk dat hen controleert en waaraan ze doorgaans schulden moeten terugbetalen. Daarnaast is er ook een grote culturele kloof en een taalkloof. Veel van die slachtoffers zijn niet letterlijk vastgebonden, maar leven wel met een sterke sociale controle, waarbij hun enige referentiepunt de mensen uit het netwerk zijn.”

Niets zonder netwerk

De analyse van Pag-Asa sluit naadloos aan bij wat de Vlaamse evenknie Payoke vertelt. “De Chinese prostituees worden dikwijls in landelijke gebieden gerekruteerd en komen in de regel zonder echte opleiding naar hier,” vertelt directeur Klaus Vanhoutte. “Zonder het netwerk dat ze naar hier brengt, lopen ze verloren in onze maatschappij. Die criminele netwerken zwaaien trouwens vaak ook de plak in de regio waar ze vandaan komen, dat maakt de controle extra groot. Een kanttekening nog: het klopt dat ze hier dikwijls in slechte omstandigheden leven, maar dat was doorgaans ook al zo op de plek waar ze in China leefden. Wat voor ons extreme uitbuiting is, kan voor hen soms anders voelen.”

Die mensenhandel met Chinese prostitutie zit in elk geval wél in de lift in België, weet Stef Janssens van het federale migratiecentrum Myria. “We zien dat het fenomeen groeit sinds 2019. Chinese vrouwen worden per vliegtuig naar Oost-Europa gesmokkeld met een valse identiteit. Vandaar reizen ze dan verder naar andere landen met een tweede valse identiteit. Denk daarbij aan Duitsland, Zwitserland, Nederland, Oostenrijk, Spanje en ook België. In die landen moeten ze hun smokkelschulden dan afbetalen met prostitutiewerk.”

Het is zo'n smokkelnetwerk dat twee weken geleden nog werd opgerold in Spanje. De politie pakte 63 bijna uitsluitend Chinese verdachten op, die een structuur hadden opgezet die vrouwen uit China naar Spanje smokkelde. De vrouwen betaalden daarvoor tot 10.000 euro, werden via een complexe frauduleuze constructie geregulariseerd en vernamen vervolgens dat ze een omvangrijke schuld moesten afbetalen met sekswerk. Wonen deden ze in een toestand van semi­slavernij. De cruciale tip kwam van een Chinese burger die niet tot het netwerk behoorde.

Is er een link Brussel-Spanje? Op die en andere vragen over Chinese mensenhandel in België willen verschillende politiediensten die we contacteren niet reageren. Maar zeker twee klanten beschrijven online dat de ronselaarster en sommige van de meisjes gebrekkig Spaans spreken. En alle experts die we spreken weten ook hoe wendbaar veel netwerken van mensenhandelaars zijn. “Dat sommigen Spaans spreken lijkt toch een indicatie te zijn van het traject dat ze hebben afgelegd,” zegt Klaus Vanhoutte. “Het is ook typisch voor zulke netwerken dat ze erg mobiel zijn. Zodra het ergens te heet wordt, verhuizen ze naar een ander land.”

Dat is ook de inschatting van Stef Janssens. “Die criminele uitwisselingsprogramma's zijn een efficiënte strategie die het justitie erg moeilijk maakt. Je stopt veel moeite in het identificeren van mensen en dan zijn die plots weg. En een internationaal onderzoek zet je ook niet zomaar op poten. In sommige gevallen wordt zo'n overplaatsing naar een ander land ook als straf voor het slachtoffer van mensenhandel gebruikt. Wie niet in de pas loopt, komt in een land terecht waar de prijzen lager liggen en de afbetaling van schulden dus ook langer duurt.”

Massage ici?

De Antwerpsesteenweg, op een steenworp van de kleine Ring met zijn straatprostitutie. We stappen binnen bij een van de vele Chinese massagesalons die Brussel rijk is. Een man wijst ons de weg naar de kleine kamertjes in de kelderverdieping. De deur naar die kelder gaat vervolgens achter ons op slot. Beneden kiezen we voor een half uur massage à 30 euro, vooraf te betalen aan de masseuse, een vrouw van een jaar of 40 die naar eigen zeggen uit China komt. Het witte licht verandert in een gedempt rood. Na een klassieke sessie van een half uur gaan de handen van de vrouw steeds lager. “Massage ici, monsieur?” We informeren nog even naar de prijs – 20 euro supplement – en houden het dan voor bekeken.

De gang van zaken in de Antwerpsesteenweg is courant in veel van de tientallen Chinese massage­salons in Brussel. Gebruikersforum Youppie houdt zelfs lijsten bij van salons met en zonder finition, met of zonder happy ending zeg maar. Bij de laatste update boden twintig adressen, verspreid over het gewest, die optie aan. En sommige van die salons en individuele masseuses zijn ook bereid tot meer, leert een rondje surfen op het forum. Voor een goed begrip: veel adressen beperken zich ook tot massageformules zonder enige seksuele connotatie.

Net zoals met de straatprostitutie aan de Jacqmainlaan is het in ons massagesalon niet meteen duidelijk of er een link is met mensenhandel. Maar dát dit soort salons een van die typische plekken zijn waar het wel voorkomt, staat buiten kijf. “Massagesalons zijn net als restaurants erg geschikt om aan mensenhandel te doen,” zegt Klaus Vanhoutte van Payoke. “Het zijn plekken waar je die mensen op een onopvallende manier kan integreren in de witte of grijze economie. Straatprostitutie daarentegen heeft voor zo'n netwerk het nadeel dat het erg zichtbaar is.”

“Of straatprostitutie en de massagesalons door dezelfde structuren worden georganiseerd? Dat denk ik niet, wellicht gaat het om gescheiden circuits,” denkt Sarah De Hovre van Pag-Asa. “Een succesvolle uitbater van een massagesalon met seksuele dienstverlening zal eerder verschillende salons openen dan zich op een ander terrein te begeven.”

Onderbemande politie

De strijd tegen mensenhandel wordt theoretisch op verschillende niveaus gevoerd in ons land. Binnen de sociale inspectie bestaan er bijvoorbeeld cellen die zich specifiek met mensenhandel en sociale fraude bezighouden, de zogenoemde ecosocteams. “Alleen is die dienst hopeloos onderbemand,” weet De Hovre. “Vandaag zijn er daar maar twee inspecteurs voor heel Brussel actief, op een dienst die er tien zou moeten tellen.” Bevoegd minister Pierre-­Yves Dermagne (PS) beloofde vorig jaar beterschap, maar op het terrein is daar nog niets van te zien.

De politie dan? Daar is de strijd tegen mensenhandel een van de taken van de federale gerechtelijke politie. Maar laat die nu ook op haar tandvlees zitten, zowel voor de strijd tegen mensenhandel als in andere dossiers. “Neem nu het beruchte Essexdossier (waarbij 39 Vietnamezen stikten in een koelcontainer, red.),” zegt Klaus Vanhoutte van Payoke. “Daar hebben in België een drietal speurders op gewerkt, terwijl dat er in het Verenigd Koninkrijk twintig tot veertig waren. Als die eerste lijn met onder meer politie geen middelen krijgt, dan kunnen wij als tweede lijn ook niets doen voor de slachtoffers.”

Verschillende politiediensten verkozen om niet te antwoorden op onze vragen over Chinese prostitutie en mensenhandel. De lokale politie van Brussel-Elsene houdt het erop dat de Alhambrawijk “een prioritaire wijk is die we nauw opvolgen”.