Hoe de nationale betoging uit de hand kon lopen

Hoewel de nationale betoging van vorige week donderdag hoofdzakelijk vredevol verliep, vielen er te veel gewelddadige incidenten te betreuren. Brussels burgemeester Yvan Mayeur (PS) wordt zware nalatigheid verweten door leden van zijn eigen korps. "Hij was niet op zijn plaats."

Een verschil in visie verrot de relaties tussen politie en burgemeester. Vriend en vijand zullen één ding onthouden van de nationale betoging van 6 november tegen de besparingen van de regering-Michel: het is al een hete herfst geworden.

In politiekringen klinkt het dat dit geweld te voorzien was, maar dat Brussels burgemeester Yvan Mayeur – van socialistische signatuur een grondig optreden van de politie verhinderd heeft. Grove en zelfs gevaarlijke verwijten. Wat is er aan de hand?

De grootste politievakbond VSOA, maar ook andere bonden, zeggen dat Mayeur niet aanwezig was in het commandocentrum van de politie op de Brusselse Heizel, waar alle evenementen van dit kaliber in goede banen worden geleid. Als burgemeester en hoofd van de politieraad is dat nochtans een verplichting.

Daar komt ook nog eens bij dat volgens onze bronnen ook de korpschef van de politiezone Brussel-Elsene niet aanwezig was in dat centrum. De directeur van de interventiedienst van de zone mocht als klap op de vuurpijl niet aanwezig zijn op het terrein omdat Mayeur met hem van mening verschilt.

Het probleem is ook breder dan die persoonlijke ‘vete’. Binnen de politie, maar meer bepaald binnen het VSOA, is men voorstander van een aanpak die kort op de bal speelt. Met name: als er relletjes ontstaan in een betoging intervenieert de politie direct om relschoppers van eerlijke betogers te scheiden, om te voorkomen dat de betoging ontaardt en de politie de demonstratie zou moeten afblazen, al dan niet met grove middelen. Maar het kan ook zijn dat deze aanpak contraproductief werkt en dat de gemoederen alsnog verhit geraken. Mayeur daarentegen zou eerder aanhanger zijn van de ‘Franse’ methode, die bepaalde materiële vernielingen toelaat als dat inhoudt dat de betoging niet verder ontaardt. Met andere woorden: als een kleine kern van relschoppers wat vernielingen aanbrengt, dan is de druk van de ketel en hoeft de politie niet het risico te lopen een hele betoging te ‘straffen’ door de betoging op te doeken.

Geen repressieve maatregelen
De incidenten van vorige week donderdag waren echter nog zwaarder dan verwacht, ook bij de politie. Zeker 110 agenten werden gewond afgevoerd, en er is flink wat materiële schade aan auto’s, politiematerieel en gebouwen. Dit heeft de politie danig aan het schrikken gebracht.

Temeer omdat, volgens politiebronnen, de politie het bevel zou hebben gekregen om niet te interveniëren wanneer iets na de middag de eerste relletjes begonnen. De agenten van de federale reserve zouden zich moeten hebben beperken tot één pleisterplaats en zouden ook hun collega’s van het lokale korps niet mogen helpen hebben. Ook zou de politie geen administratieve aanhoudingen hebben mogen verrichten om potentiële relschoppers uit de betoging te weren. Dit zou een uitvloeisel zijn van een demonstratie in het voorjaar, waarbij de politie te hardhandig zou hebben opgetreden tegen (extreem)linkse betogers.

Mayeur zou zich - zeker voor een betoging die uitging van zijn politieke familie - niet hebben willen bekennen tot te repressieve maatregelen.

Hete herfst
Het conflict in visie verrot de relaties tussen de Brusselse burgemeester en het politiekorps danig. Mayeur zelf ontkent dat hij te laks is opgetreden en dat hij niet op post was, en spreekt van een lastercampagne van het VSOA. Feit is dat er in de nasleep van de betoging (te) veel met categorieën werd geschermd. Zo hield Mayeur lang vol dat de relschoppers uit Antwerpen kwamen, een politieke uithaal naar zijn collega-rivaal De Wever (N-VA) in Antwerpen, terwijl de weinige gearresteerde relschoppers (twee) uit Wallonië afkomstig zouden zijn, en andere relschoppers als voornamelijk anarchistisch of extremistisch (links en rechts) worden gebrandmerkt door de politie.

In de marge van de betoging speelden zich ook nog relletjes af in de Anneessenswijk. Inwoners van die wijk zouden zich – afhankelijk van de bron – tegen de betogers hebben gekeerd, of andersom. Er werd met stenen gegooid, en de gemoederen raakten verhit. Daar kon de politie, op eigen initiatief, echter wel tussenbeide komen en beide groepen van elkaar scheiden.

De beschuldigingen van de VSOA en Yvan Mayeur zijn ernstig. Uit de feiten blijkt dat ofwel de politie de betoging niet voldoende heeft ingeschat, ofwel niet goed mocht inschatten van hogerhand. In het gespannen klimaat van de ‘hete herfst’ zijn dat zware beschuldigingen.

Te vrezen valt dat er met nog meer aangekondigde betogingen nog ongelukken zullen gebeuren in de toekomst.

Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) heeft een onderzoek bevolen naar de rol van Mayeur. We mogen hopen dat de waarheid aan het licht komt, en dat de overheden hun verantwoordelijkheden nemen. Er hadden doden kunnen vallen.