Interview met Fatou Traoré, choreografe en danseres

"Mijn kennismaking met het multiculturele Brussel heeft een diepe indruk op mij gemaakt. Geruststellend voor iemand met een kleurtje en gemengd bloed, komende uit een Frans stadje waar de scheiding tussen mensen van verschillende origine aanzienlijk was. België mag trots zijn op zo'n unieke plek." Fatou Traoré is een choreografe en danseres van Frans-Malinese afkomst.

F atou Traoré heeft van huis uit niet alleen gemengd bloed meegekregen, ook het artistieke beestje in haar werd er wakker gemaakt. "Mijn vader was geen artiest, maar aan zijn passie voor jazz konden weinig mensen tippen. Dat en het tekentalent van moeder hebben mijn latere weg mee bepaald, zonder dat ik het op dat ogenblik zelf besefte. Dat besef is er pas gekomen toen ik begon te werken. Ook spiritueel hebben ze mijn ontwikkeling getekend. Moeder is boeddhist, van vader heb ik de ziel van Afrika geërfd."

Dans werd uiteindelijk haar expressievorm. "Na twee jaar opleiding in Lyon ben ik op mijn 21ste audities gaan doen. Brussel was daarvoor de uitgelezen plek, een magneet voor dansers uit de vier windstreken. Mijn eerste rol heb ik weten te versieren bij Rosas. In de productie L'incoronazione di Poppea, 'De kroning van Poppea', geïnspireerd op de laatste opera van Claudio Monteverdi."

"Van in het begin klikte het tussen Brussel en mij. Creatieve energie, artiesten die passioneel investeerden in hun kunst. Vrij en vrank, veel minder bezwaard door structuren dan in Frankrijk. Een beetje chaotisch zelfs, naar het beeld van de stad. Het paste volledig bij wie ik was en wilde zijn."

"Regen en kou konden me amper deren, zo warm voelde de stad aan. Vriendelijke mensen, een intens cultureel leven, toffe cafés, een hoge levenskwaliteit. En Brussel mag dan de hoofdstad zijn, het blijft vooral een dorp: je kunt hier heel snel in contact komen en banden smeden met de meest uiteenlopende mensen, die niet noodzakelijk deel uitmaken van hetzelfde netwerk. Helaas is de jongste jaren de sfeer harder en grimmiger geworden; er hangt meer agressie in de lucht. Is Brussel nu al twintig jaar lang goed voor mij geweest, toch zou ik me perfect kunnen voorstellen op het platteland te wonen. Ik heb de stad niet echt meer nodig. Omdat ik zoveel reis, heb ik het gevoel dat ik om het even waar zou kunnen aarden. Dat geeft een groot gevoel van vrijheid."

Initiatie

Na haar vuurdoop op de Brusselse planken vertrok Traoré voor een hele poos naar Mali. "Ik was er al eens geweest als peuter, en nu leek mij de tijd rijp om me er volledig onder te dompelen. Ik was zwanger van mijn eerste zoon, en ik was vastbesloten Mali uitgebreid te leren kennen alvorens een kind op de wereld te zetten. Met de auto heb ik kriskras het land doorkruist, een lange en boeiende initia­tiereis. Ik heb ook kennisgemaakt met mijn familie aan vaders kant. Een familie om u tegen te zeggen: veel ooms, tantes, neven en nichten."

"Daarna ben ik nog vaak teruggegaan, Mali is echt wel heel aanwezig in mijn bestaan. Ik heb er mettertijd heel wat artiesten leren kennen, maar merkwaardig genoeg heb ik er dit jaar pas voor het eerst kunnen werken. Dat deel van mijn leven in mijn kunst kunnen inwerken, is een droom die eindelijk uitgekomen is."

Traorés oudste zoon is nu twintig; zijn broers zijn vijftien en tien. "Echte Brusselaars, maar ook hun Franse en Afrikaanse roots verloochenen ze niet. Wereldburgers, zeg maar. Ik heb dat ook gevoed: in de mate van het mogelijke heb ik hen meegenomen telkens als ik in het buitenland moest zijn. Van de wereld proeven met al de kleuren en verschillen, is veel intenser en leerrijker dan wat televisie of internet hen ooit kan bieden. Een mooi avontuur."

