Internationale filmwereld roemt en rouwt om Chantal Akerman

Chantal Akerman heeft de grote massa niet beroerd. Maar de wereldwijde reacties op haar plotse overlijden leren dat de filmwereld véél ontzag heeft voor de Brusselse regisseur die het medium een nieuwe richting uitstuurde.

D insdag is Chantal Akerman volgens de Israëlische rite begraven op Père Lachaise in Parijs. Op 5 oktober benam ze zich van het leven.

De berichtgeving in de Belgische media was aanzienlijk maar deed toch onder voor de aandacht in toonaangevende media in Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten van Amerika. België heeft niet altijd ten volle beseft hoe belangrijk Akerman geweest is.

The New York Times noemt haar een pionier in de feministische en experimentele film. The Guardian vindt haar een van de weinige filmregisseurs die tegelijk echte kunstenaars zijn en vergelijkt haar met haar groot voorbeeld Jean-Luc Godard, Luis Buñuel en Agnès Varda.

Volgens Le Monde hebben haar films haar al lang geleden een voor weinig vrouw weggelegde plaats bezorgd aan het firmament van de onsterfelijke cineasten. In Libération vertelden gerenommeerde filmregisseurs Todd Haynes, Gus Van Sant en Apichatpong Weerasethakul hoe diep ze beïnvloed zijn door Akerman.

Sleutelwerk
Akerman was amper 25 toen ze in 1975 op de proppen kwam met het stilistisch en inhoudelijk verbluffende Jeanne Dielman, 23 rue du commerce, 1080 Bruxelles.

Drie uren en twintig minuten lang tonen lange onbewogen, frontale opnames een huisvrouw (Delphine Seyrig) die aardappelen schilt, eigeel klopt of wacht tot zoonlief thuis komt.

Het mechanisch ballet van alledaagsheid culmineert in het doodsteken van de man die haar een onverwacht orgasme bezorgde. Jeanne is behalve moeder, kok, dienstmeid en kuisvrouw ook prostituee.

Geen genderstudie, geen werk of lezing over feminisme en cinema of Akerman komt ter sprake. Jeanne Dielman, 23 rue du commerce, 1080 Bruxelles is een sleutelwerk van de moderne cinema.

Akerman is er de rest van haar leven op aangesproken. “Dat werkte een tijd verstikkend. Ik waagde me aan muzikale komedies om aan Jeanne Dielman te ontsnappen. Maar het hielp niet. De mensen wilden Jeanne Dielman zien. Ook al haten ze haar. De film houdt de kijker een spiegel voor”, bekende ze in een interview met Agenda.

Wars van pathos
De Brusselse regisseur die voor een nomadisch leven koos met Parijs en New York als uitvalbasis was niet uitverteld na Jeanne Dielman.

Op een snijpunt tussen de Amerikaanse experimentele cinema en de Europese auteur-traditie bouwde ze een oeuvre uit dat nooit een massa volk op de been gebracht heeft maar wel gerespecteerd wordt. Het is opmerkelijk divers, wars van pathos en formeel streng maar veel minder hermetisch en droog dan vaak wordt aangenomen.

Dat kan nagegaan worden in de bioscoop van Flagey waar momenteel Je, tu, il, elle, La Folie Almayer, Jeanne Dielman, 23 rue du commerce, 1080 Bruxelles en Hôtel Monterey op de affiche staan.

De filmcyclus is niet geïmproviseerd maar sluit aan bij een documentaire met de veelzeggende titel I Don’t Belong Anywhere: Le Cinéma de Chantal Akerman en de release van Akermans nieuwste en helaas ook laatste film: No Home Movie.