Huis van Nederlands telt 10.000 cursisten per jaar

Het Huis van het Nederlands kreeg vorig schooljaar tienduizend cursisten over de vloer. Op 1 oktober waren er achtduizend mensen Nederlandse les aan het volgen en hoewel ze niet allemaal de rit uitzitten, is de interesse voor de taallessen overrompelend.

"Ik ben hier vier jaar geleden helemaal in mijn eentje aan begonnen," zegt directrice Els Deslé van het Huis van het Nederlands in het mooie pand in de Philippe de Champagnestraat; "ik heb met een medewerker nog zelf mijn kantoortje geschilderd."
Afgelopen week waren aannemers in allerijl bezig om nog extra leslokalen in elkaar te timmeren voor het begin van het nieuwe schooljaar. Er komt ook een crèche zodat cursisten met jonge kinderen de handen vrij hebben om Nederlands te leren.

Het Huis van het Nederlands is een middelgrote onderneming met 35 werknemers geworden. En daar zijn de docenten Nederlands niet eens in meegerekend. Dat zit namelijk zo: het Huis van het Nederlands 'ontvangt' alleen de geïnteresseerde cursisten en verwijst ze daarna door naar een van de vijf Centra voor Volwassenenonderwijs die in de hoofdstad Nederlandse les organiseren, of naar het Centrum voor Basiseducatie voor de taalzwakkeren. "Maar het kan net zo goed zijn," legt Deslé uit, "dat we de kandidaat aanraden om eerst een andere opleiding te volgen. Een taal leren doe je niet in een hik en een gauw. Veel cursisten miskijken zich erop. Een doorsneeleerling die van nul begint, moet toch 2,5 jaar lang twee avonden per week drie uur les volgen om op een niveau te komen waarbij hij zich kan behelpen in het Nederlands."
En er zijn nogal wat cursisten die van nul moeten beginnen. De cursisten zijn voor driekwart mensen zonder baan en veeleer laaggeschoold. De overgrote meerderheid is allochtoon en dan meestal nog met een taalachtergrond Frans - "dat blijft hoedanook hun overlevingstaal," zegt Deslé.

En wie denkt dat de cursisten, als ze in Brussel naar school zijn geweest, minstens enkele uren Nederlands per week hebben gekregen, heeft het mis. Deslé: "In bepaalde richtingen van het Franstalig technisch en beroepsonderwijs in Brussel wordt helemaal geen Nederlands gegeven (sic, SVG). We zijn daar zelf ook van geschrokken. En bij wie toch Nederlands heeft gekregen, merken we dat het niveau vaak bedroevend is."

Functioneel
Het Huis van het Nederlands maakt er een zaak van om de cursisten de taal aan te leren die ze nodig hebben. Functionele taalkennis, zoals dat in het jargon heet. "Wie een muur moet leren metselen, hoeft niet de finesses van de Nederlandse grammatica te kennen," zegt Deslé. "Daarom proberen we onze taallessen zoveel mogelijk te laten aansluiten bij de beroepsopleidingen die veel van onze cursisten volgen. Dat wil zeggen dat iemand die bijvoorbeeld een poetsopleiding volgt, de opdrachten van zijn instructeur in het Nederlands krijgt, terwijl een lesgever erop toeziet dat hij die opdrachten begrijpt en er ook nog wat Nederlands uit leert. Die methode gaat niet altijd op. Als we bijvoorbeeld lessen Nederlands organiseren voor zorgverleners in de jeugdcrisishulp, dan hanteren we een andere aanpak omdat de kennis van het Nederlands daar erg uitgebreid moet zijn."

Het grote manco blijft - "en dat vertelt zowat elkeen van de tienduizend cursisten ons" - dat de cursisten, eens ze het Nederlands onder knie hebben, er nauwelijks gebruik van kunnen maken. Deslé: "Werklozen worden overstelpt met aanbevelingen dat ze Nederlands moeten leren, en als ze het dan geleerd hebben en een baan vinden, dan blijken ze hun taalkennis weinig te kunnen gebruiken. Ze kunnen dus niet oefenen. Het is daarom belangrijk dat Nederlandstaligen waardering tonen voor het feit dat onze cursisten Nederlands leren en dat ze dus niet snel naar het Frans overschakelen in een gesprek. De badge die we hebben ontworpen en die winkelbedienden opspelden, is daarop geïnspireerd: Je parle français, ik leer Nederlands. We zijn ook een soort buddy-systeem aan het opzetten waarbij een Frans- en een Nederlandstalige op de werkvloer samen hun taalkennis kunnen onderhouden. En we hebben een brochure uitgegeven waarbij de vrijetijdscursussen van de gemeenschapscentra volgens taalniveau zijn ingedeeld. Zo weten de cursisten, of de docent, welke cursussen ze kunnen volgen."

Gratis
Vorig jaar pakten er zich donkere wolken samen boven de taalcursussen. Vlaams minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke (SP.A), bezorgd om de groeiende uitgaven in het volwassenonderwijs (dat gaat van bloemschikken over wijnproeven tot ook taallessen), heeft beslist om op 1 september het inschrijvingsgeld op te trekken. Cursisten in het volwassenenonderwijs betalen voortaan voor de meeste cursussen 1 euro per lesuur. Daardoor gaan taalcursussen toch al snel 120 euro of meer per jaar kosten. Er zijn weliswaar kortingen voor lessen Nederlands en vrijstellingen voor werklozen en leefloners, maar die moeten nu attesten gaan halen bij Actiris (de vroegere BGDA). VGC-collegelid Guy Vanhengel (Open VLD) heeft daarom beslist om dat inschrijvingsgeld zo nodig bij te passen of voor te schieten, zodat de lessen Nederlands toch gratis kunnen blijven. Hij trekt daarvoor een fiks bedrag van 155.000 euro uit.