Dat laatste kan ook gezegd worden over de loopbaan van Traoré na haar debuut bij Rosas. "Aanvankelijk bleef ik me concentreren op dansen. Ik werkte samen met namen als Nadine Ganasse, Alain Platel, Joanne Leighton... Zowel in producties van de Vlaamse als van de Franse Gemeenschap. Maar ik heb nu eenmaal een persoonlijkheid die me als een vlinder doet fladderen van het ene naar het andere. Eerst ben ik begonnen met het exploreren van de combinatie van livejazz en dans. Daaruit kwam mijn eerste project als choreografe, samen met de componist en klarinettist Antoine Prawerman. Ook met andere muzikanten heb ik in die periode mijn nieuwsgierigheid mogen botvieren, onder meer voor On the wave met Aka Moon en voor Passages met pianist Kris Defoort."

Grote producties, meer intimistische: Fatou Traoré heeft het door de jaren allemaal gedaan. En het heeft haar over de hele wereld gebracht. "Niet dat ik het zo gepland heb, alles is voortgevloeid uit ontmoetingen met collega-artiesten. Aanvankelijk was Brussel, waar ik als artiest geboren ben, de constante. Nu is Brussel is voor mij een beetje een transitstad geworden. De basis waar ik woon, waar ik mijn kinderen heb, mijn vrienden, terwijl mijn werk zich situeert in het buitenland. Uiteindelijk ben ik daardoor mijn steun van de Franse Gemeenschap verloren. Een moeilijke periode, een verwarrende. Ik voelde me gestraft omdat ik kunst wilde creëren vanuit wie ik ben. Maar ik heb me er snel overheen gezet en ben freelance verder gegaan. Binnen de structuur CIE F.T.1x2x3, met de hulp van technisch manager Philippe Baste."

Ballast overboord

"Door 1x2x3 kan ik voluit reizen. Letterlijk reizen, maar ook artistiek en spiritueel. Aanvankelijk voelde het vreemd: ik had aan zoveel gewerkt om uiteindelijk 'niets' te hebben. Maar het feit dat ik nu ook materieel geen ballast meer heb, heeft al gauw zijn goede kanten getoond. Het heeft me een voorheen ondenkbare mobiliteit geschonken; ik had ineens de kans in aanraking te komen met de meest uiteenlopende mensen op de meest uiteenlopende plaatsen, in de meest uiteenlopende situaties. Wandelen door mijn kunst, door het leven. In alle mogelijke richtingen, in alle mogelijke landen. Het schenkt me een grote vrijheid, al is er, zoals altijd, een prijs te betalen. Zo is het soms pijnlijk dat mensen in Brussel me komen vragen 'of ik nog wel iets doe', of ze iets kunnen komen bekijken."

"Ik ben wel gelukkig dat ik kan terugvallen op mijn baan als danscoördinator in het CNAC, het Centre National des Arts du Cirque in het Franse Châlons-en-Champagne. Dat werk kwam voort uit mijn kennismaking met de circuswereld, die heel bepalend is geweest in mijn carrière. Ik werd gekatapulteerd naar een andere planeet, een planeet die ik zelf niet gekozen had, maar die me wel veel erkenning heeft gebracht."

"Door het CNAC ben ik ook in contact gekomen met de nieuwe Franse artistieke stroming La Magie Nouvelle. Die heeft niets te maken met goochelaars of het traditionele illusionisme, maar gaat uit van een antropologische visie: de magie van de wereld die heeft gemaakt dat de mens is kunnen ontstaan, dat hij zijn weg heeft gezocht en gevonden. Op wetenschappelijk vlak, op artistiek vlak, op filosofisch vlak. Een aantal artiesten heeft, van daaruit vertrekkend, een creatie gemaakt en mij gevraagd daarbinnen een choreografie uit werken. Met werktuigen die de notie van zwaartekracht veranderen; met hologrammen een dans creëren. Een heel zwaar en complex project - twee jaar ben ik er nu al aan bezig. Maar het past helemaal bij wie ik ben en wat ik graag doe."