Hulporganisaties hekelen 'niet-opvangbeleid' voor asielzoekers

In een "Dashboard over het niet-opvangbeleid" bevelen verschillende hulporganisaties de federale regering aan het "niet-opvangbeleid" stop te zetten om een winter als vorig jaar te voorkomen.

Het rapport werd geschreven door vluchtelingen- en hulporganisaties Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Coordination et Initiatives pour Réfugiés et étrangers (CIRé), Medecins Du Monde, Artsen Zonder Grenzen, BELRefugees, de Humanitaire Hub en Caritas. De organisaties hebben gegevens verzameld over het aantal verzoekers van internationale bescherming, hun status en de situatie op het terrein. Dit na een eerder rapport in mei 2023.

De situatie is volgens diezelfde organisaties sinds dat laatste rapport alleen maar verslechterd. "Systematische weigeringen van opvang zijn inmiddels een ingebed fenomeen geworden in het systeem", aldus het rapport. "Dit is geen onbeheersbare 'crisis', maar een weerspiegeling van het politieke onvermogen om alle beschikbare oplossingen aan te wenden."

Druppel op een hete plaat

Uit het laatste rapport blijkt dat begin oktober meer dan 2.600 mensen op de wachtlijst stonden voor een plek in het opvangnetwerk van Fedasil. Het Fedasil-netwerk van 34.851 plaatsen ving op 1 november 32.733 personen op, een bezettingsgraad van 94 procent. Als gevolg van de verzadiging van het opvangnetwerk, besloot de federale regering 1.500 plaatsen in de Brusselse daklozencentra van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest te financieren om asielzoekers voor wie niet meteen plaats is in het opvangnetwerk van Fedasil te slapen te leggen. Vrijdag kwamen daar nog eens 500 plaatsen bij op initiatief van staatssecretaris voor Asiel- en Migratie Nicole de Moor (CD&V).

Volgens het rapport van de hulporganisaties is dat een druppel op een hete plaat, "de laatste cijfers vermelden immers dat er 7.134 daklozen in Brussel zijn", duidt men. Deze situatie leidt volgens de organisaties tot een grote concurrentie voor beschikbare plaatsen in het netwerk en "dwingt de operatoren om dagelijks alleenstaande mannen, maar ook vrouwen en gezinnen, soms met jonge kinderen, te weigeren." De toename van de voorbehouden plaatsen voor verzoekers om internationale bescherming in het Brusselse noodopvangnetwerk van Samusocial, BELRefugees en Croix-Rouge zou tot het gevolg hebben dat het principe van onvoorwaardelijkheid, "dat essentieel is voor een goede werking", in het gedrang komt.

Opvangplaats

De Humanitaire Hub, die zich nabij het Brusselse 'Tour et Taxis' bevindt en waar asielzoekers terechtkunnen voor juridische, sanitaire, medische of nutritionele behoeften, merkt in een enquête binnen de rapportage op dat 91 procent van de 274 bevraagden liet weten dat ze geen Fedasil-opvangplaats hebben. De helft van de bevraagden (53,3 procent) gaf aan op straat te slapen. Slechts 1 op de 5 van de bevraagde bezoekers van de humanitaire hub gaven als meest recente verblijfsplaats de Brusselse noodopvangcentra aan.

Ook de medische dienst Refugee Medical Point (RMP) geeft aan dat bij 92 procent van de mensen die gebruik maken van de dienstverlening de asielprocedure lopende is. De eerstelijnsdienst die tot doel heeft onvoorwaardelijke en laagdrempelige basisgezondheidszorg te bieden aan alle mensen die er nood aan hebben, geeft daarbovenop nog eens aan dat 65 procent van de patiënten op straat leeft. De talrijke aandoeningen die daarbij gepaard gaan, resulteren volgens RMP in rampzalige gevolgen voor het mentale welzijn van deze mensen, die vaak eerder ook al slachtoffer waren van gewelddaden of martelingen.

Spreidingsplan

De zeven organisaties vragen aan de federale regering om te stoppen met het door de vingers zien van schendingen van nationaal en internationaal recht en het formaliseren van weigeren van opvang. De federale fase van het nationale rampenplan moet geactiveerd worden, "zodat personeel van Defensie en de Civiele Bescherming opgeroepen kan worden om tijdelijke noodonderkomens op te zetten." Daarnaast moet er tijdelijke noodopvang voorzien worden door het inschakelen van hotels en pleit men voor een verplicht spreidingsplan voor de verdeling van lokale opvanginitiatieven en financiële steun onder de gemeenten.

"Om een winter als die van 2022 te voorkomen zijn er dringend daadkrachtige oplossingen nodig. De Opvangwet bevat een verplicht spreidingsplan. Dankzij deze verdeelsleutel weten lokale besturen waar ze aan toe zijn, en kan de regering voorkomen dat er nog langer mensen op straat slapen", concluderen de organisaties.